شعار سال: یکی از قربانیان توسعه شهری، قنات‌ها هستند که معمولا در طرح‌های جامع شهری به آن‌ها هیچ توجهی نمی‌شود. برخی متخصصان شهرسازی بر این باورند که طرح‌های جامع شهری تنها در مسیر لکه‌گذاری هستند و اعمال نظرات شخصی برخی مدیران مسیر این طرح را در شهرها تغییر می‌دهد.

با توجه به این‌که قنات‌ها در مسیر توسعه شهری قرار گرفته‌اند، گاهی برای اجرا یک کاربری خاص و ویژه یک قنات از بین می‌رود و عملا منفعت‌طلبی، اعتقاد به این‌که حفظ قنات نیاز به صرفه هزینه بالا دارد و طرح‌های بالادستی که به اصول شهرسازی هم هیچ توجهی ندارد از جمله عوامل نابودی قنات‌ها بشمار می‌روند.

دقت ویژه مسکن و شهرسازی به قنات‌ها

کامران گردان، رئیس شورای شهر همدان با اعلام این‌که طی چند سال اخیر برای حفظ قنات‌ها درسطح شهر همدان اقدامات خوبی انجام شده، گفت: بسیاری از قنات‌ها احیا شده‌ و برای آب فضا سبز از آن‌ها استفاده می‌شود. گردان حفظ قنات را یکی از اساسی‌ترین اموری دانست که مدیریت شهری و ارگان‌های استانی از جمله سازمان آب و فاضلاب باید به این مهم توجه داشته باشند. قنات‌ها علاوه بر منابع مهم آبی می‌توانند به عنوان جاذبه گردشگری در جذب توریست موثر باشند.

رئیس شورای شهر همدان از ساخت‌وساز بر روی قنات‌های شهر انتقاد و تاکید کرد: شهرداری همدان برای حفظ قنات‌ها بودجه‌ ویژه در نظر گرفته و برای صدور پروانه ساخت هم باید به این مورد توجه شود. گردان در پاسخ سئوال اسکان نيوز مبنی بر این‌که در طرح جامع شهری به اهمیت قنات‌ها هیچ توجهی نشده، گفت: مسکن و شهرسازی باید به این مورد دقت بیشتری داشته باشد. همچنین شورا شهر هم موارد خاصی را در طرح جامع مورد توجه قرار داده است.

مسیر بی‌راهه طرح جامع شهری همدان

محمد معتقد، دبیر انجمن علمی طراحی شهری بر این باور است که طرح جامع همدان که در دست بررسی است، مسیر بی‌راهه را در پیش گرفته و به جا بهره‌برداری از قنات‌های شهر آن‌ها را دفن می‌کند.

معتقد ضمن تاکید بر این‌که آب‌راهه‌های شهر همدان در حال نابودی هستند، یادآورشد: با احیا قنات‌ها در مناطق شهری همدان علاوه بر رفع مشکل کم‌آبی، سیماومنظر شهری هم جلوه بهتری پیدا می‌کند. از طرف دیگر باعث تعامل اجتماعی، خاطره‌انگیزی و تصویر ذهنی مناسب می‌شود.

قنات‌های همدان به کانال فاضلاب شهری تبدیل شده‌اند

اما امیر اوسط، مدیر عامل کانون ایمن شهر هگمتانه با اعلام این‌که در شهر همدان بیش از 300 رشته قنات وجود دارد، اظهار کرد: براساس آمار مختلف در حال حاضر بین 30 تا 40 درصد آب شرب شهر همدان را این قنات‌ها می‌توانند تامین کنند؛ حتی اگر امکان استفاده برای آب شرب نباشد منبع بسیار خوبی برای آب خام و تغذیه فضا سبز است.

بعد از رودخانه‌های شهر که به رودخانه فاضلاب‌بر تبدیل شده، حالا فاضلاب شهری به قنات‌های همدان سرازیر می‌شوند.

ورود فاضلاب به قنات‌ها

به گفته مدیر عامل کانون ایمن شهر هگمتانه، تعدادی از قنات‌ها به‌خاطر ساخت‌وسازهایی که در شهر اتفاق می‌افتد، شکسته و مسیر آن‌ها قطع شده؛ لوله‌هایی از داخل بعضی از ساختمان آب قنات را در جوی و رودخانه می‌ریزند. مانند ساختمان سلامت در خیابان جهان‌نما، یا ساختمان آتی‌ساز در همسایگی آرامگاه بوعلی، که آب در آن محل جاری است.

کف‌کشی آب قنات از زیر ساختمان

اوسط می‌گوید: پیش از این در داخل خانه‌های قدیمی حوض‌خانه‌هایی در مسیر قنات‌های شهری قرار داشتند و مردم از آن استفاده می‌کردند. اما حالا مدیریت شهری هیچ برنامه‌ای برای این آب خام شهری ندارد. وی در پاسخ به این‌که قنات‌ها به عنوان میراث طبیعی و فرهنگی دارای ارزش هستند و چرا مدیران شهری و استانی به این مورد توجهی ندارند؟ گفت: این سئوال را باید مسئولان استانی پاسخگو باشند. در روستا قاسم‌آباد در نزدیکی شهر همدان، بزرگترین قنات ایران با بیشترین پتانسیل وجود دارد و می‌تواند تبدیل به بزرگترین قنات موزه ایران شود. اما متاسفانه هیچ تلاشی برای تحقق این مساله وجود ندارد.

مدیر عامل کانون ایمن شهر هگمتانه از تهیه طرحی برای ساماندهی قنات‌ها با همکاری شهرداری، شورای شهر و ... خبر داد و گفت: ردیف بودجه‌ای برای سال 98 با هدف مکان‌یابی قنات‌ها در نظر گرفته شده است اما همچنان بی‌توجهی زیادی به قنات‌ها می‌شود. این در حالیست که همدان در بخش کشاورزی و آب شرب با بحران مواجه بوده و نمی‌تواند از این طرح انتقال آب بین حوزه‌ای همانند خرز یا عمان استفاده کند.

اوسط با اشاره به این‌که طرح جامع شهری شامل چند لایه محیط زیست، اجتماعی، اقتصادی و ... است، گفت: قنات ها و آب‌های زیرزمین یکی از مواردی است که باید در طرح جامع شهری مورد مطالعه قرار بگیرد و تا زمانی که نقشه و آمار دقیقی در دست نباشد، اتفاق خاصی نمی‌افتد. در حال حاضر روی مسیر قنات‌ها ساخت‌وساز و مسیر آن‌ها کور شده. فاضلاب شهری بیشتری عامل آلوده‌کنند قنات‌ها بشمار می‌رود که این مساله مورد تائید سازمان محیط زیست هم است.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری اسکان نیوز، تاریخ انتشار 13 دی 97، کد مطلب: 16742، www.eskannews.com