جمعه ۰۷ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 
یکی از اندیشکده‌های آمریکایی که اخیراً طی گزارشی به قدرت پهپادی ایران اذعان کرده، «مؤسسه مطالعات سیاست خارجی» است که در گزارشی با عنوان «فناوری پایین، فایده بالا: حمله پهپادی حوثی‌ها» به قلم «آرون استاین» مدیر بخش خاورمیانه این اندیشکده، به مسئله حمله پهپادی انصارالله یمن در اولین روزهای سال ۲۰۱۹ میلادی علیه نیروهای تحت حمایت ائتلاف سعودی پرداخته است. آن‌چه در ادامه می‌آید، ترجمه گزارش اندیشکده مؤسسه مطالعات سیاست خارجی است.
لازم به ذکر است کهمشرقصرفاً جهت اطلاع نخبگان و تصمیم‌گیران عرصه سیاسی کشور از رویکردها و دیدگاه‌های اندیشکده‌های غربی این گزارش را منتشر می‌کند و دیدگاه‌ها، ادعاها و القائات این گزارش لزوماً مورد تأییدمشرقنیست.
هشدار: این گزارش حاوی تصاویر و ویدیوهای دل‌خراشی از جنایات جنگی ائتلاف سعودی-اماراتی در یمن است.
کدام به‌حق است؛ حمایت آمریکا از سعودی‌ها یا حمایت ایران از حوثی‌ها
مؤسسه مطالعات سیاست خارجی گزارش خود را با ارائه توضیحاتی درباره حمله پهپادی اخیر نیروهای انصارالله علیه نیروهای تحت حمایت سعودی آغاز و تأکید می‌کند که اهمیت استراتژیک این حمله از اهمیت نظامی آن به مراتب بیش‌تر است. این اندیشکده می‌نویسد:«حمله اخیر با استفاده از یک هواپیمای بدون‌سرنشین در یمن، خارج از دایره کارشناسان ناظر بر درگیری‌ها در این کشور یا صاحب‌نظران در حوزه اشاعه پرندگان بدون‌سرنشین (موسوم به پهپاد [مخفف عبارت «پرنده هدایت‌پذیر از دور»])، توجه زیادی را به خود جلب نکرده است، در حالی که این حمله احتمالاً به منزله یک اتفاق برجسته در حوزه اشاعه فناوری پهپادی به شبه‌نظامیان غیردولتی ثبت خواهد شد.»نویسنده توضیح می‌دهد: «۱۰ ژانویه [۲۰ دی‌ماه ۹۷] یک پرنده بدون‌سرنشین مسلح بر فراز شماری از افسران ارشد [ارتش دولت «عبدربه منصور هادی»] منفجر شد و دست‌کم ۶ نفر از نیروهای یمنی تحت حمایت سعودی را کشت؛ این نیروها در مراسم رژه ارتش در نزدیکی پایگاه هوایی «العند» [مقر فرمان‌دهی سابق عملیات‌های اطلاعاتی و ضدتروریسم آمریکا در جنوب یمن و] در حاشیه شهر بندری عدن (که اکنون تحت کنترل نیروهای سعودی و اماراتی است) شرکت کرده بودند[۱].»
در حالی که اندیشکده‌های آمریکایی اذعان کرده‌اند که هیچ مدرکی مبنی بر حمایت مستقیم و تسلیحاتی ایران از انصارالله یمن وجود ندارد و حتی مقامات دولت اوباما نیز به همین مسئله اعتراف کرده بودند، استاین بار دیگر پهپادی را که نیروهای انصارالله یمن به وسیله آن نیروهای تحت حمایت ائتلاف سعودی را هدف قرار دادند به ایران نسبت می‌دهد. وی مدعی می‌شود:«تصاویر حمله و لاشه به‌جامانده از پهپاد نشان می‌دهد که این پرنده، یک پهپاد ایرانی موسوم به «ابابیل-تی» از خانواده «ابابیل -۲» بوده است. اسناد نشان می‌دهد ایران یکی از تأمین‌کنندگان سلاح‌های حوثی‌هاست و تا کنون دست‌کم ۱۲ بار از پهپادهای ابابیل، که در جنگ یمن «قاصف -۱» [قاصف به معنای «رعد»، «غُرنده»، یا «بمب‌افکن»] نامگذاری شده‌اند، در سراسر این کشور استفاده کرده است.»
نویسنده گزارش در ادامه، با اشاره به آسیب‌پذیری آتش‌بس در بندر الحدیده[۲]، در اقدامی جانب‌دارانه، بدون اشاره به جنایت‌های رژیم سعودی[۳]در جنگ یمن[۴]و حمایت‌های بی‌قیدوشرط آمریکا از این رژیم، حمله پهپادی انصارالله را دست‌مایه قرار می‌دهد تا سنگینی بار این جنگ روی دوش ملت یمن، و آخرین آمارهای سازمان ملل در این‌باره، از جمله قرار داشتن ۱۴ میلیون نفر در معرض گرسنگی[۵]و مرگ احتمالی ۸۵ هزار کودک بر اثر سوءتغذیه[۶]، را یادآوری کند. وی هم‌چنین معتقد است پیامد کوتاه‌مدت این حمله می‌تواند افزایش تنش‌ها و اقدام ائتلاف سعودی به از سر گرفتن نقشه‌هایش برای عقب راندن انصارالله از حدیده با هدف محاصره مناطق شمالی یمن باشد.
آرون استاین در تشریح جنبه‌های استراتژیک حمله پهپادی انصارالله، و در حالی که از نیروهای غیردولتی تحت عنوان «شورشی» یاد می‌کند، می‌نویسد:
این حمله پهپادی نشان می‌دهد که شورشیان اکنون چگونه دارند به شکل روتین از ابزارهایی با فناوری پایین و آماده‌به‌کار [و بدون نیاز به تغییر و تنظیم] برای انجام حملات مستقلی [بدون حمایت دولتی] است که دولت‌های برتر از نظر فناوری را به چالش می‌کشند. استفاده از پهپادهای ارزان‌قیمت برای حملات مسلحانه، تبدیل به روند روبه‌رشدی در درگیری‌های پرشمار منطقه شده است؛ روندی که با استفاده حزب‌الله از پرنده‌های بدون‌سرنشین در سال ۲۰۰۶ آغاز شد و سپس در سوریه[۷]، ترکیه[۸]، عراق[۹]و یمن ادامه پیدا کرد.این روند نشان می‌دهد که بازیگران غیردولتی چگونه دارند سلاح‌های نسبتاً دقیق و دوربرد را با توان انجام حملات دقیق در فواصل بسیار دور از مقرهای شورشیان می‌سازند. این‌گونه حملات، بیش‌تر [از آن‌که ورق یک جنگ را برگردانند، صرفاً] برای کشورهای مورد هدف، دردسر نظامی ایجاد می‌کنند، اما در عین حال استفاده هوشمندانه از فناوری‌های ارزان‌قیمت به منظور انجام حملات نامتقارن علیه تجهیزات گران‌قیمت را نشان می‌دهند و می‌توانند موجب کشته شدن تعداد کمی از نیروهای دشمن نیز بشوند.
حمله پهپادی انصارالله، یادآور رویدادی مشابه در گذشته بود که در آن هم یک پهپاد ایرانیِ مسلح به مواد انفجاری نقش داشت: جنگ سال ۲۰۰۶ اسرائیل با لبنان[۱۰]. در آغاز آن جنگ هوایی، طراحان اسرائیلی به هواپیماهای اف -۱۵ و اف -۱۶ مأموریت داده بودند تا آماده‌به‌شلیک در امتداد سواحل لبنان پرواز کنند و پهپادهای ابابیل تحت کنترل حزب‌الله را هدف قرار بدهند.تصاویر لاشه‌های آن پهپادها[۱۱]در سال ۲۰۰۶ و گزارش‌های منتشره در آن زمان، نشان می‌داد که حزب‌الله از پهپادهای ایرانی ابابیل-تی استفاده کرده است[۱۲]، همان پهپادی که در حمله اخیر یمنی‌ها هم از آن استفاده شد. به نظر می‌رسد اساس فناوری استفاده‌شده در هر دو پهپاد (سال ۲۰۰۶ و سال ۲۰۱۹) یکسان باشد. با این حال،طی ۱۳ سال گذشته، حوثی‌ها به تصاویر ماهواره‌ایِ منبع‌باز دست‌رسی داشته‌اند که به آن‌ها امکان شناسایی اهداف را داده است؛ آن‌ها سپس از شرایط جنگی در یمن برای آزمایش و نوآوری بیش‌تر در این حوزه استفاده کرده‌اند. به این ترتیب، حوثی‌ها دارند از پهپادها به عنوان بمب‌های هدایت دقیق و در مسافت‌هایی بسیار بیش‌تر از سایر گروه‌های شورشی در خاورمیانه بهره می‌برند.
تفاوت‌های «ابابیل» با پرنده‌های اسباب‌بازی
نویسنده گزارش، درباره ویژگی‌های پهپادهای ابابیل-تی (یا قاصف -۱) می‌نویسد:
قاصف -۱ در مقایسه با پهپادهای آماده‌به‌کاری که به طور گسترده در عراق شیوع پیدا کرده‌اند و داعش از آن‌ها به منظور ایجاد مزاحمت برای نیروهای درگیر در «عملیات اراده ذاتی[۱۳]» [عملیات آمریکا برای مقابله با داعش] در موصل [عراق] و سوریه استفاده می‌کرد، چندین نقطه قوت را در اختیار اپراتور خود قرار می‌دهند.البته پهپادهای داعش عمدتاً کوادکوپترهای تفریحی از نوع «فانتوم» ساخته کمپانی [چینی] «دی‌جی‌آی» بودند که به طور متوسط، قابلیت پرواز به مدت ۲۰ دقیقه را داشتند و تنها می‌توانستند محموله‌های کوچک به اندازه نارنجک‌های ۴۰ میلی‌متری را حمل کنند. این در حالی است کهقاصف، بُرد بلندتری را در اختیار کاربران می‌گذارد. به عنوان مثال، این پهپاد در یکی از حملات در ماه می سال ۲۰۱۸ علیه فرودگاه منطقه‌ای «ابها» در عربستان[۱۴]، حدوداً ۱۰۰ کیلومتر را در مرزهای این کشور طی کرده بود.داعش یا گروه‌های دیگر هنوز قابلیت عملیات در چنین بردهایی را به نمایش نگذاشته‌اند.
مؤسسه مطالعات سیاست خارجی یادآور می‌شود کهاگرچه تفاوت‌های ابابیل با کوادکوپترهای تفریحی به معنای آن نیست که این پهپادها یک تحول در حوزه فناوری پرنده‌های بدون‌سرنشین ایجاد کرده‌اند، اما ویژگی آن‌ها این است که «ارزان، آسان‌ساز و آسان‌حمل هستند و برای استفاده به پشتیبانی لجستیکی نسبتاً اندکی نیاز دارند.»این اندیشکده آمریکایی سپس به استناد به گزارش هیأت کارشناسی سازمان ملل[۱۵]در ماه ژانویه سال ۲۰۱۸ ادعا می‌کند که بسیاری از فناوری‌های به کار رفته در ابابیل از محصولاتی استخراج شده‌اند که به صورت تجاری در دنیا قابل خرید هستند و قطعات الکترونیکی داخل آن‌ها نیز از تأمین‌کنندگان ایرانی یا عمدتاً آسیایی به دست آمده‌اند.
در توضیح بیش‌تر ویژگی‌های پهپادهای ایرانی می‌خوانیم:
قاصف -۱ برای هدایت از جی‌پی‌اس استفاده می‌کند، به صورت مستقل و با عبور از نقاط از پیش برنامه‌ریزی‌شده پرواز می‌نماید، و در صورت حمل کلاهک [و محموله] ۳۰ تا ۴۵ کیلوگرمی می‌تواند مسافتی معادل ۱۵۰ کیلومتر را طی کند. پس از رسیدن به مختصات جی‌پی‌اس از پیش برنامه‌ریزی‌شده، موتور این پهپاد خاموش می‌شود و این پرنده بدون‌سرنشین تا هدف خود «گلاید» [یعنی بدون نیروی محرکه، پرواز] می‌کند. گزارش‌ها حکایت از آن دارد که بسته به شرایط جوی در موقعیت هدف، قاصف در شعاع ۲۵ متری هدف [و کم‌تر از آن] نیز اصابت کرده است.دو فروند قاصف -۱ که اکنون در «نمایشگاه تجهیزات نظامی ایران[۱۶]» در پایگاه مشترک «آناکاستیا» [در واشینگتن] حضور دارند، به وضوح نشان می‌دهند که حمله حوثی‌ها اولین باری نبوده است که از این پهپاد مسلح استفاده می‌شود.
پرنده‌های «ابابیل» بلای جان «پاتریویت» آمریکایی
مدیر مسائل خاورمیانه در اندیشکده مؤسسه مطالعات سیاست خارجی سپس با استناد به گزارش پایگاه اینترنتی «تحقیقات تسلیحات جنگی[۱۷]» (تحت حمایت اتحادیه اروپا، برخی کشورهای اروپایی، عربستان و امارات[۱۸]) تحت عنوان «انتقال فناوری از ایران به یمن[۱۹]»، به نقل از مقامات اماراتی که نامی از آن‌ها برده نشده است، مدعی می‌شود:
نیروهای حامی حوثی‌ها و «[علی عبدالله] صالح» از قاصف -۱ برای هدف قرار دادن پدافند موشکی زمین به هوای «پاتریوت ام‌آی‌ام -۱۰۴» [ساخت آمریکا] استفاده می‌کنند. آن‌ها با استفاده از مختصات منبع‌بازِ موقعیت سیستم پاترویت، پهپادهای خود را به گونه‌ای برنامه‌ریزی می‌کنند که مستقیماً به سامانه‌های راداری این سیستم (به ویژه گیرنده‌های اصلی آنتن رادار آرایه فازی) اصابت نمایند.بسیاری از افراد در مورد کلاهک‌های مورد استفاده در حمله اخیر به رژه ارتش در یمن گمانه‌زنی کرده‌اند. به‌رغم بازیابی [لاشه] شماری از پهپادهای قاصف به دست نیروهای ائتلاف تحت رهبری سعودی، هم‌چنان اطلاعات موجود در مورد کلاهک‌ها یا چاشنی‌های انفجاری استفاده‌شده در آن‌ها ناچیز است. با این وجود،احتمال منطقی، با توجه به موارد مشابه در گذشته، آن است که در این حمله از نوعی کلاهک ضدنفر با قابلیت انفجار در هوا [بدون نیاز به برخورد فیزیکی] استفاده شده باشد. پس از حمله ماه می سال ۲۰۱۸ به فرودگاه سعودی، مقامات این کشور تعداد بلبرینگ را کشف کردند که نشان‌دهنده استفاده از مهمات ضدنفر است، نه روش «تصادف و تخریب» که [به نقل از مقامات اماراتی] به آن اشاره شده است.
مؤسسه مطالعات سیاست خارجی گزارش خود را با متهم کردن مجدد ایران به ارائه پهپاد به گروه‌های شبه‌نظامی در خاورمیانه، مقصر معرفی کردن انصارالله یمن به خاطر رنجی که جنگ در این کشور به یمنی‌ها تحمیل کرده است، و البته هشدار درباره هزینه‌های عملیات نظامی علیه تهران یا نیروهای تحت حمایتش این‌گونه به پایان می‌برد:
حوثی‌ها از اهرمی با فناوری ساده برای سردرگم کردن یکی از متحدان آمریکا استفاده کرده‌اند که از نظر فناوری از آن‌ها برتر است. تأثیر حمله ۱۰ ژانویه در کوتاه‌مدت می‌تواند آغاز مجدد درگیری‌ها در حدیده باشد؛ اتفاقی که قحطی را در یمن وخیم‌تر می‌کند و منجر به رنج شمار بیش‌تری انسان بی‌گناه می‌شود. این در حالی است کهپیامدهای [مهم‌تر و] بلندمدت‌تر این حمله برای آمریکا در رابطه با روش‌های خلاقانه‌ای است که دشمنانِ ضعیف‌تر از نظر فناوری، به کمک آن‌ها از پهپاد به سود خودشان استفاده می‌کنند.چنان‌که همکار و دوست من «آدام رانسلی» [کارشناس حوزه فناوری و امنیت ملی] اغلب می‌گوید،جنگ یمن پیش‌نمایشی که نشان می‌دهد درگیری بزرگ‌تر میان آمریکا و ایران احتمالاً چگونه خواهد بود. نیروهای تحت حمایت تهران سابقه استفاده از پهپادهای ارزان‌قیمت به سود خود را دارند. یمن [تنها نمونه نیست، بلکه صرفاً] آخرین «مطالعه موردی» در این‌باره است و تاریخ نشان می‌دهد که مقابله با این تهدیدات، هزینه‌برتر از اقدام به ایجاد آن‌هاست.
