شعار سال: درست است که ملاقات دوجانبه بین ایران و آمریکا صورت نگرفت اما نه به خاطر اینکه دونالد ترامپ در پیام توییتری خود آن را رد کرد بلکه به این خاطر که ایران در شرایط فعلی هیچ تمایلی به مذاکره دوجانبه با آمریکا ندارد. در یک سال اخیر، ایران هشت بار تقاضای دولت ترامپ برای ملاقات دوجانبه را رد کرده و در سفر اخیر به نیویورک نیز آقای روحانی بر این موضوع تاکید داشت که کشورش هیچ تمایلی به ملاقات دوجانبه با دولت ترامپ ندارد.

اما دلایلی که ایران نمی‌خواهد با ترامپ گفت‌وگو کند:

۱- هیچ دلیلی برای ترک برجام توسط آمریکا وجود ندارد زیرا این توافق پس از سال‌ها مذاکرات فشرده و سخت به نتیجه رسیده است. در سال ۲۰۱۵ میلادی، باراک اوباما، رئیس‌جمهور سابق آمریکا اظهار کرد که برجام جامع‌ترین و شفاف‌ترین نظام بازرسی و راستی‌آزمایی بین‌المللی است که در تاریخ هسته‌ای بی‌سابقه است بنابراین برجام بزرگ‌ترین نگرانی جامعه بین‌الملل در مورد ماهیت برنامه هسته‌ای ایران را برطرف و تضمین کرده که برنامه هسته‌ای ایران همواره صلح‌آمیز خواهد بود. همچنین برجام از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد به‌عنوان عالی‌ترین مرجع قانونی و حقوقی جهان طی قطعنامه ۲۲۳۱ به تصویب رسید. طی سه سال اخیر نیز آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای بارها در گزارش‌های مختلف تاکید کرده که ایران مفاد برجام را به‌طور کامل اجرا کرده است. از این رو با توجه به اینکه ایران همه تعهداتش را انجام داده و جهان پذیرفته که این یک توافق جامع است، دلیلی برای مذاکرات مجدد هسته‌ای وجود ندارد.

۲- دولت دونالد ترامپ به‌دنبال کشاندن ایران به پای میز مذاکره از طریق توسل به سیاست‌های افراطی و جنگ‌طلبانه و تهدیدات مستمر است. آمریکا تحت نفوذ اسرائیل قصد دارد علیه ایران، یک اتحاد نظامی در خاورمیانه شکل دهد. چنین سیاستی ممکن است در مورد کره‌شمالی کارآیی داشته باشد اما در مورد ایران هرگز. بنابراین چنین رفتاری موجب شده که تهران به صداقت ترامپ در مورد گفت‌وگو مظنون باشد. علاوه بر آن، ترامپ با خروج از برجامی که توسط دولت قبل امضا شده و شورای امنیت سازمان ملل و همه نهادهای ذی‌ربط بین‌المللی نیز آن را تایید کرده‌اند، در واقع نشان داد که آمریکا حتی به امضای خود هم پایبند نبوده و شریک قابل اعتمادی برای توافق نیست.

۳- دولت فعلی آمریکا به دنبال چیزی جز براندازی نظام جمهوری اسلامی نیست. مهره‌های اصلی دولت ترامپ از جمله جان بولتون مشاور امنیت ملی و مایک پمپئو وزیرخارجه در خط مقدم این سیاست هستند. بنابراین کدام دولت روی کره زمین حاضر است با دولتی که به‌دنبال براندازی اوست، تعامل کند.

۴- ایران نمی‌تواند با دولتی در آمریکا مذاکره کند که ممکن است به زودی قدرت را از دست بدهد. امروز دولت ترامپ در آمریکا به خاطر احتمال نقض قانون‌اساسی در مورد مداخله روسیه در انتخابات ۲۰۱۶ تحت فشار فزاینده برای استیضاح است و اگر دموکرات‌ها در انتخابات پیش روی کنگره در ماه نوامبر پیروز شوند، ممکن است احتمال استیضاح بیشتر شود.

حتی اگر دولت ترامپ استیضاح نشود، شانس وی برای پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۰ میلادی محدود است. میزان رضایت عمومی از ترامپ در آمریکا کمتر از نه رئیس‌جمهور پیشین است. خنده تمسخرآمیز روسای کشورها در مجمع عمومی سازمان ملل بعد از ادعای او که دستاوردهای دولتش از هر رئیس‌جمهوری در تاریخ آمریکا بیشتر بوده گواه از کم‌اعتباری دولت او در داخل و خارج از آمریکا دارد.

با توجه به شرایط نامساعد در فضای سیاسی فعلی داخل آمریکا، ممکن است ایران صبر کند تا ترامپ قدرت را از دست داده و با جانشین بعدی در صورتی که شریک خوبی برای مذاکره باشد، گفت‌وگو کند. دولت ایران عجله‌ای ندارد. با وجود فشار آمریکا، متحدان اروپایی پای برجام ایستاده و به‌دنبال سازوکار و مکانیزم‌هایی برای نقل‌وانتقالات مالی هستند تا قانونا تحریم‌های آمریکا را دور بزنند. چین و روسیه هم به این مکانیزم جدید خواهند پیوست. به عبارت دیگر، ایران تا به حال صبر کرده و می‌تواند دو سال دیگر تا انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۲۰ صبر کند. در این فاصله، اگر دولت ترامپ تصمیم به تغییری بنیادین در خط‌مشی سیاست خارجی خود در قبال ایران گرفت، ایران ممکن است برای مذاکره مجدد اعلام آمادگی کند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ انتشار 7 مهر 97، شماره: 3445596