شعار سال: این توییت با واکنش برخی کاربران مواجه
شد که درباره این توقف سؤال کرده بودند. آن طلبه در پاسخ گفته بود: «فعلا سکوت میکنم».
از آن زمان تاکنون هیچ خبری مبنی بر سرنوشت فیلم منتشر نشده است.
آیتالله احمد جنتی متولد اسفند بوده و اعلام خبر ساخت فیلمی درباره
زندگی او نیز در همین ماه اعلام شده است. سازنده فیلم، مرکز مستند حوزه هنری وابسته
به سازمان تبلیغات اسلامی است. یکی از فرزندان آیتالله نیز کارمند همین سازمان
است. آنها هنوز کارگردانی را برای ساخت این مستند انتخاب نکردهاند. آنطور که
تسنیم گزارش داده، مراحل پژوهش و تحقیقات درباره زندگی جنتی و همینطور شناسایی
کارگردانی برای ساخت این مستند ادامه دارد. طبق
روایت فریادرس، رئیس مرکز حوزه هنری، گویا این مستند نیز قرار است مانند مستند آیتالله
مصباحیزدی در قالب پرتره ساخته شود.
درحالیکه اعلام شده هنوز کارگردان مستند انتخاب نشده، اما رئیس مرکز
مستند حوزه هنری از صداوسیما برای همکارینکردن گلایهمند است. او گفته است: «یک مقداری
در گرفتن آرشیو، تلویزیون سختگیرانه رفتار میکند. ما دوست داریم با تلویزیون
متعاملتر باشیم؛ چون خانه اول مستند حتما تلویزیون است. برای همین مستند «آیتالله
جنتی» نیز تقاضای آرشیو و مصاحبههای تحقیقاتی دادهایم و تنها کسی که بیشترین
یاری را دادهاند، سخنگوی شورای نگهبان (عباسعلی کدخدایی) بوده است». خوب است
بدانیم کدخدایی از چهرههای بسیار نزدیک به آیتالله جنتی در شورای نگهبان در همه
این سالها بوده است. رئیس مرکز حوزه هنری گفته: «این اتفاق هم با کمک سخنگوی
شورای نگهبان به جایی رسید؛ وگرنه بارها آیتالله جنتی این پیشنهاد را نپذیرفتند.»
فریادرس با اشاره به اینکه مستندساختن درباره علما سخت است، گفته در
مستند آیتالله مصباحیزدی برای اولینبار بود که آنقدر به زندگی یک عالم نزدیک شدند
و تعجببرانگیز بود؛ چراکه به گفته او، علمای ما بسیار متواضع هستند و معمولا
اجازه نمیدهند چنین کارهای نمایشی درباره زندگیشان انجام شود.
رئیس مرکز حوزه هنری درست میگوید؛ ساخت چنین مستندهایی به شرطی جذاب و
دیدنی خواهد بود که بتواند تا جای ممکن به شخصیت نزدیک شود و چهرهای بیروتوش از
او ارائه کند. ارائه چنین تصویری نیازمند رویکردی مستقل و نه لزوما بیطرف از چهره
مدنظر است؛ اتفاقی که بعید است رقم بخورد؛ چراکه به دلایلی امکان نزدیکشدن هر
مستندسازی به چنین سوژههایی ممکن نیست. این اتفاق را میشد بهوضوح درباره مستند
«آن زمستان» درباره مصباحیزدی دید. سازنده اگرچه تلاش کرده بود به
شخصیت و زندگی آیتالله مصباح نزدیک شود، اما مشخص بود گرایش فکری- سیاسی و حتی
عاطفی او در ساخت این مستند دخیل بوده است. «آن زمستان» با وجود نکات جالب و
جدیدی که از شخصیت و زندگی رئیس مؤسسه امام خمینی ارائه میداد، در کل به یک مستند
سفارشی تنه میزد. با وجود همه اینها، اما گویا
خروجی فیلم و همان حداقل واکنشها و معدود نقدهای منتشرشده بر آن –با توجه
به کوتاهبودن مدت اکران- به مذاق خوش نیامده بود که جلوی اکرانش گرفته شد؛ اگرچه
تا این لحظه هم دقیقا مشخص نشده علت توقف اکران دقیقا بابت چه بخشهایی از فیلم
بوده است.
مستند درباره آیتالله جنتی به این علت که در همه این سالها چهرهای
کلیدی در عرصه سیاست ایران بوده، شاید از برخی جهات حتی از مستند آیتالله مصباحیزدی
نیز جذابتر از کار درآید و دیدنیتر شود. بااینحال همه اینها به نگاه سازنده و
کارگردان آن بستگی دارد؛ اینکه چه فردی برای ساخت فیلم انتخاب شود و تا کجا و چقدر
به او اجازه داده میشود تا چهرهای غیرروتوششده از آیتالله ارائه کند؛ اگرچه در
همه اینها تردیدهایی جدی
وجود دارد.
دبیر شورای نگهبان شاید به همان اندازه که در فضای سیاسی
و بدنه جامعه حامی و طرفدار دارد، منتقد هم داشته باشد؛ یک نمونه آن ماجرای رد و
تأیید صلاحیتهای شورای نگهبان است. آیتالله جنتی در همه این سالها هیچوقت در هیچ
نشست خبریای حضور نیافته و بهجز
در مراسمهای رسمی، صداوسیما و برخی رسانههای خاص، گفتوگویی با دیگر رسانهها
نداشته است. دبیر شورای نگهبان در انتخابات سال 94 مجلس خبرگان، آخرین فرد راهیافته
بود، اما بعدها با رأی اعضا بهعنوان رئیس مجلس خبرگان انتخاب شد. اظهارنظرهای آیتالله
جنتی، نگاهش به دولت و جناح مقابل در همه این سالها بسیار درخور تأمل است. احتمالا بسیاری از مخاطبان این مستند منتظر هستند تا
حولوحوش همه اینها، مابازای روشنی در فیلم دریافت کنند یا حداقل نظر آیتالله
جنتی را در فضایی غیررسمی درباره همه اینها بدانند.
علی تاجرنیا، فعال سیاسی اصلاحطلب، درباره اینکه انتظار او از مستند آیتالله
جنتی چیست یا تمایل دارد که به چه پرسشی از زندگی سیاسی او در این مستند پاسخ داده
شود، میگوید: «به نظر من نام آقای جنتی با نظارت استصوابی گره خورده است. من فکر
میکنم چون ایشان فردی فقیه است و در فقه اصل بر برائت است، کاش در این مستند به
این پرسش پاسخ دهند که از منظر فقه چه ارتباطی بین اصل برائت در اسلام و نظارت
استصوابی وجود دارد؟.»
زندگی شخصی
مخاطب نمیداند که قرار است در این مستند درباره زندگی شخصی آیتالله
جنتی چه چیزهایی به تصویر کشیده شود. مثلا در مستند «آن زمستان» کارگردان وارد خانواده
آیتالله مصباحیزدی شده بود و بخشهایی از رابطه او با همسر، فرزند و نوهاش را
به تصویر کشیده بود. وجوهی از شخصیت شوخ یا کلام طنزپرداز او را هم جلو دوربین
آورده بود. مثلا در بخشی از فیلم، بعد از پایان انتخابات مجلس خبرگان که مشخص شده
آیتالله مصباحیزدی از ورود به آن بازمانده است، جمعی از اصولگرایان به دیدارش میروند.
یکی از آنها که روحانی است، از او درخواست گرفتن عکس مشترک میکند. مصباحیزدی در
پاسخ میگوید: «در خانهات حوض داری؟» آن فرد با تعجب سؤال میکند چطور؟ مصباحیزدی
پاسخ میدهد: «در قدیم عکس را برای دو جا میگرفتند؛ یکجا سر حوض که بچه را
بترسانند و یکجا لب قندون.»
دانستههای مردم درباره زندگی شخصی آیتالله جنتی بیش از آیتالله مصباحیزدی
است. در نتیجه کار مستندساز سختتر است و باید بر این دانستهها بیفزاید. یکی از
فرزندانش، علی جنتی، وزیر سابق ارشاد است که درباره خودش، پدرش و تفاوت علائق
سیاسیشان... زیاد گفتوگو شده است. حسن جنتی، فرزند دیگر آیتالله، در اصفهان
کارگاه نجاری دارد و خبرنگاران هم به سراغش رفتهاند. محمد جنتی هم دیگر فرزند
اوست که در سازمان تبلیغات اسلامی کار میکند. همسر آیتالله جنتی چند سال پیش فوت
کرد. علی جنتی در گفتوگویی گفته بود: «پدر ازدواج کردند. چون سن ایشان بالاست و
نیاز به مراقبت دارند. بعد از فوت والده، من یا برادرم باید شبها در کنار ایشان میماندیم
یا ایشان را به منزل خودمان دعوت میکردیم که شبها تنها نباشند و امکان مراقبت از
ایشان فراهم شود. این وضعیت نمیتوانست ادامه پیدا کند. باید
فردی دائما از ایشان مراقبت میکرد. از این منظر معتقدم کار درستی انجام دادند».
حسین جنتی یکی دیگر از پسران آیتالله جنتی بود. از او یک پسر بهجا مانده بود که
او هم در یک سانحه رانندگی سالها بعد درگذشت. احتمالا
یکی از وجوه زندگی آیتالله جنتی که کارگردان میتواند سراغ آن برود و برای مخاطب
هم قطعا جذاب خواهد بود، همین بخش است؛ رابطه پدر و فرزندی که مسیر دیگری رفت.
عبدالله ناصري، فعال سياسي اصلاحطلب، درباره اينكه انتظارش از اين مستند چيست، ميگويد:
«نگاه سياسي آقاي جنتي براي جامعه روشن است؛ بهخاطرهمين فكر نميكنم كه اين
مستند چيز زيادي به اين دانسته اضافه كند؛ اما من بهعنوان يك مخاطب دلم ميخواهد
كه از زندگي شخصي آقاي جنتي بيشتر بدانم. براي همين به نظرم انگيزه اين مستند هم
بيشتر بايد روي زندگي شخصي ايشان متمركز باشد.»
غلامرضا مصباحيمقدم، اصولگرا و سخنگوي جامعه روحانيت مبارز، هم با
اشاره به اينكه آقاي جنتي برجستگيهاي خوبي دارند؛ اما برخي ابعاد شخصيت ايشان مورد
غفلت قرار گرفته، ميگويد: «ايشان قبل از هر چيزي يك فقيه است. البته يك فقيه
وارسته و سادهزيست و انقلابي كه سالها قبل از انقلاب هم تبعيد بود. اين وجه
زندگي ايشان خوب است كه در مستند برجسته شود. ايشان آدم خستگيناپذيري است. بسيار
سختكوش و كمانتظار و كمتوقع است و تنها دلبستگياش امام و انقلاب است و بسيار هم
غم مردم را ميخورد. يكي از فرزندان ايشان متأسفانه منحرف از آب درآمد و جزء
منافقان شد؛ ولي ايشان از محاكمه او استقبال كرد و او را از ذهن خودش خارج كرد.
اين مهم است. كمتر پدري راضي ميشود فرزند خودش را از ذهن و زندگياش خارج كند و
نوهاش را بهعنوان فرزند خودش حفظ و بزرگ كند. در اين مستند خوب است كه اين وجه ايثار
ايشان در قضيه فرزند برجسته شود.»
شاید یکیدیگر از مواردی که مستندساز بتواند به آن بپردازد و با آیتالله
جنتی دربارهاش گفتوگو کند همان چیزی است که جعفر شجونی هم دربارهاش خاطره نقل
کرده، او گفته بود: «یکبار آقای جنتی مرا دید و گفت شجونی تو کجایی من مواضع تو
را که میخوانم خوشم میآید. گفتم آقای جنتی من فرزند انقلابم و از انقلاب دفاع میکنم.
گفتم من از شما هم دفاع میکنم. گفت از من؟ مگر درباره من چه میگویند که تو از من
دفاع میکنی؟ گفتم میگویند اولین خواستگار حضرت حوا تو بودی! منتها چون سنت بالا
بود او را به تو ندادند و آدم رفت و با حوا ازدواج کرد. آیتالله جنتی هم شروع به
خندیدن کرد و گفت دیگر چه میگویند؟ گفتم میگویند حضرت آدم به خدا گفت خدایا این پیرمرد
کیست که اینجا میپلکد؟ خدا گفت این جنتی است قبل از من هم اینجا بود. باز هم
خندید و گفت دیگر چه میگویند؟ گفتم میگویند خدا رفت بهشت را بسازد دید تو در
آنجا نشستهای. گفت تو کی هستی و تو پاسخ دادی من جنتی هستم. لذا خدا بهشت را ساخت
و اسم آن را جنت گذاشت.»
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 27 اسفند 97، شماره: 3393