شعار سال: این مطلب برای مطالعه معلمانی تهیه شده است که در کلاس‌شان دانش‌آموز کم شنوا حضور دارد.اطلاعات ارائه شده در این مجموعه با فرض اینکه کودکان مبتلا به کم شنوایی با شیوه آموزش تلفیقی (آموزش در کنار دانش‌آموزان شنوا) در مدارس عادی تحصیل می‌کنند فراهم آمده است. فعالیت در محیط‌های آموزش تلفیقی تا حدودی مشکل بوده و نیاز به کسب اطلاعات مختلف و حمایت‌های مختلفی دارد. به خاطر داشته باشید که مهم‌ترین فاکتور جهت موفقیت در این مسیر ارتباط نزدیک و مداوم معلمان با والدین کودک است.

درباره دانش‌آموز شما:

هنگامی‌که شما لفظ سخت شنوا یا ناشنوا را می‌شنوید، فوراً در ذهن‌تان تصوراتی از افرادی که با زبان اشاره صحبت می‌کنند شکل می‌گیرد. اما دانش‌آموزی که ما درباره او در این مجموعه صحبت می‌کنیم(دانش‌آموزی که از آموزش تلفیقی استفاده می‌کند)، دانش‌آموزی است که راه‌های ارتباطی او به طور اصلی گفتار، گفتارخوانی و استفاده از باقیمانده شنوایی از طریق سمعک یا کاشت حلزون است.

شروع کار

شروع سال تحصیلی با کسب اطلاعات لازم و کافی در مورد دانش‌آموز مبتلا به کم‌شنوایی می‌تواند آغاز خوبی برای رسیدن به یک سال تحصیلی موفقیت‌آمیز باشد.اگر در سال‌های قبل دانش‌آموز مبتلا به کم شنوایی در کلاس شما نبوده است، مدرسه می‌تواند قبل از شروع سال تحصیلی کلاس‌ها و جلساتی را جهت آشنایی و آگاهی شما درباره کم شنوایی و نیازهای افراد مبتلا به کم شنوایی فراهم کند. اگر مدرسه شما درگذشته فعالیت‌هایی در زمینه آموزش‌های تلفیقی نداشته است می‌توان از تجربیات مدارس دیگر استفاده نمود. شما می‌توانید با درخواست از سازمان آموزش و پرورش استثنایی جهت حضور یک معلم رابط در مدرسه، در ایجاد تغییر و اصلاح در وضعیت کلاس و نیز در برنامه‌ریزی برای دانش‌آموز کم‌شنوا از او کمک بگیرید.

ایجاد یک محیط صحیح و واقعی

در آموزش تلفیقی ایجاد یک محیط و وضعیت مناسب از اهمیت خاصی برخوردار است. معلم، والدین، مسئولان مدرسه و دیگر پرسنل غیرثابت مثل شنوایی شناس، گفتاردرمان و روان شناس آموزشی می‌توانند با همکاری یکدیگر یک سیستم کاربردی سودمند برای تشکیل و مدیریت کلاس ایجاد نمایند. مثلاً توصیه می‌شود که کلاس درس شامل دروسی درباره کاهش شنوایی باشد و طی این‌گونه مباحث به دانش‌آموزان درباره نحوه برخورد و ارتباط با افراد کم شنوا و دارای سمعک آموزش‌هایی داده شود.

سمعک‌ها

معمولاً دانش‌آموزان مبتلا به کم شنوایی از دو سمعک پشت گوشی استفاده می‌کنند. سمعک‌ها وسایل کوچک و ظریفی هستند که اصوات را برای استفاده‌کننده تقویت می‌کنند.در این سمعک‌ها میکروفن، تقویت‌کننده و بلندگو در یک بدنه کوچک قرار دارند و بوسیله یک تیوپ به قالبی متصل شده و قالب در کانال گوش خارجی قرار می‌گیرد.سمعک‌ها کم شنوایی را درمان نمی‌کنند و فقط اصوات را بلندتر می‌کنند. سمعک‌ها درمحیط‌های آرام و در مواقعی که به منبع صوت (گوینده) نزدیک باشند خوب کار می‌کنند و کارایی آنها در محیط‌های پر سروصدا و در مواقعی که گوینده در فاصله بیش از 5/2متری قراردارد کاهش یافته و از بین می‌رود. دانش‌آموز باید همیشه باتری‌های ذخیره همراه خود داشته باشد اما شما نیز به والدین توصیه کنید که همیشه کودک را با سمعک مطلوب و باتری مناسب حمایت کنند.

کاشت حلزون

یک دانش‌آموز مبتلا به کم شنوایی عمیق ممکن است که از یک وسیله الکترونیکی قابل کاشت به‌نام «کاشت حلزون» به جای سمعک استفاده کند. دستگاه کاشت حلزون اصوات را به طور الکترونیکی طبقه‌بندی نموده و آن ها را به ایمپالس‌های الکتریکی تبدیل می‌کند سپس این ایمپالس‌ها مستقیماً به عصب انتقال داده شده تا بوسیله آن به مغز برسد.مجدداً باید یادآوری کنیم که دانش‌آموز دارای کاشت حلزون نیز باید باتری ذخیره جهت دستگاه پردازشگر همراه خود داشته باشد اما شما نیز به والدین توصیه کنید که کودک خود را در این زمینه به‌طور مناسب و مطلوب حمایت کنند.

وسایل کمک شنوایی

به تکنولوژی‌های مدرن و پیشرفته‌ای که به سمعک و دستگاه کاشت حلزون وصل شده و به دانش‌آموز درجهت بهتر شنیدن مطالب در کلاس کمک می‌کند وسایل کمک شنیداری می‌گویند. دو نوع بسیار رایج این‌گونه وسایل در زیر توضیح داده شده‌اند:

سیستم‌های اف‌ام شخصی، براساس امواج رادیویی کار می‌کنند و گفتار معلم را به وسیله میکروفن کوچک بی‌سیمی که نزد معلم است، گرفته و مستقیماً به گوش‌های دانش‌آموز می‌رسانند. این وسایل سروصدای موجود در محیط را حذف کرده و باعث می‌شوند که گفتار معلم به‌صورت واضح‌تر و مناسب‌تر به دانش‌آموز برسد. (یکی از فاکتورهای مهمی که در محیط باید رعایت شود سروصدای زمینه‌ای است، توجه داشته باشید که سروصدای زمینه‌ای باعث کاهش قدرت دریافت و تشخیص گفتار توسط دانش‌آموز می‌شود.)

سیستم‌های اف‌ام محیطی، سیستمی است که اساساً در کلاس‌های عمومی نصب می‌شود. این سیستم گفتار فرد گوینده یا معلم را بوسیله یک میکروفن بی‌سیم که در جلوی دهان گوینده یا معلم قرار دارد جذب می‌کند، سپس این سیگنال گفتاری را تقویت نموده و ازطریق بلندگوهایی که با یک استراتژی خاص در کلاس نصب می‌شود پخش می‌کند.از مزیت‌های سیستم اف‌ام محیطی این است که صدا را برای کل کلاس واضح‌تر و رساتر می‌کند و سروصدای زمینه‌ای و مزاحم موجود در کلاس را کاهش می‌دهد. اشکالی که این اف‌ام دارد این است که صدا را به اندازه اف‌ام شخصی واضح و بلند نمی‌کند.(لازم به ذکر است که متأسفانه امروزه دستگاه‌های کمک شنوایی در ایران کمتر استفاده می‌شود.)

محیط کلاس

سمعک دانش‌آموز شما (یا دستگاه کاشت حلزون) تمام اصوات حتی سروصداهای زمینه‌ای را نیز تقویت می‌کند. بنابراین باید تاحد امکان صداهایی مثل صدای دستگاه تهویه، صدای ناشی از حرکت صندلی‌ها، صداهای ناشی از به هم خوردن پاها و وسایل، سر وصدای خیابان‌های اطراف و... حذف گردد.با ایجاد اصلاحات اگوستیکی ظریف و کوچک درمحیط کلاس می‌توانیم وجود سروصداها را در کلاس به حداقل برسانیم:

٭ پوشاندن پایه‌های صندلی‌ها، میزها و نیمکت‌ها بوسیله مواد پلاستیکی جهت کاهش سر و صدا.

٭ موکت کردن کف کلاس.

٭ نصب پنجره‌های دوجداره.

٭ نصب کاشی‌های مخصوص در سقف که دارای مواد جاذب صوت می‌باشند.

٭ کسب اطمینان از فعالیت صحیح، مناسب و بدون سروصدای سیستم‌های تهویه‌ای و خنک کننده.

دانش‌آموز باید درنزدیکی شما و جلوی کلاس بنشیند تا بتواند براحتی چهره شما و دیگر دانش‌آموزان را مشاهده کند.اگر کلاس شما کوچک است، نشستن بچه‌ها به‌صورت نیم‌دایره‌ای بسیارخوب و مناسب است اما اگر کلاس بزرگ است و امکان نشستن به‌صورت نیم‌دایره‌ای وجود ندارد، دانش‌آموز کم شنوا را در نزدیکی مکانی که هنگام تدریس می‌ایستید قراردهید.

وضعیت‌هایی که برای دانش‌آموز کم شنوا مشکل است:

٭ گوش دادن به مطالب آموزشی. دانش‌آموز مبتلا به کم شنوایی درک و تفسیر ناقصی از آموزش‌هایی که فقط به‌صورت کلامی ارائه می‌شود خواهد داشت.نوشتن مطالب روی تخته می‌تواند تا حدودی از این حالت جلوگیری کند. بسیارخوب است که نکات عمده و رئوس مطالبی که درآن روز به آنها پرداخته می‌شود روی تخته نوشته شود.توجه داشته باشید هنگامی‌که دانش‌آموز به وسایل کمک‌آموزشی مانند نقشه‌ها و تصاویر نگاه می‌کند و به طور همزمان نیز به صحبت‌های شما گوش می‌کند برخی نکات آموزشی را از دست می‌دهد و یاد نمی‌گیرد. بهتر است که 3 تا 4 نفر از همکلاسی‌های دانش‌آموز که با او رابطه خوبی دارند تعیین کنید تا دراین مواقع با کمک به دانش‌آموز کم شنوا در درک بهتر مطلب او را یاری کنند.

٭ دیکته و تست‌های شفاهی. دانش‌آموز مبتلا به کم شنوایی نمی‌تواند درآن واحد هم گفتارخوانی و لب خوانی کند و هم مطالب گفته شده را یادداشت کند.شما می‌توانید با خواندن و بیان آرام‌تر و آهسته‌تر لغات و کلمات در جملات دانش‌آموز را در این مواقع یاری نمایید.

٭ خواندن دروس. در برخی مدارس و بنابر روش برخی معلمان دروس کتاب در کلاس به‌صورت بلند توسط دانش‌آموزان خوانده می‌شود، دراین مواقع تعین جایگاه فرد خواننده و پیگیری و دنبال کردن متن توسط دانش‌آموز کم شنوا کار مشکلی است. راه حل مناسب این است که از دوستان و دانش‌آموزانی که کنار دانش‌آموز کم شنوا می‌نشینند بخواهیم تا با نشان دادن فرد خواننده و جایگاه متن مورد مطالعه فرد کم شنوا را یاری دهند.

٭ اصطلاحات جدید. توجه داشته باشید درمواردی که درسخنان خود از اصطلاحات جدید یا مطالب جدید استفاده می‌کنید دانش‌آموز کم شنوا را در درک و تفسیر مطلب با مشکل مواجه می‌کنید. توصیه می‌کنیم که با نوشتن اصطلاحات جدید و لغات جدید روی تخته فرد کم شنوا را جهت درک بهتر مطالب یاری کنید.

٭ امتحانات رسمی. معمولاً امتحانات رسمی در سالن‌های بزرگ برگزارمی‌شود، توجه داشته باشید که فرد کم شنوا دراین مکان‌ها به علت نویز و سر و صدای زیاد و پایین بودن کیفیت اگوستیکی محیط مشکلات زیادی خواهد داشت.توصیه می‌کنیم که در این مکان‌ها هنگام بیان دستورات خاص مانند زمان باقیمانده امتحان یا اصلاح برخی سؤالات درنزدیکی فرد کم شنوا قرار گیرید یا اینکه از سیستم‌های نوشتاری (درصورت امکان) استفاده کنید.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه ایران، تاریخ انتشار 20 آبان 97، کد مطلب: 488971،www.iran-newspaper.com