به نقل از رأی الیوم، «عبدالباری عطوان» در تحلیل رویکردها و سناریوهای پس از قتل «جمال خاشقجی» روزنامه‌نگار منتقد سعودی ابتدا با ارئه پیش‌فرض‌های ذهنی لازم، ‌چارچوب اصلی بحث را با طرح پرسش‌هایی طراحی کرد و نوشت: چرا «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهوری ترکیه برای کسب وقت بیشتر در پاسخگوئی به درخواست‌ها برای افشای مکان جسد خاشقجی و افشای نام مسئول اصلی تصمیم ترور این روزنامه‌نگار، فریبکاری و خلط مبحث می‌کند؟ میزان درستی اخبار جدید مبنی بر وجود لیست ترور افراد بزرگ و مخالف سعودی چقدر است؟ چرا ریاض خطر اعتراف به قتل خاشقجی را کمتر از کشف مکان جسد او می‌داند؟

حدود یک ماه از ترور جمال خاشقجی در کنسولگری کشورش در استانبول می‌گذرد و تنها حقیقتی که تا کنون در این زمینه اثبات شده، ورود زنده او به ساختمان کنسولگری و خروج مرده او از این مکان است. اما موضوعی که اکنون به یک معمای پیچیده تبدیل شده وضعیت جسد او، قطعه قطعه یا بدون سر بودن، هویت عامل اصلی این جنایت و قسمت پایانی این سریال است.

مقام‌های سعودی به وقوع این جنایت داخل کنسولگری اعتراف و تیم ۱۵ نفره موسوم به «گروه مرگ» را مسئول اصلی آن معرفی کرده‌اند؛ اما آنها با تمامی درخواست‌های ترکیه برای افشای نام مزدور محلی که جسد خاشقجی را تحویل گرفته و ‌نام عامل اصلی ارتکاب این جنایت مخالفت کرده‌اند. بنا بر این با مطالعه نحوه برخورد مقام‌های سعودی با این جنایت کاملا بدیهی است که آنها بر این باورند که خطر اعتراف به قتل از افشای مکان و وضعیت جسد خاشقجی کمتر است، زیرا این موضوع می‌تواند برای رژیم سعودی پیامدهای منفی داشته و باعث سقوط و سرنگونی افراد بسیار بزرگی شود.

ما معتقدیم که رئیس‌جمهوری ترکیه هیچ پاسخی برای پرسش‌های خود از «سعود المعجب» دادستان سعودی حاضر در این کشور در مورد مکان جسد خاشقجی و شخص اول مسئول این جنایت دریافت نخواهد کرد، چرا که چنانچه اردوغان نیز خود واقف است، معجب اطلاعی از مکان جسد نداشته و جرأت اتهام زنی به «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی را ندارد.

رئیس‌جمهوری ترکیه در دیدار با دادستان کل سعودی گفت: «ما باید این مسئله را حل کنیم، دلیلی برای فریبکاری وجود ندارد، تلاش برای نجات عاملان این جنایت غیر منطقی است». در حقیقت مقصود اصلی او بن‌سلمان بوده اما باید گفت که همین مطالب عینا متوجه شخص اردوغان نیز هست چرا که او خود، وعده افشای تمام حقایق را داده و بسیاری از منابع نزدیک به او تأکید می‌کنند که وی نوارهای صوتی و تصویری در اختیار دارد که نحوه وقوع این جنایت را نشان می‌دهند. بسیاری از مسئولان دیگر از جمله «جینا هاسپل» رئیس سیا در سفر اخیر خود به ترکیه نیز از این اسناد اگاه شده و پس از بازگشت به آمریکا «دونالد ترامپ» را که تاکنون سکوت اختیار کرده، در جریان قرار داده است.

سعودی‌ها ۱۸ متهم معرفی شده را به دادگاه ترکیه تحویل نخواهند داد و مکان جسد خاشقجی را افشا نخواهند کرد، ‌اردوغان نیز به این حقیقت کاملا آگاه است اما این پرسش‌ها همچنان باقی می‌ماند که دلیل مداومت او بر طرح چنین پرسش‌هایی و در عین حال،‌ خودداری از افشای حقیقت چیست؟ چرا او به یکباره تمام حقایق را افشا نکرده و به مرحله بعد یعنی تحقیق بین‌المللی که عربستان را به همکاری با بازپرسان ملزم کند،‌ ورود پیدا نمی‌کند.

منابع ترکیه دوباره همان سلاح اخبار نشتی را در دست گرفته و برجسته‌ترین اخبار درز پیدا کرده در این دو روز گذشته وجود لیست ترور نزد مقام‌های سعودی است که شامل اسامی مخالفان سعودی در سراسر دنیا می‌شود و اینکه گروه پشت صحنه طراحی این ترورها با سرویس‌های اطلاعات آمریکا و اسرائیل و مصر و امارات همکاری کرده و تأکید می‌کنند که شخص اردوغان یکی از فصل‌های این طراحی شوم است اما این اخبار نیز مانند اخبار پیشین کلی‌گوئی کرده و نامی از هیچ‌کس نبرده است.

نکته قابل توجه در اینجا این است که مقام‌های سعودی و شخص بن سلمان از موضع تهاجمی به لاک دفاعی رفته و در بسیاری از پرونده‌های منطقه انعطاف‌پذیری بالایی از خود نشان داده‌اند. آنها قدرتمندترین سلاح خود یعنی پول را برای بسیج متحدان خود در مقابله با بحرانی به کار گرفته‌اند که هویت وجودی آنها را تهدید کرده و جهان را رویارویشان قرار داده است.

تحول مهم‌تر در آمریکا بسیج رسانه‌ای پشت این پرونده نیست تا آن را برای مدت زمانی طولانی باز نگه دارد، ‌بلکه ظهور نظریه جدیدی است که از زبان افرادی چون «الیوت آبرامز» سناتور جمهوری‌خواه کنگره مطرح شده و بازتاب وسیعی در کنگره و محافل نخبگان سیاسی آمریکا داشته است. این نظریه تاکید می‌کند که توقف صادرات اسلحه به عربستان چنانچه برخی می‌خواهند،‌ راهگشای حل این بحران نیست بلکه باید در نظام سعودی تغییر اساسی رخ دهد و دایره تصمیم‌گیری در این کشور از یک نفر به چند نفر گسترش یابد، چرا که گزینه نخست در راستای منافع ایران، روسیه و چین است که جای خالی آمریکا را در این زمینه پر کرده و صدها میلیارد از خزانه آل سعود برخواهند چید.

چنانچه برخی در واشنگتن معتقدند،‌ سکوت ترامپ شاید آرامش قبل از طوفان باشد، ‌زیرا تلاش‌های او برای نجات دوستش بن سلمان در نگاه این افراد به بن‌بست رسیده و نهادهای آمریکا آماده مقابله و در تنگنا قرار دادن او هستند.

ما منتظر روشن شدن دو موضوع مهم و اصلی در این پرونده هستیم، نخست،‌ تعیین مکان جسد و سرنوشت آن و دوم وعده‌های اردوغان برای افشای کامل حقیقت و انتشار اسناد صوتی و تصویری مرتبط با این پرونده... امیدواریم که انتظار به درازا نکشد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از خبرگزاری ایلنا، تاریخ انتشار: 9آبان 1397 ، کدخبر: 686999،www.ilna.ir