پایگاه تحلیلی خبری شعار سال

سرویس ویژه نمایندگی لنز و عدسی های عینک ایتالیا در ایران با نام تجاری LTL فعال شد اینجا را ببینید  /  سرویس ویژه بانک پاسارگارد فعال شد / سرویس ویژه شورای انجمنهای علمی ایران را از اینجا ببینید       
کد خبر: ۱۹۶۱۲۶
تاریخ انتشار : ۲۷ اسفند ۱۳۹۷ - ۱۴:۴۴
درحالی که مقامهای سیاسی ایران امیدوارند سال 1398 سال کاهش فشارهای تحریم براقتصادایران ، معیشت خانواده ها و ادامه کار بنگاههای اقتصادی باشد اما کارشناسان باوردارند ادامه تحریم ها ایران و جامعه ایرانی را با آسیب جدی مواجه خواهد کرد.
شعارسال: درشرایطی که بیان صریح پیامدهای ادامه و تشدید تحریم ها ی اقتصادی بر بنیان زندگی اجتماعی و سیاسی ایرانیان باید درکانون توجه باشد وبرخی نهادها از انتشار تحلیل های کارشناسی خود اجتنا ب می کنند، پژوهشکده مطالعات راهبردی برخی از تحلیلهای جذاب تهیه شده را برای اطلاع رسانی بیشتر دردسترس علاقمندان قرار می دهد. تازه ترین یاداشت راهبردی نوشته شده از طرف مختار نوری دکتری علوم سیاسی را که نکات قابل اعتنایی را مطرح کرده است برروی سایت خود قرارداده که خلاصه شده آن را می خوانید:

تحریم‌ های اخیر دولت ترامپ (دور جدید تحریم‌­های آمریکا از آبان ماه۹۷) علیه ایران که از آن به مثابه بی سابقه‌ترین و شدیدترین تحریم‌های طول تاریخ یاد شده است، موجی از نگرانی‌ ها و چالش‌ های امنیتی را متوجه نظام سیاسی و جامعه کرده است. ترامپ به این موضوع اعتقاد راسخ دارد که برجام نه تنها نتوانسته ایران را به بازیگری متعهد به مقررات بین‌المللی تبدیل کند، بلکه توافق هسته­‌ای ضمن ضربه‌زدن به منافع آمریکا، منجر به رونق اقتصادی در ایران شد. بررسی اوضاع اقتصادی ایران، آمارهای ارائه شده توسط صندوق بین المللی پول، بهبود نسبی وضعیت معیشت مردم، ثبات نسبی اقتصادی، گسترش نرخ سرمایه گذاری خارجی در ایران، حضور شرکت‌های تجاری مختلف در ایران و … در فضای پسابرجام از سال ۱۳۹۴-۲۰۱۵ به بعد همگی نشانگر این نوع برداشت ترامپ از وضعیت ایران هستند. لذا بر خلاف تصور رایج، به نظر می‌ رسد ترامپ درک دقیقی از تحولات بین‌المللی و بالاخص شرایط ایران دارد، از این رو در اقدامات تنبیهی خود علیه ایران در پی شکل دادن به یک «وضعیت جدید» (New Situation) است که تا کنون سابقه نداشته است.شرایط ایجاب می‌ کند این نوع اقدامات ترامپ و موقعیت‌سازی جدید او به خوبی توسط تصمیم‌گیرندگان سیاسی درک شود.

پیامدهای راهبردی تحریم‌‏ها

الف: اختلال در پروژه‌‏های عمرانی و زیرساختی: حوزۀ عمرانی به دلیل چالش‌ ها و مخاطرات شرایط تحریم با فشار مضاعفی روبه‌رو شده است. در واقع یکی از بخش‌های مهم در ایران که از آثار تحریم‌ها در امان نخواهد بود، فعالیت‌های زیرساختی است. بررسی ها نشان می‌دهد با شدت‌گرفتن تحریم، انجام مبادلات تجاری برای وارد ساختن تجهیزات و صنایع مختلف با محدودیت مواجه شده است. در فعالیت های عمرانی و زیرساختی به دلیل نبود برخی اقلام ساخت داخل، تأمین وسایل و ابزارهای خارجی با افزایش هزینه مواجه شده است. این یک واقعیت است که تولید داخلی به هیچ وجه تأمین کننده فعالیت ‌های زیرساختی نیست.در این شرایط، به دلیل اختلال در زنجیره تأمین تجهیزات، اجرای پروژه‌های عمرانی با هزینه بسیار بالاتری مواجه خواهد شد. بررسی بودجه عمرانی کشور نیز نشانگر کاستن از هزینه ‌های این بخش به دلیل شرایط تحریم است. همچنین خدمات بانکی بین ‌المللی برای سیستم بانکی ایران بسیار محدود شده و در بسیاری از موارد هزینه‌های تجارت فرامرزی برای تأمین کالا و لوازم افزایش یافته است. بسیاری از شرکت‌های خارجی از فروش محصولات و تجهیزات خود به ایران اجتناب می‌کنند. از سوی دیگر، به دلیل ضعف خدمات بانکی امکان انتقال پول به خارج و از خارج به داخل با موانعی اساسی روبه روست و در بسیاری موارد درعمل امکان تجارت خارجی وجود ندارد. ممکن است برخی از بانک‏‌های جهان خود را مقید به همکاری با آمریکا ندانند و آماده ارائه خدمات بانکی به ایران باشند، اما از آنجا که آنها خود را مقید به توصیه‏‌های «FATF» می‏‌دانند، از ارائه خدمات به کشوری که در فهرست سیاه این نهاد قرار گرفته، خودداری خواهند کرد.

ب: چالش علیه طبقه متوسط: علاوه بر بخش‌ های اقتصادی و زیرساختی، دامنۀ پیامدهای تحریم بر وضعیت و عملکرد گروه‌ها و طبقات اجتماعی نیز اثرگذار است. در این میان بررسی تأثیر تحریم‌ ها بر نظام معیشتی طبقه متوسط جدید و شهری و کارکردهای اصلی آن می ‌تواند بسیار قابل توجه باشد. اهمیت طبقه متوسط جدید در عرصه های مختلف و خصوصاً سیاسی تا بدان اندازه است که اکثر اندیشمندان آن را زمینه ساز شکل گیری جامعۀ مدرن و یکی از عناصر و پیش‌­نیازهای جامعۀ دموکراتیک می ‌دانند. از این رو تحریم و شرایط اقتصادی برآمده از آن می ‌تواند منجر به بروز نوسانات در وضعیت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی طبقه متوسط جدید و فاصله­‌گیری این طبقه با کارکردهای مدنی و دموکراتیک خود باشد.درگیر شدن در نظام معیشتی می ‌تواند هر چه بیشتر این طیف از نیروهای اجتماعی را از نظام دانایی، تولید دانش، گسترش فرهنگ، دموکراسی‌خواهی و اصلاح وضع موجود دورتر نماید.

پ: تضعیف سرمایه اجتماعی: در طول چند دهه اخیر، وضعیت سرمایه اجتماعی ( اعتماد، صداقت، سلامتی نفس، همدردی، دوستی، همبستگی، وفاداری، فداگاری و…) در جامعه ایران به سرعت رو به کاهش بوده است. جامعه ایران تا حد زیادی دچار افول شدید اعتماد و اخلاق اجتماعی هم در سطح مردم با مردم و هم در سطح مردم با حاکمیت شده‌ است. کاهش سرمایه اجتماعی در ایران شاید به طور مستقیم در نتیجه تحریم صورت نگرفته باشد، اما تشدید تحریم ‌ها و گسترش نابسامانی‌ های اقتصادی منتج از آن می‌ تواند در کاهش سرمایه اجتماعی تأثیرگذار باشد. تحریم و تحریم‌­کنندگان با هدف­‌گیری مشخص خود امنیت نظام سیاسی و جامعه را نشانه گرفته‌اند. از این رو، این نوع نشانه‌گیری می ‌تواند چالش‌های خطرناکی برای نوع رابطه مردم با نظام سیاسی و مخدوش کردن این رابطه بدنبال داشته باشد. کما اینکه شورش‌های اجتماعی اخیر در ایران (دیماه۹۶) خود گواهی بر مخدوش‌شدن این نوع رابطه و وجود برخی نواقص در کارکردهای اجتماعی اقتصادی نظام سیاسی بوده است.

ج:کاهش صادرات نفت: یکی از مهمترین پیامدهای راهبردی تحریم ها علیه ایران در حوزه نفت و انرژی قابل پیگیری است. همانطور که ترامپ بارها وعده داده بود، تحریم‌های نفتی و مبادلات مالی ایالات متحده آمریکا علیه ایران از روز ۵ نوامبر (۱۴ آبان۹۷) اعمال خواهد شد و این مسئله تأثیرات خود را از پیش بر روی صادرات نفت ایران گذاشت. بررسی ها نشان می دهد فشار سیاسی و نفوذ مالی آمریکا علیه ایران به حدی گسترده است که حتی کشورهایی که برای واردات نفت ایران از آمریکا معافیت گرفته‌اند حاضر نیستند بیشتر از معافیتی که گرفته‌اند از ایران نفت خریداری کنند. طبق آمارهای ارایه شده تا قبل از اعمال تحریم‌ های ترامپ در ۵ نوامبر، میزان فروش نفت ایران حدود ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه بوده است که این رقم پس از اعمال تحریم به حدود یک میلیون بشکه رسیده است.اهمیت کاهش صادرات نفت برای ایران هنگامی خطرناک تر می ‌شود که ما دارای «بودجه‌بندی نفتی» در ایران هستیم. کاهش صادرات نفت فشار زیادی بر بودجه دولت از نظر درآمدی خواهد داشت. اگر چه ترامپ و همراهانش بارها اظهار کرده‌ اند هدف از اعمال تحریم­‌های نفتی نه مردم ایران، بلکه در تنگنا قراردادن رژیم سیاسی است، اما وابستگی شدید حکمرانی و اداره مملکت به پشتوانه ‌های نفتی قطعاً تأثیرات تعیین‌کننده ‌ای بر روی زندگی مردم عادی خواهد داشت.

د: شکل‏‌گیری فضای یأس و ناامیدی در سطوح مختلف جامعه: بدون تردید پیوندزدن تمامی موانع و مشکلات موجود به موضوع تحریم ‌ها نوعی «خطای شناختی» در تحلیل محسوب می‌ شود، زیرا این امر باعث خواهد شد از بدکارکردی ‌های نیروهای داخلی غفلت شود. جامعه ایرانی از اینکه دستور کار مشخصی برای اداره امور کشور و آینده جامعه وجود ندارد، نگران است. همچنین طیف وسیعی از جامعه امروز ایران می ‌پندارد حقوق مختلف آنها توسط سیستم سیاسی به طرز آزاردهنده‌ ای نادیده گرفته می‌ شود و این امر به شکل‌گیری فضای یأس و ناامیدی در سطوح مختلف جامعه منجر شده است. این عدم اعتبار، نادیده ‌انگاری، عدم شناسایی در کلیت جامعه می‌ تواند پیامدهای خطرناکی در پی داشته باشد.این پیامدها در دو سطح قابل ارزیابی است: سطح اول می‌ تواند پیامدهای خطرناک امنیتی باشد که ظهور و بروز شورش‌ها و جنبش های اخیر در جامعه ایران خود گواهی روشن بر این مسئله است. سطح دوم می ‌تواند پیامدهای این وضعیت برای به تعویق افتادن مسئله «توسعه» به مثابه برنامه اصلی جامعه ایران باشد. جامعه ایران همچنان جامعه ‌ای در حال گذار و در حال توسعه است و عدم پاسخگویی سیستم سیاسی به تقاضاهای اصلی جامعه و انکار آنها به برخی بهانه ‌های نامعقول و زمان ‌پریشانه می ‌تواند این گذار را هم چنان طولانی ‌تر و فرساینده‌­تر کند. در چنین شرایطی تحریم‌ها می­‌توانند این فضای بوجود آمده را هر چه بیشتر مخدوش کنند و در گسترش فضای ناامیدی در جامعه نقشی اساسی داشته باشند. کما اینکه اصولاً اتاق فکر دولت ترامپ بر شکل‌­گیری نوعی «ادراک عمومی» در جامعه ایران مبنی بر اثربخشی تحریم ‌ها تأکید و اهتمام دارد

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از سایت خبری تحلیلی ساعت24 ، تاریخ انتشار: 27 اسفند 1397 ، کدخبر: 432915 ، www.saat24.news

اخبار مرتبط
خواندنیها-دانستنیها
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار
پربازدیدترین
پربحث ترین