شعار سال: حاشیه‌نشینی به‌عنوان یکی از چند آسیب اجتماعی اصلی در شهرهای بزرگ در سال‌های اخیر مورد توجه جدی دولت‌ها بوده و گاهی راهکارهایی هم برای آن مطرح شده است؛ اما به نظر نمی‌رسد آنچه از حدود دهه 50 تا امروز به‌عنوان حاشیه‌نشینی مطرح بوده و هر روز هم ابعاد جدیدی پیدا کرده، تاکنون به‌طور ریشه‌ای بررسی و پیگیری شده باشد. اکنون وزیر کشور در جلسه اخیر شورای اجتماعی کشور با محورقراردادن این بخش گفته است برنامه‌ریزی غلط، نظام اداری غلط، نظام مالیاتی و بانکی و پولی غلط و نظام بودجه‌ریزی غلط منجر به حاشیه‌نشینی شده است.
عبدالرضا رحمانی‌فضلی در صدوشانزدهمین جلسه شورای اجتماعی کشور که با موضوع بررسی معضلات و مشکلات حاشیه‌نشینی برگزار شد، اظهار کرد: حاشیه‌نشینی یکی از پنج آسیبی است که مقام معظم رهبری نیز دراین‌باره تأکیدهایی داشته‌اند. موضوع حاشیه‌نشینی خارج از تحلیل و ریشه‌یابی و بعد تاریخی آن، واقعیتی است که با آن مواجه هستیم. به گفته وزیر کشور، دو نگاه درباره حاشیه‌نشینی وجود دارد؛ نگاه اول این است که اگر کمک کنیم، شرایط مناطق حاشیه‌نشین بهبود می‌یابد و سیل مهاجران به این مناطق افزایش خواهد یافت. نگاه دوم این است که این واقعیت را ریشه‌یابی کنیم و بدانیم که حاشیه‌نشینی خروجی اقداماتی است که در این کشور انجام شده است.
به گفته رحمانی‌فضلی، برای تحقق نگاه دوم ضمن اینکه باید روند مهاجرت را کاهش دهیم، باید خدمات اولیه مانند آموزش، بهداشت و شرایط مطلوب محیطی را در این مناطق ارائه دهیم. ما نمی‌توانیم تکلیف خودمان را نسبت به مردم کشورمان با تصور اینکه محیط و محل اسکان مبنا است، ساماندهی کنیم. باید نگاه ما نگاه انسانی باشد و انسان‌ها را محور قرار دهیم. باید یک گام پیش از مهاجرت حرکت کنیم به اینکه چه چیزی موجب مهاجرت می‌شود؟ عدم توازن و تعادل در توزیع منابع و خدمات و فعالیت‌ها منجر به عدم تعادل در توزیع جمعیت می‌شود و بخشی از این عدم تعادل و توزیع جمعیت در مناطق حاشیه‌ای شکل می‌گیرد.
او با بیان اینکه به‌طور کلان در تهران با انباشت عظیم منابع و سرمایه ملی روبه‌رو هستیم، گفت: «اما از آن طرف نیز تهران رتبه یک بزهکاری و جرم و جنایت را دارد که این ناشی از عدم توازن و تعادل است و ما به آن گرفتار شده‌ایم. باید ببینیم که چه چیزی موجب عدم تعادل و توازن می‌شود، می‌توان گفت برنامه‌ریزی غلط، نظام اداری غلط، نظام مالیاتی و بانکی و پولی غلط و نظام بودجه‌ریزی غلط منجر به حاشیه‌نشینی شده است و اگر بخواهیم ریشه‌ها را از مبدأ حل کنیم، باید نظام برنامه‌ریزی، بودجه‌ریزی، مالیاتی، پولی و بانکی که اشکالات بسیاری دارد، اصلاح شود».
وزیر کشور با بیان اینکه بحث کالبدی حاشیه‌نشینی در طرح تقسیم ملی کار به وزارت راه و شهرسازی و شهرداری‌ها سپرده شده، گفت: وزارت راه و شهرسازی متولی کالبدی مناطق حاشیه‌نشین شد و دستگاه‌های معین و همکار نیز برای آن مشخص شده است. وزارت راه و شهرسازی در گزارش‌هایی که ارائه کردند، به این موضوع اشاره داشتند که عدم هماهنگی و بخشی‌نگری، مانع هم‌افزایی شده است که این موضوع قابل قبول نیست، بلکه وظیفه خود وزارت راه و شهرسازی است. باید به ما بگویند کدام دستگاه با آنها هماهنگ نیست و نباید کسی در اینجا فرافکنی کند و مسئولیت این کار بر عهده وزارت راه و شهرسازی است. ضمن آنکه این تقسیم‌بندی را بر این اساس انجام دادیم تا هم‌افزایی شکل بگیرد، موازی‌کاری نشود و بهره‌وری منابع نیز افزایش یابد.
او با تأکید بر اینکه اقدامات خوبی در حوزه حاشیه‌نشینی انجام شده است، اما عقب‌افتادگی تاریخی در این حوزه وجود دارد، گفت: برای جبران این عقب‌افتادگی باید کار جهشی انجام دهیم. رئیس‌جمهور طرحی را با عنوان بازسازی بافت فرسوده مطرح کردند که معلق ماند، چراکه در وزارتخانه مربوطه که متولی این کار بود، انگیزه انجام این طرح وجود نداشت؛ اما اکنون که انگیزه ایجاد شده، اقدامات سرعت مد نظر را ندارد.
او همچنین با اشاره به برنامه‌های اجتماعی در مناطق حاشیه‌نشین گفت: در حوزه اجتماعی راه‌حل این است که مردم را پای کار بیاوریم و کار دولت و دستگاه‌ها باید تسهیل‌گری باشد. ما مقررات و قوانین و منابع را باید در اختیار مردم قرار دهیم تا کار را خودشان انجام دهند، البته با فرستادن چند نفر به‌عنوان گروه پیشرو در این محلات با وجود اینکه اقدام خوبی است؛ اما کار با سرعتی که ما می‌خواهیم پیش نمی‌رود، مگر اینکه افرادی در این محلات توانمند شوند و انگیزه جمعی ایجاد شود تا همه افراد محل از جمله دانش‌‌آموزان، معلم‌ها، روحانیون و... در این حرکت خودجوش سهیم شوند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 16 اردیبهشت 98، شماره: 3420