چشم‌اندازی از پایتخت کاروانسراهای تاریخی ایران+ عکس

برخی بناهای تاریخی اگرچه در مواردی کارکرد گذشته خود را تا حدود زیادی از دست داده‌اند اما با برنامه‌ریزی و برخی تغییرات جزیی می‌توان هم ارزش تاریخی‌شان را حفظ کرد و هم از آنها برای رونق صنعت پردرآمد گردشگری بهره جست.

شعار سال: استان سمنان در همه ادوار تاریخی به واسطه موقعیت ممتاز جغرافیاییاش از اهمیت سوق‌الجیشی خاصی برخوردار بوده و این اهمیت و نقش ارتباطی را امروزه بیش از هرچیز دیگر می‌توان در آیینه کاروانسراهای پرشمار تاریخی‌ آن دید. استان سمنان دارای بیشترین کاروانسرای تاریخی در بین استان‌های کشور است و از این رو می‌توان از این استان پهناور که امروزه نیز همچنان اهمیت سوق‌الجیشی ویژه خود را حفظ و حتی برآن افزوده است به عنوان "پایتخت کاروانسراهای ایران" یاد کرد.

معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان سمنان از وجود بیش از 30 کاروانسرای تاریخی در این استان خبر داد.

مصطفی یغمائیان اظهار کرد: این کاروانسراها در دوره‌های تاریخی مختلف ساخته شدند اما بیشتر آنها در دو دوره قاجاریه و صفویه که توجه ویژه به ساخت کاروانسراها می‌شده بنا شدند.

وی با بیان اینکه این کاروانسراها با هدف تسهیل در رفت و آمدها و تقویت فعالیت‌های تجاری و اقتصادی و..ساخته شدند خاطرنشان کرد: در آن دوره‌ها سفرها به صورت پیاده و از طریق اسب و برخی چهارپایان انجام می شده است ضمن اینکه اکثر راه‌ها و جاده‌های ارتباطی مالرو بودند و این کاروانسرها نیز در حاشیه همین راه‌ها ساخته می‌شدند.

معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان با اشاره به موقعیت جغرافیایی ممتاز استان سمنان گفت: این منطقه همواره از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود و تعدد کاروانسراهای تاریخی در آن نیز دلیلی بر اهمیت آن در دوره‌های مختلف تاریخی است.

یغمائیان با اشاره به شمار بالای کاروانسراهای تاریخی در این استان ادامه داد: در گذشته تقریبا به فاصله هر 30 تا 35 کیلومتر یک کاروانسرا به منظور اسکان و استراحت کاروانیان ساخته می‌شده است.

وی در خصوص وضعیت کاروانسراهای تاریخی در این استان گفت: از مجموع بیش از 30 کاروانسرای موجود در استان تنها مالکیت چهار کاروانسرا در اختیار اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان سمنان است و مابقی در اختیار اداره کل اوقاف و برخی دستگاه‌های دیگر است.

معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان از واگذاری و مرمت هر چهار کاروانسرای تاریخی در اختیار این اداره کل خبر داد و گفت: چهار کاروانسرای دامغان، میان‌دشت میامی، دهنمک و ایوانکی در مالکیت میراث فرهنگی استان هستند که هر چهار به سرمایه‌گذار بخش خصوصی واگذار شدند.

وی از مرمت این کاروانسراها خبر داد و گفت: برخی از این کاروانسراها همچون دهنک و میان‌دشت در حال حاضر خدمات فرهنگی، اقامتی و... به گردشگران نیز می‌دهند و دو کاروانسرای دیگر نیز بعد از تکمیل زیرساخت‌ها و مرمت کامل، به ارائه خدمات گردشگری نیز می‌پردازند.

کاروانسراهای تاریخی در سراسر استان پهناور سمنان وجود دارند، یکی از مهمترین این کاروانسراهای تاریخی که بزرگترین کاروانسرای کشور و یکی از زیباترین کاروانسراهای استان محسوب می‌شود، در شهرستان میامی در شرق استان سمنان واقع شده است.

مدیر نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان میامی از کاروانسرای میاندشت به عنوان بزرگترین کاروانسرای کشور نام برد و گفت: این کاروانسرا دربرگیرنده سه کاروانسرا است که مربوط به دوره‌های قاجاریه و صفویه است .

سید محمد صادق رضویان از از کاروانسرای میاندشت به عنوان یک مجموعه کامل و بزرگ نام برد و گفت: این مجموعه کاروانسرا در برگیرنده آثار متعددی ات که آب انبار، چاپارخانه ، تلگراف‌خانه و حمام تاریخی و...از جمله این بخش‌ها است .

وی زیربنای این مجموعه را بالغ بر17 هزار متر مربع برشمرد و افزود: قرار گرفتن این مجموعه در مسیر پرتردد تهران-مشهد فرصت بسیار خوبی برای رونق گردشگری در این مجموعه کم‌نظیر است .

مدیر نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان میامی با بیان اینکه کاروانسرای شاه‌عباسی مجموعه از زیبایی خیره‌کننده‌ای برخوردار است ادامه داد: همجواری دو نوع معماری صفوی و قاجاری در این مجموعه ظرفیت مهم دیگری است که از ویژگی‌های ممتاز این مجموعه بزرگ است .

وی از ثبت ملی این کاروانسرا در سال 1336 خبر داد و ادامه داد: این مجموعه از جمله نخستین آثاری است که در استان در فهرست آثار ملی ثبت شده و همین اهمیت آن را نشان می‌دهد .

رضویان با بیان اینکه کاروانسرای میامی نیز از دیگر آثار تاریخی این شهرستان است اظهار کرد: این کاروانسرا در شهر میامی و در نزدیکی مجموعه‌ای از بناهای تاریخی و بافت تاریخی شهر قرار دارد.

این کاروانسرای بزرگ تاریخی از چنان گستردگی، بزرگی و اهمیتی در گذشته برخوردار بوده که محمد حسن خان اعتمادالسلطنه، در کتاب مطلع الشمس درباره این کاروانسرا نوشته: در این مجموعه و محوطه بیرون آن، 20‌هزار نفر می‌توانند اقامت کنند. همچنین هانری رنه د آلمانی، از کاروانسرای میان‌دشت به عنوان بزرگترین کاروانسرای راه مشهد- تهران نام برده است.

به هر روی اگرچه بازگشت کاروانسراهای استان سمنان که در همه شهرستان‌های آن به فراوانی دیده می‌شوند، به رونق گذشته، بعید به نظر می‌رسد اما این آثار تاریخی همچنان می‌توانند به مراکزی پررفت و آمد تبدیل شوند.تعدد و تنوع این کاروانسراها می‌تواند به عنوان یک فرصت و ظرفیت برای رونق بیش از پیش صنعت پردرآمد گردشگری در استان چهارفصل سمنان مورد توجه جدی مسوولان استان قرار گیرد.

کاروانسراهای ایوانکی، ده نمک، قصر بهرام، عین‌الرشید، کاروانسرای آجری نو، لاسجرد،سپنج، تومانیاس،الهاک، ده ملا، صدرآباد،آهوان، میامی، عباس‌آباد، میان‌دشت و...از جمله مهمترین کاروانسراهای تاریخی در استان سمنان هستند.