شعارسال: عیسی کلانتری در یک برنامه رادیویی گفت: گزارشی به من دادند که از جزیره هرمز خاک صادر می‌کنند. برخی دست‌اندرکاران بخش غیر خصوصی در این کار فعالیت می‌کنند. ما به دنبال این هستیم که اگر این اتفاق می‌افتد، جلوی آن گرفته شود.

وی درباره لایحه حمایت از محیط‌بانان گفت: لایحه حمایت از محیط بانان در دستور کار مجلس است و منتظریم به صحن علنی بیاید.

او خاطرنشان کرد: اولین معضل محیط‌زیست طبیعی، کمبود آب است. مراتع، حیوانات و جانداران در معرض تهدید هستند و زنجیره زیستی در مواردی قطع شده است. نسل برخی حیوانات به دلیل کم‌آبی در خطر است. تخریب محیط‌زیست گیاهی که به دلیل چرای بیش از حد دام انجام شده، معضل دیگر است. خشکیدگی جنگل‌ها به دلیل کم‌آبی که در اثر غالب شدن قارچ‌ها و باکتری‌ها است، بیشتر اتفاق می‌افتد.

کلانتری تصریح کرد: خشک شدن تالاب‌ها در اثر بی‌آبی و کم‌آبی باعث شده تا این‌ها به محلی برای ریزگردها تبدیل‌ شود. شکار غیرمجاز در شرایط بحرانی که حیات‌وحش به دلیل نبود آب‌وعلف با آن درگیر است، مشکل دیگر است. شکارچیان و قاچاقچیان حیات‌وحش را به خطر انداختند.

رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست بیان کرد: در کلان‌شهرها موضوع آلودگی هوا را داریم. وسایل نقلیه، سوخت را کامل نمی‌سوزانند و کیفیت پایین سوخت‌های فسیلی مشکلات ایجاد می‌کند.

او با بیان این که خودروسازها خودشان را اصلاح‌کرده و پالایشگاه‌ها دستگاه‌های جدید وارد کنند، اظهار کرد: پالایشگاه‌های ما نفت کوره یا مازوت تولید می‌کنند. سازمان محیط‌زیست اجازه سوزاندن این محصول را نمی‌دهد. امکان صادرات هم وجود ندارد و روزانه یک میلیون بشکه انباشته می‌شود.

کلانتری گفت: در معاهده پاریس تعهد دادیم که در شرایط تحریم چهار درصد و اگر تحریم برداشته شود، ۱۲ درصد کاهش کربن داشته باشیم. در قانون برنامه ششم اشاره‌شده که باید نزدیک ۲۰ درصد تولید کربن را کم کنیم. اگر دستورات رهبری در سال ۸۹ اجرایی شود، ۴۱ درصد باید کاهش تولید کربن داشته باشیم. همه این‌ها در حالی است که تعهد دولت برای اجلاس پاریس تنها چهار درصد است.

او اضافه کرد: این موارد، نکات انحرافی است که با طرح آن ها برخی سعی می‌کنند ارتباطات جمهوری اسلامی را قطع کنند.

رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست خاطرنشان کرد: حدود ۱۵ درصد اراضی کشور تحت پوشش مناطق چهارگانه است. جاهایی هست که از مناطق چهارگانه کم کردیم و اصلاحاتی انجام دادیم. هرساله این موضوع را در شورای عالی محیط‌زیست بررسی می‌کنیم و اگر میزان اراضی در اختیار کم شده، از محل منابع طبیعی اضافه می‌کنیم.

به گزارش کانال اطلاع‌رسانی سازمان حفاظت محیط زیست، کلانتری در پایان با اشاره به کنوانسیون تنوع زیستی گفت: از سال ۷۷ کنوانسیون تنوع زیستی در اختیار وزارت امور خارجه بوده است. چرا آن زمان کسی چیزی نگفت؟ ۸۰ درصد تنوع زیستی در اختیار منابع طبیعی در سازمان جنگل‌هاست. در وزارت جهاد کشاورزی سه بانک ژن بزرگ هست. در محیط‌زیست اصلاً بانک ژن نداریم و حتی متخصصی در این زمینه نداریم. در وزارت کشاورزی ۱۵۰ نفر متخصص در این حوزه دارند. وزارت جهاد کشاورزی، ۸۰ درصد منابع طبیعی کشور را در اختیار دارد. نمی‌خواهیم دوباره خرجی ایجاد کنیم.

** فرشی که «هرمز» را به باد می‌دهد

تجارت خاک سرخ مدتی است متوقف شده، ‌ اما تاراج خاک‌های رنگین جزیره هرمز هنوز ادامه دارد.

نزدیک به یک دهه است که فرش خاکی در سواحل هرمز پهن می‌شود؛ سنتی تحمیلی که منابع طبیعی این جزیره را در سکوت به یغما برده است. شروع اعتراض‌ها و اخطارها نیز همین اندازه قدمت دارد. جامعه هنری و فعالان محیط زیست نخستین کنشگران بودند، حالا صدای اعتراض مردم محلی هم بلند شده است. در یکی از نامه‌های منسوب به جمعی از بومیان جزیره هرمز با به نقد کشیدن حرکتی که هنری خوانده می‌شود، طرح سوال شده که «هرمز را چه اندیشه‌ای وچه تفکری با چه رویکردی دارد به فنا می‌دهند؟ »

در بخش دیگری از این نامه که در فضای مجازی منتشر شده، آمده است: «از دهه ۸۰ تاکنون با طرح انواع فرش خاکی و سنگی، متاسفانه مهمترین بخش اکوسیستم را که خاک‌ها و کانی‌های ارزشمند طبیعت هرمز است، به پای سلیقه خود با عنوان و ابزار هنر به کمتر از کف مرغداری وگاوداری تبدیل کرده‌اند.

مانده‌ایم چرا اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان هرمزگان اصرار به تخریب طبیعت هرمز دارد و مانده‌ایم چرا محیط زیست استان هرمزگان و منابع طبیعی در قبال این بازی‌های نابودگر سکوت کرده‌اند؟ »

محمدهرمزی ـ مسؤول کمیسیون گردشگری وعضو شورای اسلامی شهر هرمز ـ در نامه‌ی دیگری که در اختیار ایسنا قرار داده با اعتراض به گسترده شدن فرش خاکی و سنگی در این جزیره با توجه به پیامدهای مخرب و جبران‌ناپذیر آن، از این حرکت ملقب به هنری اعلام برائت کرده و نوشته است: «عالم محضر خداست و همه نسبت به آن مسؤولیم و باید روزی پاسخگو باشیم. کسانی که از این‌گونه حرکت‌ها که به ظاهر مبلّغ هنر و هنرمند است ولی هیچ‌گونه تاثیری در معرفی هرمز و جامعه هرمز نخواهد داشت، به خدا می‌سپارم که اگر نفع و منفعتی بود چرا در سواحل دیگر استان اجرا نشده است. آیا جزیره هرمز پاتوق بعضی از گردشگرنماها و هنرمندنماها است که هرکاری دوست دارند در این طبیعت بکر که نقاش طبیعت ذات اقدس الهی آن را هنرمندانه خلق کرده و ما امروز دایه‌دار هنر و خلق آفرینش جدید شده‌ایم و می‌خواهیم از خالق زیبایی‌ها پایمان را فراتر بگذاریم. هرمز نماد زیبایی‌ها است و به نقش و نگار نیاز ندارد و این بکر بودن آن است که جلوه‌گر جذب توریست بوده و هست و چشم‌های زیادی رو به نظاره گذاشته تا ببیننند و لذت برند. لذا از عموم مردم و فعالان حوزه گردشگری و محیط زیست می‌خواهم از خواب غفلت بیدار شوند که داشتن طبیعت و ساحل‌های زیبا برای هرمز ارزشمندتر از آن است که توسط انسان به زوال و نابودی برود. »

او به مخالفت جوامع محلی با فرش خاکی و یا سنگی که با مجوز اداره فرهنگ و ارشاد استان هرمزگان گسترده می‌شود، اشاره کرد و افزود: ما مخالف هنر و هنرمند نیستیم. مهم آن است که برای توسعه پایدار فکر اساسی شود، نه این‌که صرف انجام یک کار کوتاه‌مدتِ تبلیغاتی و بدون برنامه و معرفی شخصی خاص باشد. انشاء‌الله این کارها به صلاح و کارشناسی شده انجام شود.

هرمزی گفت: سواحل هرمز مگر چقدر است؟ آیا این گونه کارها شایسته است؟

فرش سنگی هرمز در آخرین پنجشنبه و جمعه آذرماه با مجوز اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان هرمزگان در بخشی از سواحل جزیره هرمز نقش بست. برای اجرای این ایده، مردم محلی با این پی‌نوشت که «با توجه به تجربه دهه گذشته، پویایی جزیره هرمز راهی ندارد مگر کمک به آموزش اکوتوریسم و راه‌اندازی تشکل‌های مردم نهاد در این راستا که توسط خود شهروندان جزیره هرمز اداره شود. در واقع هرمز به جای تعاونی معدن به تعاونی گردشگری نیاز دارد. راه توسعه پایدار هرمز تکه تکه کردن و بخشیدن آن به افراد خاص یا ایجاد سازه‌ها یا شغل‌های غیرکارشناسی شده نیست» فراخوانده شدند.

در اطلاعیه‌ی مربوط به اجرای این «لندآرت» تاکید شده بود که مجوز لازم گرفته شده است، ضمن این‌که طرح فرش قرار نیست خاکی باشد، بلکه با استفاده از سنگ‌های موجود در محیط که اندازه‌ی آن‌ها عموما از کف دست کوچکتر است اجرا می‌شود.

با این حال، تغییر مصالح این فرش باعث نشد اعتراض‌هایی که از یک دهه گذشته جریان دارد، فروکش کند.

مشاور رسانه‌ای استاندار وقت هرمزگان در سال ۹۳ در مخالفت با استمرار این حرکت گفته بود: با این‌که برخی مسائل با معیشت مردم پیوند خورده و نمی‌توان به آن‌ها یک‌جانبه نگاه کرد، اما اجرای طرحی همچون فرش خاکی جزیره هرمز را تنها برای یک بار مفید می‌دانم.

همتی ـ کارشناس وقت زیستگاه‌های محیط زیست ـ نیز همان سال معترض شده بود که «اجرای فرش خاکی به صورت مکرر و هر سال شایسته نیست. اگر پروژه‌ی فرش خاکی برای معرفی جزیره هرمز انجام شده اجرای یک باره آن کافی است و برداشت این میزان خاک هر سال به‌لحاظ محیط زیستی کار پسندیده‌ای نیست، چون عوامل دیگر مانند معدن، وزش باد، کاهش پوشش گیاهی، به اندازه‌ی کافی باعث تخریب منطقه می‌شوند این که خودمان هم آگاهانه به این موضوع دامن بزنیم چندان عاقلانه نیست. »

پیش از این‌ها احمد نادعلیان ـ هنرمند محیطی که در جزیره هرمز زندگی می‌کند و اعتراض‌های مستمری به این اتفاق داشته، هشدار داده بود: زمان آن فرا رسیده است که دلایل ساخت آن مورد توجه قرار گرفتن آن را با دقت بیشتری مورد بررسی قرار دهیم. بحثی نیست که مخاطب چه به واسطه حضور در محیط و چه به واسطه رسانه ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرد اما اهمیت کار در کجاست؟ شاهدان عینی و آن‌هایی که به واسطه رسانه این آثار را می‌بینند حیرت‌زده می‌شوند، چون خاک‌های رنگی و کانی‌های این جزیره بسیار متنوع هستند. در کنار این شگفتی مقیاس اثر نیز می‌تواند برای مخاطب عام و خاص جالب باشد. این دو عامل و استمرار سالانه این عمل برای محیط زیست خطرناک است. به واسطه این عمل در سال‌های گذشته، ارگان‌ها و نهادهای بسیار دیگری نیز دوست داشته‌اند پیام‌های فرهنگی و هنری‌شان را با این خاک به نمایش بگذارند. در این صورت فاجعه است.

هرچند که بانیان این فرش‌های خاکی و سنگی باور دارند که نقش فرش خاکی را در معرفی جزیره نباید نادیده گرفت، اما نادعلیان تصریح کرده بود: اگرچه از توجیه‌های ساخت این فرش رونق گردشگری بوده اما نکته آن است که در حال حاضر مشکل جزیره کمبود گردشگر نیست، بلکه نبود زیرساخت رفاهی است.

بیژن فرهنگ دره‌شوری، بوم‌شناس که در تهیه پرونده ژئوپارک قشم و معرفی آن نقش موثری داشت نیز همزمان با اجرای این پروژه در نقد آن گفته بود: جزیره هرمز هر جای دنیا بود تبدیل به پارک ملی می‌شد و خود هرمز و اهالی آن زندگی پایدار دوستدار محیط زیست را تا ابد ادامه می‌دادند، در حالی که الان هرمز صاحب ندارد. توریست‌ها می‌توانند قندیل‌های غارها، خاک، استالاکتیت‌ها و استالاکمیت‌ها در هر جای ایران کول کنند با خودشان ببرند. من هر بار که به هرمز می‌روم عصبانی می‌شوم. در هرمز جایی بدون زباله نیست که بتوان از آهوهای آن عکاسی کرد. زیر آب‌های هرمز، انارک و قشم و همه پنجاه شصت جزیره خلیج فارس و دریای عمان محیطی شگفت‌انگیز است. کشور ما که اولین امپراتوری تاریخ و تمدن فلان و بهمان را داشته اما حتی یک پارک ملی دریایی ندارد، در حالی که کشورهای آفریقایی که کمتر اسم‌شان را شنیده‌ایم، همگی پارک ملی دریایی دارند.