شعارسال: مدت‌هاست زنگ بحران آب در کشور به صدا درآمده و هر روز تیتر رسانه‌ها می‌شود. خشک‌سالی یکی از دغدغه‌هایی است که از دیرباز گریبانگیر جامعه انسانی بوده و در این بین با توجه به سیستمی و کل گرایانه بودن این پدیده، مشارکت تمامی دست‌اندرکاران جهت مقابله و مدیریت ریسک و بحران آن ضرورت دارد.

در همین راستا علیرضا الوندی، رئیس هیئت‌مدیره کانون خبرگان کشاورزی استان تهران، خشک‌سالی و تغییرات اقلیمی را جهانی خواند و گفت: شدت تغییرات اقلیمی در ایران نسبت به کشور‌های همسایه و مجاور شدیدتر است و قطعاً باید راهکار مؤثر‌تری برای مبارزه با آن ارائه شود. وی افزود: کشاورزان پیرو ارگان در حال تأسیس همبستگی کشاورزان ایران اعتقاد دارند این تغییرات شدید آب‌وهوایی در کشور نمی‌تواند طبیعی باشد و احتمالاً عوامل مختلفی پدیده خشک‌سالی را تشدید می‌کند. وضعیت خشک‌سالی کشور بحرانی است و در صورتی ‌که بخواهیم مانع تشدید این بحران در سال‌های آینده شویم، باید سیاست مدیریت و برنامه‌ریزی منابع آبی را اصلاح کنیم. امیدواریم سیاست‌گذاران منابع آبی کشور رویکرد علمی برای مبارزه با پدیده خشک‌سالی را به‌‌کار گیرند.

یکی از روش‌های علمی مبارزه با خشک‌سالی بارورسازی ابرها است

الوندی یکی از روش‌های علمی مبارزه با خشک‌سالی را بارورسازی ابرها دانست و گفت: بهتر است مسئولان آبی کشور هرچه زودتر طرح بارورسازی ابرها را با به‌کارگیری نیروهای متخصص اجرا کنند. رئیس هیئت‌مدیره کانون خبرگان کشاورزی استان تهران از معاون اول ریاست جمهوری بابت ابلاغ دستور خرید پنج فروند هواپیمای مخصوص بارورسازی ابرها و دو فروند هواپیمای به‌روزشده باروری تشکر کرد و افزود: درخواست کشاورزان از نهادهای عالی کشور این است که با شروع فصل بارندگی و ورود ابرها به کشور، مسئولان وزارت نیرو طبق قراردادهایی که با شرکت‌های داخلی برای بارورسازی ابرها بسته‌اند، اقدامات خود را در این زمینه آغاز کنند تا همانند بهار سال جاری بارش‌های مناسب و متناسب با وضعیت کشور را شاهد باشیم. الوندی ادامه داد: به گفته برخی مسئولان، روش‌هایی برای عقیم‌سازی ابرهای باران‌زا وجود دارد و احتمال جلوگیری از ورود سامانه‌های بارشی به داخل کشور زیاد است. کشاورزان خواهان آن هستند که دولت به کمک روش‌هایی میزان بارندگی کشور را افزایش دهد، زیرا در صورت ادامه روند فعلی، وضعیت منابع آبی کشور روزبه‌‌روز ضعیف‌تر خواهد شد و مسئولان باید با تبعات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آن روبه‌رو شوند.

با بهره‌گیری از دانش‌های نوین اقداماتی برای بهبود سامانه ابری کشور صورت گیرد

وی کانون خبرگان کشاورزی استان تهران را مشاوری کارآمد در زمینه کشاورزی دانست و گفت: وظیفه‌ این سازمان ترسیم نگاره‌ای از آینده در بخش کشاورزی است تا دولتمردان بتوانند تصمیمات مطلوبی را برای آینده بخش کشاورزی که پایه و اساس خودکفایی و استقلال کشور است، اتخاذ کنند. این سازمان به نمایندگی از تمام کشاورزان خواستار آن است که مسئولان با اجرای سیاست‌گذاری‌های نوین، به منظور تقویت منابع آبی، همانند بحث باروری ابرها و جلوگیری از عقیم‌سازی سامانه‌های بارشی زمینه تقویت مجدد چرخه‌های آب شیرین در کشور را فراهم آورند. ضروری است با بهره‌گیری از دانش‌های نوین هرچه سریع‌تر اقداماتی برای بهبود سامانه ابری کشور صورت گیرد. الوندی افزود: برای بارش نباید تنها نگاهمان به آسمان باشد، بلکه باید با استفاده از طرح‌های نوینی که در کشورهایی همچون نیوزیلند و استرالیا با موفقیت اجرا شده است، به افزایش سطح منابع آبی کشور کمک کنیم. وی افزود: تا چند ماه آینده ورود سامانه‌های بارشی به کشور آغاز خواهد شد و مسئولان باید برای تقویت این سامانه‌ها آمادگی داشته باشند. الوندی ادامه داد: کانون همبستگی کشاورزان آماده است تجربیات و دانش‌های به‌روز کشور را در اختیار سیاست‌گذاران منابع آبی در بخش دولتی قرار دهد تا امنیت زنجیره غذایی کشور تقویت‌ شود و ایران بتواند در زمینه تولید محصولات کشاورزی به خودکفایی برسد.

در صورت برنامه‌ریزی صحیح مشکلات کمبود آب کشور برطرف خواهد شد

رئیس هیئت‌مدیره کانون خبرگان کشاورزی استان تهران با تأکید بر مدیریت صحیح منابع آبی اظهار کرد: در صورت برنامه‌ریزی صحیح نه‌تنها مشکلات کمبود آب کشور برطرف خواهد شد، بلکه می‌توان آبادی و باروری را به مناطق لم‌یزرع که به دلیل کمبود آب زیر کشت نمی‌روند، بازگرداند. الوندی از دولت و مسئولان خواست علاوه بر بارورسازی ابرها به ‌منظور تأمین منابع آبی، به سایر روش‌های نوین تقویت منابع آبی نیز اهمیت دهند و برای آن سرمایه‌گذاری کنند. وی در این باره گفت: ما از دولتمردان انتظار داریم تصمیماتی برای مدیریت آب‌های حاصل از بارندگی اتخاذ کنند. میانگین بارندگی در سال‌های اخیر 220 میلی‌متر اعلام شده است که اگر این رقم را در مساحت ایران ضرب کنیم، حجم آب ناشی از بارندگی حدود 420 میلیارد مترمکعب می‌شود. متأسفانه در مدیریت استفاده از بارندگی بسیار ضعیف عمل شده است. کم‌تر از 100 میلیارد مترمکعب آن در بخش کشاورزی، شرب و صنعت مورد استفاده قرار گرفته است و 320 میلیارد مترمکعب باقیمانده از طریق هرزروی و تبخیر تلف می‌شود. قطعاً تغییر روش و نگرش به منابع آبی می‌تواند در بازجذب این منابع خدادادی تأثیرگذار باشد.

پیشنهادهای کانون خبرگان کشاورزی برای مدیریت منابع آبی

الوندی سپس به روش‌های پیشنهادی کانون خبرگان کشاورزی پرداخت و اظهار کرد: این کانون از پنج سال گذشته روش‌های نوین حفظ منابع آبی را که در دنیا کارآیی بالایی داشته‌اند، به ارگان‌های مختلف مانند سازمان مدیریت آب‌های زیرزمینی ایران، معاونت بهره‌برداری وزارت نیرو، معاونت برنامه‌ و بودجه و معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری پیشنهاد داده است و طرح‌های پیشنهادی تأییدیه علمی مراکز تخصصی کشور را دارند، اما متأسفانه وزارت نیرو و ارگان‌های ذی‌ربط تاکنون هیچ رغبتی از خود نشان نداده‌اند. این کانون اعتقاد دارد که با روش‌هایی از قبیل آبخیزداری و پمپاژ منابع آب شیرین در حال اتلاف به مناطق نیازمند می‌توان سطح منابع آب شیرین کشور را افزایش داد؛ به ‌عنوان‌ مثال اتلاف آب در استان کردستان به دلیل مدیریت مناسب تنها 10 درصد است و 90 درصد باقیمانده با مدیریت صحیح استفاده می‌شود، اما در استان گیلان به دلیل داشتن منابع آبی فراوان، اتلاف منابع آب شیرین به 70 درصد می‌رسد. ما می‌توانیم از طریق پمپاژ آب از استان‌هایی که منابع آبی فراوان دارند به مناطق نیازمند، چندین استان کشور را از خطر بی‌آبی نجات دهیم. بر اساس گزارش‌‌های دریافتی، در بسیاری از مناطق به دلیل اشکالات موجود در سیاست‌های سدسازی و همچنین محدودبودن کانال‌های آبی پشت سدها، حجم عظیمی از آب‌های شیرین به دریاها و تالاب‌های شور می‌ریزد. پیشنهاد کانون خبرگان کشاورزی این است که ایستگاه‌های پمپاژ مجهز به همراه نیروگاه خورشیدی برای تأمین انرژی مورد نیاز پمپاژ آب، در محل تلاقی حوضه آب‌های شیرین با شور راه‌اندازی شود و آب‌های در حال اتلاف به پشت سدهای احداث‌شده انتقال یابند؛ به‌‌عنوان ‌مثال در استان گیلان می‌توان از طریق پمپاژ کردن، مقدار قابل توجهی از آب‌هایی را که وارد دریای خزر می‌شوند، به حوضه آبریز دریاچه ارومیه انتقال داد. مسافت پمپاژ آب به زیر 100 کیلومتر می‌رسد و می‌توان در حد فاصل این منطقه، کشاورزی را رونق داد. طبق گزارش‌های رسیده، سطح دریای خزر طی سه سال آینده 57 میلی‌متر بالا خواهد آمد که صدمه شدیدی به سواحل ایران وارد می‌کند. با اجرای این طرح، از آسیب دیدن سواحل خزر جلوگیری می‌شود و حوضه‌های آبریز استان گیلان نیز تقویت خواهد شد. وی افزود: این طرح را در بسیاری از مناطق ایران مانند تالاب هورالعظیم می‌توان اجرا کرد. با پمپاژ آب اروندرود به این تالاب می‌توان آن را دوباره احیاء کرد. الوندی درباره تخصیص بودجه هشت میلیارد دلاری بودجه صندوق توسعه ارزی کشور برای ساماندهی آب‌های مرزی و راه‌های پشت سدها در سال 92 نیز بیان کرد: در صورتی‌ که این بودجه صرف اصلاح زیرساخت‌های منابع کشور می‌شد، قطعاً امروز شاهد تبعات کم‌آبی در استان اصفهان و استان‌های جنوبی کشور نبودیم. طبق آمار، جمعیت کشاورزان ما تقریباً هفت میلیون نفر اعلام‌ شده است و‌ اگر هر خانوار کشاورز را به‌‌طور متوسط چهار نفر در نظر بگیریم، می‌بینیم که ارتزاق بیش از 25 میلیون نفر از این طریق است. در صورتی ‌که بخش کشاورزی حمایت نشود، مهاجرت مردم از روستا به حاشیه شهرها افزایش می‌یابد و دولت درگیر تبعات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی آن از جمله معضل بیکاری خواهد شد. وی به‌ عنوان نماینده کشاورزان، از وزارت جهاد کشاورزی که متولی و سیاست‌گذار بخش کشاورزی است درخواست کرد با همکاری گروه همبستگی کشاورزان ایران و خبرگان کشاورزی، سیاست‌های بخش کشاورزی را با اقتدار پیگیری کند. الوندی ادامه داد: لازمه حفظ امنیت غذایی کشور ارتباط قوی میان کشاورزان و مسئولان است. برای تحقق این هدف، دست همکاری به سمت وزارتخانه تخصصی‌ خود دراز کرده‌ایم. کانون خبرگان کشاورزی در صورت تمایل مسئولان آماده است اطلاعات خود را به ‌طور کامل در اختیار آنان قرار دهد تا سیستم حفظ منابع آبی کشور با استفاده از روش‌های نوین ارتقاء یابد و شاهد تغییرات چشمگیری در وضعیت فعلی باشیم. کانون خبرگان کشاورزی تاکنون نشست‌های مختلفی با مسئولان دولتی برگزار کرده است، اما با تغییر دولت و به تبع آن تغییر سمت افراد، این کانون ناچار می‌شود تمام کارهایش را از سر بگیرد. وی با انتقاد از روش‌های تبلیغاتی و اطلاع‌رسانی شبکه‌های اجتماعی و تلویزیونی اظهار کرد: اغلب در رادیو و تلویزیون می‌شنویم که زیاده‌روی در مصرف آب توسط خانوارها علت کم‌آبی‌های اخیر است؛ در حالی‌ که فقط هشت درصد از منابع آبی کشور به مصارف خانگی اختصاص دارد.

دولت تنها با ارتقای وضعیت کشاورزی و استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری می‌تواند منابع آبی را مدیریت و از بحران آبی جلوگیری کند که آن هم نیازمند سرمایه‌گذاری زیرساختی در بخش کشاورزی و تأمین سرمایه‌های ارزان‌قیمت است. الوندی در پایان گفت: انتشار اخبار استرس‌زا درباره سوءمدیریت در ساماندهی منابع آبی کشور و دلهره‌آفرینی در جامعه صحیح نیست. وظیفه ما مسئولان این است که با اجرای طرح‌ها و روش‌های نوین، وضعیت کشور را برای نسل‌های آینده به شکل مطلوب درآوریم و ذهن جوانان ایرانی را برای آینده‌ای روشن آماده‌ کنیم.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار: 13مرداد1397، کدخبر: 51677: www.sabzineh.org