شعار سال :اخیرا صندوق احیا و بهره‌برداری از آثار تاریخی در مزایده‌ای که مدتی پیش منتشر کرد، نام نفیس‌ترین خانه تهران را هم در لیست خود قرار داد و کاربری پیشنهادی خانه امام جمعه را "فرهنگی _ پذیرایی" عنوان کرد! اقدامی قابل توجه که هنوز معاون میراث فرهنگی استان تهران هم نسبت به انجام آن در شوک است.

به همین دلیل محسن شیخ‌الاسلامی - معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث‌فرهنگی استان تهران - در نشست خبری خود روز سه شنبه هفتم اسفند که قرار بود دستاوردهای یک سال گذشته این معاونت را توضیح دهد، در گفت‌وگو با خبرنگاران مجبور شد تا نسبت به وضعیت نامناسب برخی از آثار تاریخی پاسخگو باشد.

او گفت: اخیراً صندوق احیا در مزایده بناهای تاریخی خود با اعلام نام خانه امام جمعه در لیست منتشر شده در یک آگهی رسمی کاربری پیشنهادی آن را فرهنگی پذیرایی اعلام کرد این کاربری برای خانه امام جمعه به عنوان نفیس‌ترین بنای شهر تهران اصلاً مناسب نیست.

وی با بیان اینکه در حال حاضر یک گروه برنده مزایده این خانه تاریخی شده است، ادامه داد: قرار است بحث نظارت، مرمت و چگونگی بهره‌برداری به عهده صندوق احیا باشد، در این میان گویا قرار بوده، اداره میراث‌فرهنگی استان تهران به عنوان مالک، فقط خانه را برای واگذاری آماده کند، شاید میراث‌فرهنگی استان تهران یک دستگاه بوده که بگوئیم نمی‌دانیم چطور از آن محافظت کنیم و همه کارها را به آن‌ها بسپاریم.

تعریف نادرست برای کاربری نفیس‌ترین بنای تاریخی تهران

شیخ‌الاسلامی وظیفه‌ی صندوق احیا را واگذاری بناهای تاریخی تهران دانست و افزود: مشخص است که صندوق احیا با نگاه اقتصادی، مزایده‌ها را برگزار می‌کند، اتفاقی که معتقدیم کاملاً اشتباه است، چون ابعاد فرهنگی مدنظر قرار نمی‌گیرند، وقتی تعریف کاربری فرهنگی - پذیرایی برای خانه امام جمعه که از جمله بناهای نفیسِ تهران است، انجام می‌شود، کاملاً مشخص است که تعریف این کاربری نادرست است.

معاون میراث فرهنگی تهران با بیان این احتمال که شاید سرنوشتی مانند عمارت مسعودیه در انتظار خانه امام جمعه باشد، افزود: همان افرادی که عمارت مسعودیه را کارشناسی کرده بودند اکنون خانه امام جمعه را نیز کارشناسی و برای آن کاربری فرهنگی - پذیرایی تعریف کرده‌اند، این در حالی است که این خانه یکی از معدود نفایس شهر تهران است.

وی با اشاره به کارگروهی که پیش از این وظیفه‌ی مشخص کردن نفایس را داشت، ادامه داد: امروز دیگر مرجعی در این زمینه وجود ندارد، هر چند با توجه به برگزاری برخی مزایده‌ها توسط صندوق حفظ و احیا، به نظر می‌رسد از دید این مؤسسه هیچ اثر نفیسی در کشور وجود ندارد.

او همچنین درباره‌ی مالکیت این خانه‌ی تاریخی اظهار کرد: سال‌هاست خانه امام جمعه تهران در تصرف میراث تهران است، هرچند از سال‌ها قبل بخش شرقی عمارت محل سوال و مناقصه بین میراث‌فرهنگی و آموزش و پرورش بود که تاکنون به شکایت و موضوعات قضائی نرسیده است.

به مرور نام خانه قوام‌الدوله از لیست بازدیدهای گردشگران حذف شد

شیخ الاسلام در ادامه به موضوع خانه «قوام‌الدوله» در ابتدای کوچه میرزا محمود وزیر اشاره کرد و گفت: در خانه‌ی این بنای تاریخی که چند سال است اختیار مؤسسه‌ی ایکوموس قرار دارد، به روی بازدیدکنندگان بسته است این در حالی است که مالکیت این بنا با میراث فرهنگی است. هر چند باید گفت که البته واگذاری این خانه از این جهت که ایکوموس به عنوان مجموعه‌ای فرهنگی - عمومی در آن فعالیت می‌کند و نگهداری آن به خوبی انجام می‌شود، خوب است، اما آنها اجازه ندارند در خانه را به روی بازدیدکنندگان ببندند، خانه‌ی قوام‌الدوله یک اثر ملی است، باید درباره‌ی خصوص چگونگی انجام بازدید عموم جامعه و دانشجویان از این بنای تاریخی تجدیدنظر شود، چون به مرور و ناخواسته نام این خانه از لیست بازدیدهای گردشگران حذف شده است.

او با اشاره به خانه تاریخی مهربان، روبه‌روی خانه قوام‌الدوله که امروز به دفتر بافت‌های تاریخی شهرداری تهران تبدیل شده است، گفت: این بنای تاریخی با وجود آنکه تبدیل به مرکز فعالیت‌های یکی از بخش‌های فعال در حوزه میراث شده اما درهایش به روی بازدیدکنندگان باز است، این در حالی است که امکان بازدید از خانه قوام‌الدوله که ایکوموس در آن ساکن است وجود ندارد هر چند در ایکوموس بودن این خانه بهتر از واگذاری دوباره آن به یک بخش دیگر است اما ایجاد انحصار و در اختیار افراد خاصی قرار گرفتن این بنای تاریخی درست نیست.
درخواست تجدیدنظر برای حکم کارشناس ثبت پرونده کاخ گلستان کردیم

معاون میراث فرهنگی استان تهران، همچنین درباره‌ی روند پرونده‌ی حقوقی ساخت‌وساز انجام شده در حریم کاخ گلستان، نیز اظهار کرد: میراث فرهنگی شکایتی از مالک و شهرداری منطقه ۱۲ به دادستانی فرهنگ و رسانه شعبه ۹ انجام داد که برای این پرونده دو کارشناس تعیین شد. نظر کارشناس رسمی دادگستری در حوزه میراث فرهنگی آن بود که ساخت و ساز در مجاورت کاخ گلستان که از جمله میراث جهانی ایران است تا ارتفاع ۷.۵ متر امکان‌پذیر است و اجازه ساخت و ساز دارد. اما مجوز و پروانه صادر شده ۱۰.۵ متر با دو طبقه زیرزمین است که البته مالک اکنون از این ارتفاع نیز تخطی کرده و همچنان به کار خود ادامه می‌دهد.

او با بیان این‌که اکنون ارتفاع ستون‌های این ساختمان در حال ساخت که همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد ۱۱ متر و ۷۰ سانتی‌متر است، افزود: با توجه به روندِ ساختِ آن بنا، احتمالاً ارتفاع آن به ۱۳ متر نیز می‌رسد که همه‌ی اینها تخلف از ضوابط مصوب است.

وی تاکید کرد: تا زمانی که رأی دادگاه درباره‌ی این پرونده صادر نشود، نمی‌توانیم جلوی کار را بگیریم و این ساخت و ساز در مجاورت میراث فرهنگی ادامه دارد.

او همچنین به نظر کارشناس رسمی دادگستری در حوزه ثبت اشاره کرد و گفت: میراث فرهنگی اعتراضاتی درباره‌ی تصرف مالکیت داشت و معتقد است که ۱۳ متر از بخشی که در آن ساخت و ساز انجام می‌شود در تملک دولت و با نمایندگی میراث فرهنگی (کاخ موزه گلستان) است که البته این امر از طرف کارشناس رسمی دادگستری رد شد، اما ما تقاضای تجدیدنظر داده‌ایم.

شیخ‌الاسلامی درباره‌ی مجازاتِ متخلفان این پروژه نیز بیان کرد: بر اساس شنیده‌ها گفته می‌شود واحد حقوقی سازمان میراث فرهنگی از شورای فنی تهران، مدیرکل میراث فرهنگی و معاون میراث فرهنگی وقت شکایت کرده و آنها را مقصر این تخلف‌ها دانسته است، اما این بحث را باید معاونت حقوقی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تائید کند.

باید پوسته‌ی نمای سرای فرد شیشه، بازسازی شود

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران درباره‌ی وضعیت سرای «فرد شیشه» نیز بیان کرد: بخشی از نمای غربی بنا به بهانه استحکام بخشی تخریب شد، هر چند آن ثبت اضطراری شده بود، البته قرار است بر اساس طرح‌های اولیه موجود پوسته‌ای که از روی نما برداشته شده، بازسازی شود.

به گفته‌ی وی، در واقع یک پوسته به بهانه‌ی تزئینات آجرکاری برداشته شده است که باید آن بازسازی شود. هر چند تمایل اصلی مالک نیز تخریب کامل بنا و ساخت پاساژ است، اما میراث فرهنگی نمی‌تواند اجازه‌ی چنین کاری را بدهد.

عین به عین ساختن، یعنی ساختِ یک شهرک سینمایی!

شیخ‌الاسلامی در پاسخ به صحبتِ خبرنگاری درباره‌ی «عین به عین» ساختن این بنا، تاکید کرد: نمی‌توان این بنا را عین به عین ساخت بلکه می‌توان آن را بازسازی کرد. به مالک اعلام کردیم که باید بازسازی کند و از تخریب بیشتر جلوگیری شود. در این میان شهرداری از ما طرح بازسازی خواست که برای این کار اعتبار نداریم در نهایت نیز به این نقطه می‌رسیم که مالک باید به دنبال کار باشد و پروسه تصویب طرح تحقق یابد که تاکنون چنین امری محقق نشده در و اقع می‌توان گفت عملاً هیچ کاری انجام نشده چرا که اعتبارات لازم را در اختیار نداریم.

وی با تاکید بر این‌که واژه‌ی «عین به عین» ساختن یک بنا، یعنی ایجاد یک شهرک سینمایی، اظهار کرد: بهتر است از کلمه‌ی بازسازی استفاده کنیم. این که بخواهیم چیزی را شبیه یک چیز بسازیم، ان یعنی ایجاد شهرک سینمایی. در واقع استفاده از واژه «عین به عین» در میراث فرهنگی کار اشتباهی است اگر تاکنون مطرح شده است، هر چند بخش حقوقی میراث فرهنگی برای استفاده از این واژه تمایل زیادی دارد، اما برای این که دیگر از واژه استفاده نشود، من از کسانی که تاکنون این کلمات (عین به عین) را به گوش شنیده‌اند، عذرخواهی می‌کنم.

از ۲۴۰۰ بنا، فقط ۴۰۰ بنا را ثبت ملی کرده‌ایم

شیخ‌الاسلامی همچنین با اشاره به اخباری که در خصوص تخریب سردرهای تاریخی تهران منتشر می‌شود، گفت: این تخریب‌ها مربوط به امروز و دیروز نیست، بلکه سال‌هاست چنین تخریب‌هایی در بناهای تاریخی تهران رخ می‌دهد، چون بحث ساخت و ساز در تهران مطرح است و همیشه این ساخت‌وسازها بناهای تاریخی را شامل می‌شوند، هر چند مرسوم است که برای انجام این ساخت و سازها از میراث استعلام شود و ما نیز سعی می‌کنیم تا استعلام‌های لازم را تهیه کنیم.

او با تاکید بر این‌که برخی از بناهای تهران ارزش معماری و تاریخی دارند و ممنوعیت‌هایی برای ساخت و ساز در آنها وجود دارد، ادامه داد: سیستم قضائی کشور در مواردی می‌تواند حمایت قانونی از ثبت ملی یک اثر تاریخی در فهرست آثار ملی حمایت کند، این در حالی است که در تهران آثار واجد ارزشی داریم که باید در فهرست میراث ملی ثبت شوند اما تاکنون این اتفاق نیفتاده است. در واقع پروسه ثبت میراث ملی طولانی و وقت‌گیر است و موانع قانونی دارد که اموال شخصی و مالکیت خصوصی را دربرمی‌گیرد.

وی اضافه می‌کند: این حوزه با دشواری‌های بسیار همراه است و عموماً مالکان نسبت به ثبت بناهای خود در فهرست میراث ملی اعتراض دارند، چون بحث ساخت‌وساز را نمی‌توانیم متوقف کنیم و میراث فرهنگی نیز به لحاظ قانونی و حقوقی جایگاه محکمی ندارد تا بتواند از آثار حفاظت کند، بنابراین تعداد قابل توجهی از آثار تهران را نمی‌توانیم ثبت کنیم.

به گفته‌ی معاون میراث فرهنگی استان تهران، در تهران حدود دو هزار و ۴۰۰ بنای دارای ارزش ثبت در فهرست میراث ملی وجود داردد که شناسایی شده‌اند، اما از این تعداد فقط ۴۰۰ بنا در فهرست میراث ملی ثبت شده‌اند در واقع می‌توان گفت تنها یک چهارم بناهای ارزشمند تهران ثبت شده‌اند.

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایسنا،تاریخ انتشار:7 اسفند 1397،کد خبر:97120703979،www.isna.ir