شعار سال: ۱- اتحادیه اروپا که پس از خروج آمریکا از برجام، به‌یک‌باره مدافع سرسخت آن شد و قول داد که مکانیسم مالی خود برای حمایت از توافق هسته‌ای و در تقابل با کاخ سفید را تا نیمه آبان ماه سال جاری به مرحله اجرا بیاورد، هنوز در پیچ‌وخم وعده‌هاست.

به گفته «سید عباس عراقچی»، مذاکره‌کننده ارشد کشورمان با گروه ۱+۵ اروپا حتی حاضر نشد که برخی از بندهای برجام را برای ممانعت از خروج ترامپ از توافق هسته‌ای تغییر دهد و در مقابل، وعده کرد که سوئیفت منهای دلار را عملیاتی کند اما در عمل، همه اقدامات قاره سبز در این خصوص سمبلیک بوده و هنوز ساز و کارهای کلی آن هم ارائه نشده است.

روز گذشته نیز «فدریکا موگرینی»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پاسخ به این سوال که این مکانیسم ویژه مالی اروپا چه زمانی راه‌اندازی می‌شود گفته است که نمی‌تواند برای زمان کلید خوردن آن زمانی تعیین کند!

۲- روزنامه «فایننشال تایمز»، طی گزارشی در خصوص مناسبات پسابرجامی ایران و اروپا، به امروز و فردا کردن تروئیکای اروپایی برای ارائه دقیق جزئیات این ساز و کار اشاره‌کرده و نوشته است: «دشوار است که تصور کنیم اروپا بتواند اقدامی برای اجرای راهکاری موثر به‌منظور تجارت موفق و مطلوب با ایران صورت دهد.

این گام باید در صورتی برداشته شود که از مکانیسم قابل قبولی برخوردار باشد. مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ماه سپتامبر و در یک اجلاس عمومی در سازمان ملل از راه‌اندازی یک مکانیسم ویژه مالی از جانب اروپا برای مواجهه با تحریم‌های ضد ایرانی آمریکا سخن گفته بود.»

این نشریه همچنین در خصوص گام‌های لاک‌پشتی اروپا برای اجرای ساز و کار مالی ویژه بروکسل (SPV) و موضع ایران در قبال آن نیز اذعان کرد که عملکرد کُند و آهسته اتحادیه اروپا، نگرانی جمهوری اسلامی را در پی داشته و ایران را به این واسطه آماده خروج از برجام کرده است.

۳- نکته مهم اینجاست که این اروپا بود که اجرای این ساز و کار را برای جبران کم‌کاری‌ها در برجام به ایران پیشنهاد داده بود، اما روشن است که عدم تعیین زمان مشخص برای قرار دادن این مکانیسم در ریل عملیات، نوعی فرار از وعده‌ای است که خود داده بودند؛ همان‌گونه که پیش‌ازاین نیز به تعهدات برجامی خود عمل نکردند.

علاوه بر این، چک بلامحل کشورهای اروپایی در حالی صادرشده که آن‌ها هنوز موفق نشده‌اند مسیر اجرای پایلوت این مکانیسم را بیابند. تا به امروز اتحادیه اروپا قادر به یافتن یک کشور اروپایی برای میزبانی این طرح نشده و اتریش که قرار بود اجرای آن را بر عهده گیرد، از زیر بار این مسئولیت شانه خالی کرده است. ازاین‌رو، شاهد سرگردانی آن‌ها و عدم اجرایی شدن مکانیسم مالی اروپا در خصوص برجام هستیم.

۴- هفته گذشته خبرگزاری رویترز، نتیجه‌گیری تاسف‌باری در این خصوص کرد و طی گزارشی دراین‌باره نوشت: «طرح جدید اتحادیه اروپا برای ادامه تجارت با ایران که برخلاف تحریم‌های آمریکا انجام می‌شود، با توجه به اینکه هیچ کشوری از اتحادیه اروپا، میزبانی اجرای این طرح را به دلیل ترس از اقدامات تنبیهی آمریکا نپذیرفت، تقریباً ناکام ماند.»

۵- فارغ از این موارد و با توجه به تجربه چندباره اروپا در عدم اجرای تعهداتش در قبال ایران – چه در برجام و چه در مورد الزامات شرکت‌های اروپایی در ایران – باید توجه داشت که سهم عمده از تاخیر صورت گرفته از سوی اتحادیه اروپا، ناشی از سردرگمی آن‌ها در طراحی و تنظیم و اجرای ساز و کار ویژه مالی (SPV) نیست، بلکه این موضوع به این دلیل اتفاق می‌افتد که برخی شواهد نشان می‌دهد  و توافقات پنهانی بین کشورهای اروپایی و آمریکا علیه ایران صورت گرفته و در جریان است.

این بخش از گزارش رویترز را بخوانید تا چندوچون ماجرا بیشتر روشن شود: «در سوی دیگر، آمریکا هم موضع بی‌تفاوتی نسبت به اجرای سازوکار مالی اروپا گرفته، به‌طوری‌که سیگال مندلکر، معاون وزارت خزانه‌داری آمریکا گفته است با توجه به اینکه شرکت‌های اروپایی در حال خروج از ایران هستند، خیلی نگران راه‌اندازی کریدور مالی بین ایران و اروپا نیستیم. این مقام آمریکایی با ذکر اقدام اروپا برای دور زدن تحریم‌ها از طریق ایجاد یک سامانه موازی سوئیفت به نام SPV ادامه داد: خبر مهم‌تر دراین‌باره این است که شرکت‌های اروپایی در حال خروج از ایران هستند»!!

۶- معنی این سخن آن است که وقتی شرکت‌های اروپایی برای خروج از ایران و لغو توافقات خود از یکدیگر سبقت می‌گیرند، این سامانه که نوعی تهاتر کالایی را بین ایران و اروپا برقرار می‌کند، خاصیت خود را از دست خواهد داد چراکه واسطه‌ای وجود ندارد. به‌بیان‌دیگر، به فرض که این ساز و کار که تابه‌حال چیزی جز وعده‌ووعید نبوده اجرا هم بشود، سوئیفت غیر دلاری هم خیلی عالی و بی‌نقص کار کند؛ وقتی‌که شرکت‌ها حاضر نیستند با ایران معامله کنند و حتی کشورهای اروپایی از اجرای آزمایشی ساز و کار مالی اروپا از ترس تحریم‌های آمریکا خودداری می‌کنند،‌ می‌توان و باید به این جمع‌بندی برسیم که این، یک نمایش از پیش طراحی‌شده با اهداف مشخص است.

۷- فرانسه را که در طول مذاکرات هسته‌ای نقش پلیس بد را بازی می‌کرد، یادتان هست؟ «ژان ایو لودریان»، وزیر امور خارجه فرانسه در حال حاضر، با ماسک حمایت از برجام، فعال‌ترین نقش را در سناریوی ضد ایرانی اروپا بر عهده دارد. برنامه این است که همان داستان «پلیس بد»، «پلیس خوب» دوباره تکرار شود و مطابق توافقاتی که بین کاخ سفید و الیزه صورت گرفته، بناست که اروپایی‌ها با دست‌فرمان فرانسه تا حد امکان، ارائه و اجرای SPV را برای خرید زمان به تاخیر بیندازند تا از این طریق، بستر اثربخشی مضاعف تحریم‌های واشنگتن علیه جمهوری اسلامی فراهم شود.

۸- نباید گذاشت این احتمال پر رنگ شود که مقامات اروپایی و آمریکایی با سوءاستفاده از غفلت برخی از مسئولین کشورمان می توانند در قبال ارائه مشتی وعده‌ووعید و تضمین‌های کلامی محکم اما بدون پشتوانه، امتیازات بیشتری دریافت کنند و جایی که عرصه به آن‌ها تنگ شود، حداقلی‌ترین خدمات مالی ممکن را با انبوهی از منت و شرط و شروط، فراهم ‌کنند.

اروپایی‌ها از زمانی که ترامپ در اردیبهشت امسال زیر میز توافق هسته‌ای زد، می‌توانستند ساز و کار مالی مدنظر خود را طراحی و به فاز اجرا بیاورند، اما تاخیر هدفمند و عامدانه آن‌ها به دلیل همان تقسیم‌کار است که پیش‌تر ذکر آن گذشت.

و بالاخره اینکه مقام معظم رهبری پیش‌ازاین بارها به مسئولین و دست‌اندرکاران کشور در خصوص نحوه تعامل با اروپا هشدار داده و در دیدار با آن‌ها به‌کرات یادآور شده بودند که در مسائل اقتصادی باید روی پای خود بایستیم و از اروپا و غرب قطع امید کنیم، چراکه «نگاه به غرب و اروپا جز معطل ماندن، منت کشیدن و کوچک شدن فایده‌ای ندارد.» (۲۵ مهر ۹۷)

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری تحلیلی الف، تاریخ انتشار: 29 آبان 1397، کدخبر: 3970829021 ، www.alef.ir