شعار سال : ۴ سال از امضای توافق‌نامه ایران با کشورهای ۵+۱ می‌گذرد. در مدت این چهار سال فراز و نشیب‌های زیادی در روند اجرای برجام به‌وجود آمد. بدعهده‌های آمریکا در این موضوع و نهایت خروج آن در دولت ترامپ مهم‌ترین نکته توافق تاریخی ایران با کشورهای ۵+۱ بود.
چهار سال از امضای توافقی میان ایران و شش کشور قدرتمند جهان، آمریکا، بریتانیا، آلمان، فرانسه، چین و روسیه گذشت. ‏در چنین روزی (٢٣ تیر) بود که چهار سال پیش ایران و این کشورها با هم برجام را امضا کردند تا در ازای آنچه اعتمادسازی درباره برنامه هسته‌ای ‌تهران خوانده شد، اقتصادش با اقتصاد جهان آشتی کند، تحریم‌های اقتصادی علیه ایران لغو شود و روابطش با همه کشورها، از جمله کشورهای غربی بهبود یابد. ‏ برجام، اما فراز و نشیب بسیار داشت و امروز حال خوبی ندارد.‏
در همین رابطه برخی می‌گویند که توافق‌نامه هسته‌ای ایران با ۶ کشور بزرگ جهان با نظر رهبر انقلاب بوده است. البته آیت‌الله خامنه‌ای در زمان اجرای برجام پیامی به رئیس‌جمهور صادر کرده و ۹ شرط را برای این موضوع اعلام کردند. اصل این ۹ بند برای دولت چه بود که آیت‌الله خامنه‌ای اصرار زیادی به آن داشتند.
رهبر ایران در نامه‌ای که معروف به نه ماده‌ای شد، نکات زیادی را به دولت حسن روحانی درباره مذاکرات هسته‌ای و توافق‌نامه ایران با کشورهای ۵+۱ گفته بودند.
آیت‌الله خامنه‌ای در این نامه نقد منتقدان برجام را قابل تحسین دانسته و از مجلس شورای اسلامی که راه محتاطانه برای برجام تعیین کرده‌اند نیز تشکر کردند. البته دولت و شخص محمد جواد ظریف بعدها در نشستی اعلام کرد که تیم مذاکره‌کننده دولت نتوانسته تمام خطوط قرمز رهبر و نظام ایران را رعایت کند.
این نامه مهم رهبر ایران به دولت روحانی که بعد از امضای قرارداد هسته‌ای و تصویب برجام اعلام شد، بسیار در رسانه‌های جهان بازتاب داشت. البته منتقدان برجام همواره از نحوه تصویب این توافق‌نامه در مجلس شورای اسلامی به ریاست علی لاریجانی انتقاد داشتند. آنها اعلام می‌کردند که برجام در مجلس با هدایت‌های پشت‌پرده علی لاریجانی در ۲۰ دقیقه به تصویب رسید؛ موضوعی که بارها توسط شخص رئیس مجلس ایران تکذیب شد.
رهبر ایران در این نامه به حسن روحانی تذکر لازم را می‌دهد که ماهیت درگیری و تنش آمریکا با ایران به موضوع هسته‌ای معطوف نیست و واشنگتن بیشتر با انقلاب اسلامی مشکل دارد. شاید بخش‌هایی از سخنان رهبر ایران ناظر به صحبت‌ها و کنش‌های سیاسی مرحوم هاشمی رفسنجانی بود که بارها از حذف شعار مرگ بر آمریکا و ایجاد ارتباط با این کشور سخن به میان آورده بود؛ البته ناگفته نماند واکنش‌های وی با موضع‌گیرهایشان در ابتدای انقلاب علیه آمریکا تفاوت زیادی داشت.
در ادامه این نامه که می‌تواند روایت خوب و کاملی از موضوع برجام به‌دست بدهد، نامه‌های باراک اوباما، رئیس‌جمهور سابق آمریکا به رهبر ایران است. آیت‌الله خامنه‌ای در این مرقومه اعلام کردند که دو بار اوباما برای ایشان نامه‌ای فرستاده است. احتمال زیاد این نامه معطوف به میانجیگری پادشاه عمان در سال ۹۱ است. همانجایی که علی‌اکبر صالحی، وزیر وقت خارجه و رئیس فعلی سازمان انرژی اتمی استارت مذاکره غیرمستقیم با آمریکا را کلید زد. البته محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور سابق ایران از این مذاکرات ابراز بی‌اطلاعی کرده بود، ولی برخی از نزدیکان دولت می‌گفتند وی در جریان این مذاکره‌ها بوده و قصد داشت خودش سکان این مذاکره را بر عهده بگیرد.
این نامه‌نگاری‌ها عطف سابق به آینده نیز پیدا کرد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا نامه‌ای به نخست‌وزیر ژاپن می‌دهد تا آن را برای ایجاد مذاکره جدید به رهبر ایران بدهد. ماجرای که آیت‌الله خامنه‌ای به‌شدت با آن مخالفت کرد و شینزو آبه دست خالی تهران را ترک کرد تا مذاکره برای ترامپ با ایران آرزوی دوردست شود.
بر همین اساس بود که رهبر ایران در نامه‌ خودشان به حسن روحانی این نکته را به وی یادآوری می‌کند که حمایت‌های جمهوری اسلامی ایران از مردم فلسطین در مقابل با صهیونیست‌ها ادامه خواهد یافت و آمریکایی‌ها برای در امان قرار دادن رژیم مورد حمایت خودش در منطقه هیچ وقت با ایران توافق خوبی نمی‌کند؛ زیرا آنها از ایران می‌خواهند تا اسرائیل را به‌رسمیت بشناسد, موردی که همواره از سوی مردم و انقلابیون ایران مورد مخالفت قرار گرفته است.
این مورد به‌شدت در این نامه دیده می‌شود؛ حمایت ایران از فلسطین. رهبر انقلاب ایران حمایت‌های آمریکا در مذاکرات هسته‌ای از اسرائیل را ملال‌آور خواندند و این را زنجیره‌ای از دشمنی همیشگی آمریکا با انقلاب ایران توصیف کردند. آیت‌الله خامنه‌ای در نامه به شیخ دیپلمات این موضوع را که دولت‌ها و مؤسسات اروپایی ایران را فریب خواهند داد و گوش به فرمان تل‌آویو هستند را یادآوری کرده بودند و مذاکرات هسته‌ای را بهانه‌ای غربی‌ها اعلام کردند.
اوج نامه رهبر ایران به روحانی و تیم مذاکره‌کننده وی در برنامه هسته‌ای به ۹ بند اصلی آن بازمی‌گردد. آیت‌الله خامنه‌ای یادآوری کردند که باید پذیرش برجام همراه با «لغو کامل تحریم‌های اروپا، آمریکا و شورای امنیت» باشد. البته موضوعی که بعدها روحانی نتوانست در تعامل با غرب در اجرایی کردن برجام به آن دست یابد. اوج این نکته به صحبت‌های ولی‌الله سیف، رئیس سابق بانک مرکزی برمی‌گردد که گفته بود برجام دستاوردی نداشت جزء «تقریباً هیچ»! همچنین رهبر ایران به دولت تذکر داد که باید تحریم‌ها کلی برداشته شود و هرگونه ساختار جدید تحریمی آمریکا نقض برجام محسوب خواهد شد. البته بعدها اکثر تحریم‌ها از سوی آمریکا با شدت بیشتری ادامه یافت تا اینکه ترامپ از این توافق‌نامه هسته‌ای خارج شد!
بر اساس این گزارش؛ آیت‌الله خامنه‌ای در بند دوم این مانیفست هسته‌ای ایران بر روی این موضوع تأکید می‌کنند که طبق بند سوم مصوبه‌ای مجلس باید بعد از نقض برجام توسط هر یک از کشورهای عضو در توافق‌نامه هسته‌ای ایران هم اقدام متقابل انجام دهد. البته دولت روحانی چهار سال تقریباً عملکردی در مقابل نقض عهده‌های اروپا صورت نداد و در آستانه یکسالگی خروج آمریکا از برجام اقدام‌های متقابلی انجام داد و مهم‌ترین آن بازگشت غنی‌سازی به ۴,۵ درصد بود.
رهبر ایران به موضوع نوسازی کارخانه اراک نیز اشاره کرد که باید هویت آب سنگین آن حفظ شد. دولت روحانی این مورد را رعایت نکرد و آب سنگین اراک تعطیل شد و موضوع نوسازی آن نیز فعلا در دست بررسی قرار گرفته است و ایران و کشورهای غربی منتظر عقد قرارداد نهایی برای این موضوع هستند. غنی‌سازی کیک زرد نیز از دستورات دیگر رهبر ایران به دولت بود که روحانی بعد از چهار سال بدعهدی آمریکایی‌ها تولید آن را در داخل کشور از ۳۰۰ کیلوگرم فراتر برد.
اهمیت پیام آیت‌الله خامنه‌ای داشتن سانترفیوژه‌های پیشرفته IR۸ هسته‌ای برای رسیدن به ۱۹۰ هزار سو است. رهبر ایران تحقیق در برنامه هسته‌ای را جزء خطوط قرمز عنوان کردند که باید رعایت شود. آیت‌الله خامنه‌ای به دولت تذکر می‌دهند که متن برجام متناقض است و باید در مورد ابعاد آن تفسیری صورت نگیرد. موضوعی که بعدها دامن ایران را گرفته و آمریکا و اروپا بنا به ماده ۲۶ برجام جمهوری اسلامی را متهم به نقض روح این توافق هسته‌ای می‌کردند! آنها با استناد به این بند خواستار محدود کردن برنامه موشکی و دفاعی ایران و عدم حمایت جمهوری اسلامی از دولت سوریه و گروه‌های مقاومت در خارومیانه شدند.
این موضوع چنان دارای اهمیت بود که آیت‌الله خامنه‌ای در بخشی از این نامه نوشتند: «توجّه شود که در موارد ابهام سند برجام، ‌تفسیر طرف مقابل مورد قبول نیست و مرجع، متن مذاکرات است».
آخرین تذکر قرمز رهبر ایران به دولت به پیچیدگی و ابهام برانگیز بود این توافق بازمی‌گشت. جای که برای بازگشت ایران به فعالیت‌های هسته‌ایش در صورت بدعهده‌ای طرف مقابل تذکرهای جدی داده شده بود. آیت‌الله خامنه‌ای صراحتاً در این بند به موضوع «مکانیسم ماشه» اشاره غیرمستقیم داشتند که امروز آمریکا از آن می‌خواهد استفاده کند، ولی به دلیل خروج از برجام از این حق برخوردار نیست.

حال باید دید با گذشت چهار سال از برجام دولت روحانی تا چه حدود از این توافق بهره‌مند شده و تا چه میزان خط قرمزهای رهبری در برجام توسط تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران به ریاست ظریف رعایت شده است.

شعار سال،بااندکی اضافات وتلخیص برگرفته ازخبرگزاری آنا،تاریخ انتشار: 24 تیرماه 1398، کدخبر:404320،ana.ir