در نگاهی کلی ضرورت مشارکت دانشگاه در حل مسائل مختلف کشور، توجه به نقشه جامع علمی کشور، نقش اساتید در تربیت دانشجویان، تولید علم، حرکت و شتاب علمی، توجه به علوم انسانی، اهمیت فعالیت اساتید در محیط دانشگاه، گسترش فرهنگ نوآوری، آرام نگه‌داشتن فضای دانشگاه به دور از سیاست‌زدگی، نقش‌آفرینی اساتید در زمینه‌های فرهنگی و همکاری و ارتباط‌گیری با صنعت و کشاورزی از جمله این مطالبات بوده است.

مشارکت دانشگاه در حل مسائل کشور

پرتکرارترین مطالبه رهبر انقلاب در دیدارهای 10سال گذشته اساتید، به ضرورت نقش‌آفرینی دانشگاه در حل مسائل و مشکلات کشور مربوط می‌شود. این مطالبه در هشت دیدار گذشته، با عناوین و ادبیات‌های متفاوتی مطرح شده است. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای سال 88 در دیدار خود با اساتید با تاکید بر اهمیت پژوهش‌های دانشگاهی می‌فرمایند: «پژوهش اولا مورد اهتمام قرار بگیرد، ثانیا سمت و سوی پرداختن به نیازهای کشور را پیدا کند. یعنی حقیقتا پژوهش‌هایی بکنیم که موردنیاز ماست. من بارها هم در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به آن دوستان عرض کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌ام، هم شاید اینجا گفته‌‌‌‌‌‌‌‌‌ام؛ ما ملاک پیشرفت علمی‌مان را درج مقالات در مجلات آی.‌اس.آی نباید قرار بدهیم. ما نمی‌دانیم آنچه که پیشنهاد می‌شود، تشویق می‌شود، برایش، آن مقاله‌‌‌‌‌‌‌‌‌نویس احترام می‌شود، دقیقا همان چیزی باشد که کشور ما به آن احتیاج دارد.» در دیدار سال 90 اساتید نیز بار دیگر این نکته را کلیدواژه علم نافع - علمی که به نفع کشور باشد- مطرح می‌کنند. رهبری در سال 92 با یادآوری مشکلات دوران دفاع مقدس و نقش دانشگاه در حل آنها خاطرنشان کردند: «ما در زمینه‌هاى اقتصادى، در زمینه‌هاى فرهنگى، در زمینه‌هاى سیاسى و در زمینه‌هاى مدیریتى می‌توانیم این خلأهایى را که وجود دارد، پر کنیم؛ دانشگاه‌ها می‌توانند موضوعات پژوهشى را در دستور کار قرار دهند و این خلأها را پر کنند، بنابراین یکى از معیارها و ضابطه‌ها باید این باشد که کار علمى در خدمت نیازهاى کشور قرار بگیرد.» اما این مطلب در سال‌های اخیر نیز مرتب در سخنرانی‌های ایشان به چشم می‌خورد. در دیدار سال 96 اساتید، رهبری با اشاره به مشکلات موجود در زمینه‌های اقتصادی مانند اشتغال، تقویت بخش خصوصی و اقتصاد مقاومتی یا آسیب‌های اجتماعی می‌فرمایند: «نقشی که دانشگاه می‌تواند ایفا کند این است که گره‌های علمی را در این زمینه‌ها جست‌وجو کند، بشناسد و باز کند و در اختیار دستگاه‌های کشور بگذارد.» در دیدار سال گذشته نیز ایشان با برشمردن مسائل مهم کشور نظیر مشکلات اقتصادی، مشکلات حوزه صنعت، آسیب‌های اجتماعی و کالای ایرانی، به نقش دانشگاه در مساله‌یابی و حل مسائل اشاره کرده و مشارکت اساتید را مطالبه کردند.

نقشه جامع علمی کشور

نقشه جامع علمی کشور یکی از موضوعاتی است که رد آن در اکثر دیدارهای اساتید دانشگاه‌ها با رهبری دیده می‌شود؛ چه آن زمان که این نقشه در حال نگارش و طی کردن مراحل نهایی بود، چه حالا که بحث تحقق آن مورد مطالبه رهبر انقلاب قرار گرفته است. در آخرین دیدار که بیستم خردادماه سال گذشته برگزار شد، رهبر انقلاب در این زمینه فرمودند: «بخشی از نقشه جامع علمی تحقق پیدا کرده، اما همه آن تحقق پیدا نکرده. یکی از مشکلاتی که من اتفاقا در گذشته هم در همین جلسه مطرح کردم، این است که خیلی از ‌بدنه دانشگاهی ما نقشه جامع علمی کشور را نخوانده‌اند و اصلا اطلاع ندارند. این‌همه روی نقشه جامع علمی کشور کار شده، این‌همه دانشمند، متخصص، کارشناس علمی‌ و دانشگاهی روی آن کار کرده‌اند و یک چیز جامع و خوبی پدید آمده، تولید شده؛ خب این نقشه جامع باید در دانشگاه تحقق پیدا کند. چه کسی باید آن را تحقق بدهد؟ همین بدنه دانشگاهی کشورند دیگر؛ خود اساتیدند؛ اینها بایستی این نقشه جامع را بخوانند، ببینند، بدانند که چیست، چه خواسته شده در این نقشه جامع علمی و جلسات بحث برای عملیاتی کردن بین استادان و دانشجویان مقاطع تکمیلی بایستی برگزار بشود و ردپای آن در محیط‌های آموزش، در آموزش کشور و پژوهش کشور دیده بشود.»

تاثیر اساتید در تربیت دانشجویان

یکی دیگر از موضوعات پرتکرار در دیدارهای رهبر انقلاب با اساتید، اشاره به نقش پررنگ اساتید در تربیت و هویت‌یابی جوانان دانشجو بوده است. رهبری در سخنرانی سال گذشته از نقش دانشگاه به‌عنوان یکی از مراکز مهم تربیت قوه عاقله کشور یاد می‌کنند و از اساتید می‌خواهند تا دانشجوها را تربیت معنوی کنند. همچنین در دیدار سال 96 در این خصوص می‌فرمایند: «بالاخره شماها که تربیت‌کننده جوان‌ها هستید، می‌توانید در مجموعه زیر ولایت علمی و فکری خودتان هم اثر بگذارید؛ شما که اهل توجه و اهل تضرع و اهل ارتباط قلبی با خدا باشید، جوان‌ها هم در زیر چتر تعلیم شما و ولایت علمی شما، به‌طور طبیعی به همین سمت حرکت می‌کنند.»

رهبر انقلاب در سال 95 با اشاره به نقش اساتید در هویت‌یابی دانشجویان تاکید کردند: «گفتیم [دانشجویان‌] باید احساس هویت کنند. ما باید واقعیت‌های کشور را بدانیم؛ آنچه امروز گفته شد، بخشی از واقعیت‌ها بود: اینکه ما در بخش فضا این کارها را کرده‌ایم، در بخش نانو این کارها را کرده‌ایم، در بخش هسته‌ای این کارها را کرده‌ایم، در بخش زیست‌فناوری این کارها را کرده‌ایم، در بخش پزشکی این‌جور پیش رفته‌ایم؛ اینها چیزهایی است که بایستی گفته بشود. استاد می‌تواند در زمینه احساس هویت در دل دانشجو تاثیر بگذارد تا احساس کند هویت باارزشی دارد و به آن افتخار بکند.»

تولید علم و توجه به شتاب علمی

تاکید بر ضرورت تداوم حرکت علمی در کنار افزایش شتاب علمی کشور یکی دیگر از مطالبات همیشگی رهبر انقلاب از اساتید دانشگاه‌ها بوده است. رهبر انقلاب در سال 92 در خصوص حرکت علمی کشور فرمودند: «ما هنوز از خط مقدم علم عقبیم. هنوز در بسیارى از دانش‌هاى موردنیاز زندگى دچار عقب‌ماندگى‌هاى مزمن هستیم؛ با همه این پیشرفتى که در بخشى از دانش‌ها داشته‌ایم. پس چون دچار عقب‌ماندگى هستیم، باید کار کنیم. وانگهى کاروان علم در دنیا متوقف که نمی‌شود؛ دارند با سرعت حرکت می‌کنند. ما نه‌فقط باید جایگاه فعلى‌مان را حفظ کنیم، بلکه باید جلو برویم؛ اینها همه‌اش تلاش لازم دارد، مجاهدت لازم دارد. لذا اولین حرف ما به دانشگاه‌هاى کشور و دانشمندان کشور و نخبگان کشور این است که نگذارید این حرکت از دوْر بیفتد، نگذارید حرکت علمى کشور متوقف شود.»

البته در سال‌های ابتدایی دولت یازدهم، به دنبال کاهش شتاب علمی کشور، این مساله بیشتر هم مورد توجه قرار می‌گیرد. رهبر معظم انقلاب در سال 94 مطالبه خود را مبنی‌بر جلوگیری از کاهش شتاب علمی این‌گونه بیان می‌کنند: «کاری کنید که شتاب رشد علمی فروکش نکند؛ باز به تعبیر نظامی‌های جنگ سخت، این حرکت از دور نیفتد. البته می‌دانیم که هرچه جلوتر برویم، طبعا این شتاب کمتر خواهد شد؛ یعنی وقتی خیلی عقبیم، ظرفیت‌های استفاده‌نشده بیشتری وجود دارد که هرچه جلوتر بیاییم، این ظرفیت‌ها طبعا کمتر می‌شود، چون استفاده می‌شود - این را می‌دانیم- اما آن شتاب لازم و متناسب، در پیشرفت علمی نباید کم بشود.»

توجه ویژه به تحول در علوم انسانی

علوم انسانی نیز از جمله موضوعاتی است که در این دیدارها مورد تاکید قرار گرفته است. برای مثال در دیدار سال 94 اساتید با رهبر انقلاب به‌صورت مفصل بحثی در این خصوص مطرح می‌کنند: «در زمینه علوم انسانی عقبیم. دوستان که درباره علوم انسانی صحبت کردند، به‌درستی روی اهمیت علوم انسانی، حتی در صنعت تکیه کردند؛ درست است. تحول در علوم انسانی که به دلایل بسیار یک امر لازم و ضروری است، نیاز دارد به جوششی از درون و حمایتی از بیرون. خوشبختانه جوشش از درون امروز هست. من می‌بینم [گزارش کارها]، هم در شورای عالی انقلاب فرهنگی - همین شورای تحول و دوستانی که در آنجا مشغول کارند- هم در خود دانشگاه‌ها، هم آن‌طور که امروز ملاحظه کردید [در صحبت‌] بعضی از دوستانی که درباره علوم انسانی صحبت کردند، نشان‌دهنده این است که این جوشش درونی در درون دانشگاه‌ها آن هم از سوی فرزانگان و از سوی انسان‌های دانشمند، وجود دارد؛ حمایت از بیرون هم باید وجود داشته باشد - حمایت گوناگون- که یکی از مصادیق این حمایت، تبعیت دانشگاه و وزارت از مصوبات شورای تحول است. امروز سررشته علم در کشور و سررشته دانشگاه در کشور، در دست این برادران خوب ما است؛ اینها بایستی به معنای واقعی کلمه و دلسوزانه دنبال بکنند.»

با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از سایت خبری روزنامه فرهیختگان، تاریخ انتشار: 7خرداد 1398 ، کدخبر:172078 ،www.newspaper.fdn.ir