حضور غيرمتخصص‌ها، كسب‌وكارهاي مرتبط با چاپ و نشر را با اخلال مواجه كرد

كاغذ به كالايي ناياب در بازار تبديل شده و به گفته فعالان بازار كاغذ از روزي كه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي پا به عرصه توزيع كاغذ گذاشته و خود را جايگزين اتحاديه فروشندگان و توزيع‌كنندگان كاغذ كرده است، نه تنها اين كالا با كاهش قيمت مواجه نبوده، بلكه با رشد چندبرابري بهاي آن، بسياري از كسب‌وكارهاي مرتبط با اين كالا به مرز نابودي كشيده شده است. آن‌طور كه يك منبع مطلع مي‌گويد: از روزی که معاونت سينمايي ارشاد به جاي معاونت مطبوعاتي درباره توزيع كاغذ تصميم مي‎گيرد، اين كالا آن‌گونه که باید، در اختيار مصرف‌كننده واقعي قرار نمي‌گیرد.

شعار سال: سيدحسين ميرباقري‌مهرآبادي، رئيس اتحاديه كاغذ و مقوا نيز از ناشراني سخن مي‌گويد كه كاغذ دريافتي از ارشاد را به اعضاي اين اتحاديه مي‌فروشند. به اعتقاد او، تصميم دولت براي حذف اتحاديه فروشندگان از چرخه توزيع كاغذ تصميم غلطي بوده و اگر به‌موقع اين تصميم غلط اصلاح شود، امكان بازگشت آرامش به بازار كاغذ وجود دارد.
چندي ‌است كمبود كاغذ در بازار، صنعت چاپ و نشر را با مشكلات عديده مواجه كرده است. انتشار روزنامه‌ها مختل شده و اعضاي تحريريه نشرياتي كه نتوانسته‌اند با تحولات موجود در بازار كنار بيايند، خانه‌نشين شده‌اند اما موج بي‌كاري تنها به چند خبرنگار ختم نمي‌شود بلكه با كاهش انتشار روزنامه و كتاب، چاپخانه‌ها نيز با ركود فعاليت مواجه مي‌شوند و بالطبع بخشي از كارگران اين واحدها هم تعديل خواهند شد. موج بي‌كاري كه تا ديروز شامل حال روزنامه‌ها و هفته‌نامه‌هاي كوچك با تيراژ محدود مي‌شد، به روزنامه‌هاي بزرگ كشور هم رسيده است. دو روزنامه ايران و همشهري متعلق به دولت و ارگان شهرداري، هشت صفحه از تعداد صفحات خود كاستند و از ديروز به صورت 16صفحه‌اي منتشر شدند تا كمي از بار هزينه‌هاي خود بكاهند. اين كاهش صفحات فقط يك تصميم داخلي براي اين دو روزنامه نيست و قطعا تأثير خود را روي نيروي انساني زنجيره‌اي كه فعاليت‌هاي پشتيباني از اين دو روزنامه را انجام مي‌دادند، خواهد گذاشت و گروهي را به جمع بي‌كاران اضافه مي‌كند. در اين ميان، وزارتخانه‌هاي متولي هم گويا راهكاري براي بهبود شرايط ندارند و اگر راهكاري ارائه مي‌دهند، به قدري خام است كه بازار را آشفته‌تر از ديروز كرده است.

معاونت سينمايي به جاي معاونت مطبوعاتي
با خروج آمريكا از برجام، اقداماتي براي مقابله با كمبود دلار در ايران انجام شد. كالاها تقسيم‌بندي شدند و به برخي از آنها از جمله كاغذ مطبوعات، ارز ارزان‌قيمت يا همان ارز چهارهزارو 200 توماني تعلق گرفت تا اثرات اقتصادي ناشي از فشارهاي آمريكا بر برخي اقشار و كالاها كاهش يابد. به دنبال اين مسئله كارگروه كاغذ هم در وزارت ارشاد تشكيل شد اما يك منبع مطلع مي‌گويد: از روزي كه اين كارگروه تشكيل شده و كاغذ را قيمت‌گذاري كرده است، اين محصول در بازار، با دو برابر قيمت مصوب به فروش رسيده است.
او ادامه مي‌دهد: كارگروه كاغذ در معاونت سينمايي تشكيل شده در حالي كه اين كارگروه بايد در معاونت مطبوعاتي تشكيل مي‌شد. جلسات نامرتب كارگروه كاغذ، فاصله زياد جلسات و عدم تخصيص ارز از سوي بانك مركزي براي واردكنندگان كاغذ، اصلي‌ترين دلايل گراني كاغذ هستند.
اين منبع مطلع از توزيع ناعادلانه كاغذ مطبوعات سخن مي‌گويد. به اعتقاد او كاغذ به دست مصرف‌كننده واقعي نمي‌رسد و گاهي به يك دوهفته‌نامه، 20 تن كاغذ تحويل مي‌شود كه اين نشان مي‌دهد توزيع توسط يك مجموعه به صورت ناعادلانه در حال انجام است. به گفته اين منبع مطلع، فعاليت يك مجموعه غيرمتخصص سبب شده است كه برخي تاجرنماها وارد بازار نابسامان كاغذ شوند و از بانك مركزي ارز يارانه‌اي (چهارهزارو 200 توماني) دريافت كنند اما اين ارز هيچ‌گاه تبديل به كاغذ نشده است. آنها ارزها را گرفتند و فرار كردند.
او ادامه مي‌دهد: دولت در 25 فروردين 98، ارز حمايتي كاغذ مطبوعات را قطع كرد و واردكنندگان بايد از ارز نيمايي براي واردات كاغذ استفاده مي‌كردند. به دنبال اين تصميم، برخي اجناسي كه قبلا وارد شده بود، در گمرك دپو شده است و گمرك به تجار اجازه ترخيص نمي‌دهد. در حال حاضر تجار بين وزارت صمت و وزارت ارشاد سرگردان شده‌اند و فقط هزينه انبارداري پرداخت مي‌كنند. همه اين مسائل دست به دست هم داده و خروجي آن، اين شده است كه هر كيلوگرم كاغذ روزنامه حدود 17 تا 18 هزار تومان به فروش برسد.

حذف اتحاديه كاغذ از چرخه توزيع
آن‌طور كه منابع آگاه مي‌گويند وزارت ارشاد كه تجربه‌اي در توزيع كالا ندارد، هدايت بازار كاغذ را بر عهده گرفته و حاصل كار اين وزارتخانه، چندبرابرشدن قيمت كاغذ است. سيدحسين ميرباقري‌مهرآبادي، رئيس اتحاديه كاغذ و مقوا اعلام مي‌كند: از مرداد ماه سال گذشته، اين اتحاديه هيچ مشاركتي در زمينه توزيع كاغذ نداشته است. با حذف اتحاديه فروشندگان كاغذ و مقوا، نه تنها كاهش قيمت نداشتيم، بلكه با افزايش چندبرابري قيمت هم مواجه شده‌ايم.
او ادامه مي‌دهد: وزارت ارشاد وظيفه توزيع كاغذ تحرير و روزنامه را بر عهده گرفته است. واردكنندگان بايد جنس را در اختيار ارشاد بگذارند و ارشاد آن را توزيع كند. در 10 ماه گذشته حتي يك پالت كاغذ هم براي توزيع در اختيار اتحاديه قرار نگرفته و اين در حالي است كه كاغذ تحرير، مهم‌ترين كالاي كاغذفروشان است كه تغييرات قيمت آن، روي محصولات ديگر توزيع‌كنندگان اثر مي‌گذارد.
به گفته ميرباقري كاغذ تحرير فقط در چاپ مصرف نمي‌شود و صنايع بسته‌بندي، توليد دفتر، كتاب درسي و... نيز نياز به كاغذ تحرير دارند اما ارشاد اين كاغذ را فقط در اختيار ناشران قرار مي‌دهد. او اضافه مي‌كند: اتحاديه فروشندگان كاغذ و مقوا، 600 عضو دارد كه با اين سياست وزارت ارشاد، اشتغالشان دچار مشكل شده است.
رئيس اتحاديه فروشندگان كاغذ و مقوا يادآور مي‌شود: قبل از ورود وزارت ارشاد به كار توزيع كاغذ، هر بند كاغذ بين 130 تا 140 هزار تومان قيمت داشت در حالي كه امروز اين رقم به 500 هزار تومان رسيده است. درباره دليل حذف اتحاديه فروشندگان كاغذ، هيچ توضيحي ارائه نشده و گاهي گفته مي‌شود كه اين حذف با هدف كاهش قيمت‌ها بوده است.
او با تأكيد بر اينكه بايد روند توزيع كاغذ اصلاح شود، از ورود برخي ناشران به بازار آزاد كاغذ خبر مي‌دهد. ميرباقري اضافه مي‌كند: اعضاي من بايد بي‌كار بنشينند و تماشاگر كاري باشند كه اصلا شايسته نيست. البته نمي‌توان گفت همه ناشران ناسالم كار مي‌كنند. خيلي از ناشران واقعا زحمت‌كش هستند اما بر اساس آمارها، 14 هزار ناشر داريم كه به گفته آقاي محمود آموزگار، نايب‌رئيس اول اتحاديه ناشران، فقط چهار هزار ناشر فعال هستند. ناشران واقعي به كاغذ يارانه‌اي نياز دارند اما در كنار اين مسئله، خيلي‌ها سوء‌استفاده مي‌كنند.
او مي‌گويد: فعاليت‌هاي چاپ و نشر تاكنون ادامه داشته و اگر امروز بازار كاغذ دچار مشكل شده، يعني در چرخه توزيع اختلال ايجاد شده است. بازار را مي‌توان از اين شكل خارج كرد به شرط اينكه نگذاريم دير شود.