شعارسال: در سراسر جهان، 218 میلیون کودک 5 تا 17 ساله مشغول به کار هستند.در میان آنها، 152 میلیون نفر قربانی کار کودکان هستند؛ تقریبا نیمی از آنها، 73 میلیون تن، در شرایط خطرناک کار مي‌کنند.در شرایط مطلق و استبدادی، تقریبا نیمی از کودکان کار (72.1 میلیون) در آفریقا هستند؛ 62.1 میلیون نفر در آسیا و اقیانوس آرام؛ 10.7 میلیون در آمریکا؛ 1.2 میلیون در کشورهای عربی و 5.5 میلیون در اروپا و آسیای مرکزی. از نظر فراوانی، 1کودک دربین 5 کودک در آفریقا (19/6 درصد) مشغول به کار است، در حالی که فراوانی آن در سایر مناطق بین 3 تا 7 درصد است: 2.9 درصد در کشورهای عربی (1 کودک دربین 35 کودک)؛ 4.1٪ در اروپا و آسیای مرکزی (1 در 25)؛ 5.3٪ در آمریکا (1 در 19) و 7.4٪ در آسیا و منطقه اقیانوس آرام (1 در 14). تقریبا نیمی از 152 میلیون کودک کار در سن 5-11 سالگی هستند. 42 میلیون (28٪) 12-14 ساله هستند؛ و 37 میلیون (24٪) 15-17 ساله هستندو اتجام کار خطرناک در میان 15-17 ساله‌ها است. با این وجود، تا یک چهارم از تمام کارهای خطرناک (19 میلیون نفر) توسط کودکان زیر 12 سال انجام مي‌شود. در میان 152 میلیون کودک کار، 88 میلیون پسران و 64 میلیون دختران هستند. به نظر مي‌رسد که پسران با خطر بیشتری از کار نسبت به دختران مواجه مي‌شوند. کار کودکان در درجه اول در کشاورزی (71٪) متمرکز است، که شامل ماهیگیری، جنگلداری، دامداری دام و آبزی پروری مي‌شود و امرار معاش و کشاورزی تجاری را هم در برمي‌گیرد و 17٪ در خدمات؛ و 12٪ در بخش صنعتی، از جمله معدن کار مي‌کنند.

یکی از اهداف اصلی سازمان بین‌المللی کار (ILO) که در سال 1919 تأسیس شد، لغو کار کودکان بود. از لحاظ تاریخی، ابزار اصلی ILO در پیروی از هدف سازمان که لغو موثر کار کودکان است، پذیرش و نظارت بر استانداردهای کار است که مفهوم حداقل سن برای پذیرش اشتغال یا کار را به تصویر مي‌کشد. درکنوانسیون 138 مي‌آید که حداقل سن برای پذیرش در محل کار نباید کمتر از سن تکمیل تحصیلات اجباری باشد.

براساس تعاریف جهانی کار کودک که تحت قوانین بین‌المللی ممنوع است، به سه دسته تقسیم مي‌شود:

1- بدترین اشکال بی قید و شرط کار کودکان، که در سطح بین‌المللی به عنوان برده داری، قاچاق مواد مخدر، کار اجباری، استخدام کودکان برای استفاده در منازعات مسلحانه، فحشا و پورنوگرافی و فعالیت‌های غیرقانونی تعریف شده است.2-کاری که توسط یک کودک در معرض حداقل سن مشخص شده انجام مي‌شود و بنابراین این کاراحتمالا مانع آموزش و پرورش کودک مي‌شود.3-کاری که به سلامت جسمی، روحی یا اخلاقی یک کودک آسیب مي‌رساند، یا به دلیل طبیعت و یا به دلیل شرایطی که در آن انجام مي‌شود، به عنوان «کار خطرناک» شناخته مي‌شود.

در ایران موسسات و انجمن‌های مردم نهادی هستند که برای آسایش و رفاه بیشتر کودکان کار و دسترسی آنان به عدالت در زمینه‌های مختلف آموزشی و اقتصادی و اجتماعی تلاش و فعالیت مي‌کنند. بدون شک یکی از مطلوب ترین و نوین ترین مراکز آموزشی که این روزها به تعلیم وتربیت کودکان کار مي‌پردازد، مجتمع خلاقیتی - مهارتی - آموزشی «صبح رویش» است که در منطقه 12 شهر تهران با استفاده الگوهای برتر به کودکان کار خدمات آموزشی و مهارتی ارائه مي‌دهد. این مجتمع با هدف خدمت‌رسانی به کودکان کار و در معرض آسیب، از سال 1394 آغاز به کار نموده و با مشارکت‌های مردمی و خیرین اداره می‌شود. آنچه که باعث شده است این مجتمع از آن دیگر مراکز خاص کودکان کار متمایز باشد، فعالیت‌های علمی با ساختار بومی‌سازی شده است که جنبه‌های مختلف تکنولوژی آموزشی و کاهش آسیب‌های اجتماعی را پوشش می‌دهد و از همه مهم تر اینکه، مسئولیت‌های مدرسه بر عهده دانش آموزان است و آن‌ها مدرسه را بخشی از محیط زندگی خود می‌دانند. افرادی که تا کنون موفق به بازدید از این مرکز آموزشی شده‌اند، هم صدا و هم نظر، شیوه‌های آموزشی و پرورشی نوین استفاده شده در مجتمع را تحسین مي‌کنند و بدون شک اذعان مي‌کنند که دانش آموزان با روحیه و انگیزه‌ای وافر در کلاس‌های آموزشی و مهارتی حاضر مي‌شوند و با وجود آنکه اکثر دانش آموزان بعد از ساعات مدرسه مجددا به محیط سخت کاری خود باز مي‌گردند، اما در مدرسه تمام هم و غم شان یادگیری و مهارت آموزی است. در صبح رویش کلاس‌های خاصی طراحی شده است که شامل ادب کده، جوان کده، وطن کده، زیست کده، بازی کده ، عجب کده و... است و در این کلاس‌ها دانش آموزان به صورت چرخشی قرار مي‌گیرند و علاوه بر یادگیری مبانی علمی و دانشی، مهارت‌های لازم همچون مهارت‌های فکری، ارتباطی، تصمیم‌گیری و شغلی رافرا مي‌گیرند. در مدرسه صبح رویش تابلوهایی بر دیوار نصب شده است که دانش آموزان بر روی آن از آرزوها و خواسته‌های قلبی شان مي‌ نویسند ؛ یکی از آرزوی کار نکردن مي‌نویسد و دیگری از رو به راه شدن شرایط مالی خانوادگی‌اش و آن دیگری.... در صبح رویش میز مذاکره ای وجود دارد که در آن دانش آموزانی که به دلیلی با هم به مشکل برمي‌خوردند باید پشت میز بنشینند و تلاش کنندتا با حفظ آرامش به تفکر در مورد اعمال خود بپردازند و سپس تلاش کنند خودشان مشکل ایجاد شده را با صحبت منطقی حل کنند.

مجال این یادداشت آن قدر کفایت نمي‌کند تا همه اتفاقات خوب و اقدامات فاخر مجتمع صبح رویش به رشته تحریر در آید، اما مي‌توان به این بسنده کرد که در جهانی که رعایت حقوق کودکان از واجبات اجتماعی هر ملتی محسوب مي‌شود، مجموعه‌هایی همچون «صبح رویش» که با بهره‌گیری از الگوهای نوین آموزشی به دنبال آموزش شیوه بهترزندگی کردن و تغییر مسیر زندگی دانش آموزانش به سمت تربیت شهروندانی مطلوب و مؤثر است، از جمله محدود تلاش‌هایی است که باید از سوی دولتمردان، سیاسیون و خیرین حمایت و پشتیبانی شود تا ابعاد موفقیت و چتر حمایتی آن روز به روز نتیجه بخش تر و کارآمدتر جلوه کند. فراموش نکنیم که کودکان کار هم حق دارند که سهمی از عدالت و برابری را بچشند و از حداقلیات مطلوب یک زندگی برخوردار شوند.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه مردم سالاری، تاریخ انتشار: 20آبان1397 ، کدخبر: 48383: www.mardomsalari.net