شعار سال: صید ترال در حالی این روزها از سوی مسئولان شیلات به عنوان روشی برای افزایش بهره‌وری معرفی می‌شود که همچنان موجب بروز مشکلات فراوان برای صیادان و محیط‌زیست منطقه شده است. صید ترال و کشتی‌های اصطلاحاً «ترالر» یکی از پر بحث‌ترین موضوع‌ها در صید و صیادی هستند و صیادان هرچند با اعمال محدودیت و شروط زیاد، به ترالرها و صیدشان خوش‌بین نیستند. واژه ترال هرچند در سال‌های گذشته واژه‌ای بود که به‌محض شنیدنش، موضع‌گیری‌های منفی را در ذهن‌ها تداعی می‌کرد و مترادف با جارو کردن دریا بود؛ اما در سال‌های اخیر با اصلاحات و تغییر رویه‌ای که در ترالرها و صید ترال به وجود آمده، شاید این نوع روش صید برای بهره‌برداری بهتر از دریا مثمرثمر باشد. صیادان چابهار و کنارک به جهت اهمیت بنادرشان در قطبیت و تأمین عمده نیاز صید و صیادی ایران، همیشه به صید ترال با نگاهی بدبینانه نگریستند؛ البته با پیشینه‌ای که از ترال سراغ داشتند حق‌هم دارند که بدبین باشند.

تا دو سال قبل ۶۰ ترالر دریا را جارو می‌کردند

رئیس هیئت مدیر اتحادیه صیادی‌های چابهار و کنارک می‌گوید: تا دو سال قبل، ترال‌ها و صید ترال بلای جان صیادان چابهار و کنارک بودند. حدود ۶۰ فروند ترالر به آب‌های عمان می‌آمدند و با تورهای کف‌روب خود هرچه بودونبود جارو می‌کردند. ناخدا افشار می‌افزاید: بعدها با شکایت صیادان و ورود دادستانی کنارک جلوی این ترالرها گرفته شد و نوع، زمان و مکان صید آن‌ها تغییر کرد و تعداد آن‌ها از ۶۰ به ۱۶ فروند کاهش یافت. وی تصریح می‌کند: این ۱۶ فروند ترالری که هم‌اکنون در آب‌های عمان به صید می‌پردازند با شرایط و محدویت‌های خاصی صید می‌کنند و شیلات به صیادان قول داده در صورتی که از محدودیت‌ها عبور کنند، با آن‌ها برخورد کند. محدویت‌ها و شرایط ترالرها را مدیرکل شیلات سیستان و بلوچستان بیش‌تر تشریح می‌کند. هدایت‌الله میرمیرادزهی می‌گوید: اولاً صید ترال با آن‌روش قدیمی دیگر منسوخ شده و تور ترالرها به‌کلی اصلاح شده و به تور میانی تغییر کرده است و ثانیاً تمام کشتی‌های ترال که در آب‌های عمان به صید می‌پردازند، متعلق به ایران هستند که از سایر سواحل به اینجا می‌آیند. وی می‌افزاید: کشتی‌های ترال موظفند با تورهای میانی در اعماق ۲۰۰ متری و با فاصله ۱۰ مایلی از ساحل فقط ماهی‌های غیرمأکول صید کنند و علاوه‌ بر این‌ها برای ترالرها مجوزهای ۴۵ روزه با تعهد محضری صادر می‌شود تا از نقاطی که برایشان تعریف نشده صید نکنند و درصورت تخلف با آن‌ها از سوی کمیسیون تخلفات شیلاتی برخوردی قاطع صورت می‌گیرد. میرمرادزهی تصریح می‌کند: استفاده از دو ناظر یکی از موسسه تحقیقاتی شیلاتی و دیگری نماینده خود صیادان از جمله دیگر شرایط صید ترال است و درصورتی هم که افراد بومی اینجا متقاضی صید ترال باشند، مجوزهای لازم برای آن‌ها هم صادر می‌شود. مدیرکل شیلات سیستان و بلوچستان می‌گوید: همان‌طور که گفتم، ماهی‌هایی که ترالرها صید می‌کنند، عمدتاً ماهی‌های غیرماکول هستند که به‌دلیل ملاحظات شرعی مورد استفاده مسلمانان نیستند و شامل ماهی مرکب، سفره‌ماهی، مارماهی، یال اسبی، خرچنگ، صدف، گربه‌ماهی و از همه مهم‌تر فانوس ماهیان می‌شوند.

صید مشروط ترال به‌نوعی افزایش بهره‌وری از دریاست

میرمرادزهی اضافه می‌کند: صید عمده ترالرها فانوس ماهیان هستند که در صورتی که در آب‌های ۱۰ مایلی صید نشوند، یک‌سال بعد خود می‌میرند. علاوه‎‌بر آن صید ترال با رعایت شرایطی که ذکر کردم، برای ما به‌نوعی افزایش بهره‌وری از دریاست، چراکه صیادان ما هم‌اکنون از ۱۰ درصد ذخایر دریا استفاده می‌کنند و بقیه بلااستفاده است. وی خاطرنشان می‌کند: استفاده از کشتی‌های ترال و کشتی‌های بزرگ صید صنعتی موجب می‌شود از همه ذخایر دریا چه مأکول و چه غیر مأکول برداشت کنیم، چرا که درصورتی‌که ما برداشت نکنیم، این‌ماهی‌ها به‌جای دیگر می‌روند و مورد استفاده صیادان دیگر کشورهای حاشیه اقیانوس هند قرار می‌گیرند. مدیرکل شیلات سیستان و بلوچستان با اشاره به ارزآوری صید ترال می‌گوید: صید هدف کشتی‌های ترال ماهی‌های غیرماکول است که ما همه آن‌ها را به کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا صادر می‌کنیم. وی اضافه می‌کند: سالانه بیش از ۲۵۰ هزار تن ماهی توسط صیادان چابهار و کنارک صید می‌شود که حدود ۱۵ هزار تن آن مربوط به ترالرهاست و این میزان صید به کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا شامل ویتنام، سریلانکا، تایلند و چین صادر می‌شود که سالانه ۱۵۰ میلیون دلار ارزآوری برای کشور دارد.

صیادان محلی ۱۶ سال در انتظار گرفتن مجوز صید

اما اعطای مجوز مشروط به ترالرها موجب ناراحتی صیادانی شده که می‌گویند ۱۶ سال است در انتظار مجوز صید برای قایق‌های صیادی خود هستند. یکی از این صیادان می‌گوید: حدود چهار هزار قایق صیادی در شهرستان‌های ساحلی چابهار و کنارک ۱۶ سال است که در انتظار مجوز صید قانونی از شیلات هستند و با وجود درخواست‌های مکرر تاکنون مجوزی برای آن‌ها صادر نشده است. خالد هوت می‎‌افزاید: در حالی مجوز صید برای ترالرها صادر می‌شود که هشت هزار نفر از صیادان محلی با چهار هزار قایق باید سال‌ها در انتظار مجوز صید بیکار باشند یا غیرقانونی به صید بروند. در همین حال مدیرکل شیلات سیستان و بلوچستان پیش‌تر گفته بود: قایق‌های صیادی در عمق حداکثر ۱۲ مایلی به صید می‌پردازند و از آن‌جایی‌که در این محدوده ذخایر دریا اندک و در برخی موارد رو به انقراض هستند، سیاست سازمان شیلات حفظ ذخایر دریا در آب‌های ساحلی است. هدایت‌الله میرمرادزهی می‌افزاید: در حال حاضر بیش ‎از یک هزار و ۴۰۰ قایق مجوز‌دار در محدوده آب‌های ساحلی چابهار و کنارک به صید می‌پردازند و درصورتی‌که بیش از این مقدار مجوز صادر شود، به ذخایر دریا آسیب جدی وارد می‌کند؛ کما این‌که هم‌اکنون نیز تعداد زیادی قایق بدون مجوز به روش غیرمجاز در محدوده آب‌های ساحلی به صید می‌پردازند و تاکنون موجب از بین رفتن برخی از ماهی‌های مولد شده‌اند. مدیرکل شیلات سیستان و بلوچستان درعین‌حال تصریح می‌کند: سیاست ما تقویت ناوگان صیادی فراساحلی است، چرا که در آب‌های فراساحلی و محدوده قانونی کمیسیون تن‌ ماهیان اقیانوس هند (نهاد بین‌المللی ناظر بر صیادی در محدوده اقیانوس هند) ذخایر بی‌شماری از انواع ماهی‌ها وجود دارد و بسیاری از کشورهای حوزه اقیانوس هند از این ذخایر بسیار بیش‌تر از صیادان فراساحل ایران برداشت می‌کنند. البته همان‌طور که ذکر شد، مدیرکل شیلات نیز از اعطای مجوز به صیادان محلی متقاضی صید ترال در راستای افزایش بهره‌وری از آب‌های فراساحلی خبر داد.

محیط‌زیست می‌گوید با هر نوع صید ترال مخالفیم

با وجود همه شرط‌ها برای صید ترال؛ اما همچنان از سوی محیط‌زیست با این نوع روش صید هرچند با تور میانی مخالفت می‌شود. مدیر حفاظت محیط زیست چابهار می‌گوید: گفته شده که تورهای ترالر اصلاح شده و به تور میانی تغییر یافته. ما به شیلات اعلام کردیم که اطلاعات لازم را در اختیار ما بگذارد تا مجوزها را بررسی کنیم که هنوز این اطلاعات را به ما نداده‌اند. اشرف‌علی حسینی می‌افزاید: با این وجود ما همچنان با نوع روش صید ترال مخالفیم. کشتی‌های ترال در کل دنیا منسوخ شده‌اند؛ ضمن این‌که هرچند اعلام شده که کشتی‌های ترال با تورهای میانی به‌صید می‌پردازند، ولی بنا به اطلاعات ما تمامی ترالرهایی که هستند، تور کف‌روب دارند. وی تصریح می‌کند: حضور ترال‌ها علاوه‌بر ناامنی در جامعه صیادی موجب اقدامات متقابل از سوی صیادان محلی هم می‌شود؛ یعنی آن‌هاهم به تلافی حضور ترال‌ها از تورهای محاصره‌ای برای صید ماهیان استفاده می‌کنند و با به‌دام انداختن هرچه هست و نیست به‌شدت اکوسیستم دریایی را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار -، کد مطلب: 45325، www.sabzineh.org