شعارسال: تا کمتر از دو ماه دیگر، مهاجرت پرندگان از سیبری به ایران آغاز می‏شود و تالاب بین‏ المللی میانکاله میزبان بیشترین تعداد از مهاجران خسته در ایران خواهد شد. بیش از ۵۰۰ هزار پرنده مهاجر هرساله برای زمستان‌گذرانی در پناهگاه حیات‌وحش میانکاله و آشوراده فرود می‏آیند. این در حالی‌ست که این شبه‌جزیره از هر سو مورد هجوم بهره‌برداران و سودجویان قرار گرفته است. اما در تازه‌ترین رخداد، فعالان محیط زیست مازندران از تغییر کاربری بیش از ۲ هزار هکتار از اراضی جنوب تالاب میانکاله به کشاورزی خبر داده‌‏اند.

این رخداد در حالی اتفاق افتاده که در ۵ سال اخیر موضوع توافق‌نامه سازمان حفاظت محیط زیست با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای اجرای طرح گردشگری در ۳۸۰ هکتار از جزیره آشوراده به مناقشه جدی بین گروه‌های محیط زیستی و سازمان محیط زیست تبدیل شده است.

این مناقشه حالا نه‌تنها کمتر نشده که به شکایت ستاد مردمی نجات آشوراده از سازمان متولی به دستگاه قضایی به دلیل موافقت با اجرای گردشگری در این جزیره ختم شده است. با این حال در هیاهوی اجرای طرح گردشگری در بخش‏هایی از پناهگاه حیات‌وحش میانکاله و جزیره آشوراده حالا موضوع تغییر کاربری اراضی جنوبی تالاب به دغدغه جدی فعالان محیط زیست تبدیل شده است.

فرزاد علیزاده، فعال محیط زیست می‏گوید: بسیاری از فعالان محیط زیست در چندسال گذشته درگیر پروژه گردشگری آشوراده در محدوده آشوراده بودند، حال آنکه در بی‌خبری و سکوت مطلق مسئولان محیط زیست بهترین اراضی جنوب تالاب که در گذشته محل استراحت و تخم‌گذاری پرندگان مهاجر در پناهگاه حیات‌وحش میانکاله بود در حال تخریب و تغییر کاربری بوده و کسی هم مطلع نبوده و یا اگر بوده ترجیح داده سکوت کند.

به گفته او عقب‌نشینی آب دریا و خلیج گرگان که منجر به خشکیدگی بخش‏های وسیعی از تالاب و خلیج گرگان در سال‌های اخیر شده، باعث شده تا برخی سودجویان این اراضی را تصرف کرده و به کشت و کار بپردازند؛ حال آنکه این اراضی تا ۵ سال پیش تالاب و یا نیزارهای اطراف تالاب و محل زیست پرندگان بوده است. اما امروز از قره تپه و بهشهر تا کردکوی و بندر ترکمن یعنی در سراسر ساحل جنوبی منطقه، در خواب غفلت مدیران سازمان جنگل‌ها و مراتع و سازمان حفاظت محیط زیست، این اراضی تبدیل به زمین‏های کشاورزی گندم و جو دیم تبدیل شده است.

تصاویر ماهواره‏ای منتشره از این منطقه و مقایسه آن با یک دهه قبل به خوبی میزان تصرفات را نشان می‏دهد. علیزاده می‏گوید: عکس‌های ماهواره‏ای، شدت این زمین‌خواری را در منطقه قره تپه بیشتر نشان می‏دهد به طوری‌که نزدیک به۱۰۰ قطعه زمین به مساحت تقریبی ۱۰۰۰ هکتار، تغییر کاربری یافته و در کل این پهنه وسعت زمین‌خواری‏ها را تا بیش از ۲۰۰۰ هکتار رسانده است.

خلیج گرگان و میانکاله که پسروی کرد این اراضی به رویشگاه درختان گز و نیزار تبدیل شد که پرندگان زیادی در میان آن اقدام به تخم‌گذاری کرده بودند. این فعال محیط زیست به سازندگی می‏گوید: طاووسک، چنگر، حواصیل، اردک سر سبز و ده‏ها گونه اردک مهاجر دراین مناطق ساکن شده بودند که حالا این زمین‏های تالابی تبدیل به زمین کشاورزی شده است و هزاران لیتر سم و کود وارد خاک و آب آن شده است.

تصرفات میانکاله از چه زمانی آغاز شد؟

دخل و تصرف در اراضی پناهگاه حیات وحش میانکاله چیز تازه‏ای نیست، یک روز با مجوز‏های دولتی و روز دیگر بی‏مجوز و توسط سودجویان و افراد صاحب نفوذ! در دو دهه گذشته زمین‏های زیادی در شمال شبه جزیره و یا جنوب و حتی شرق جزیره با دخل و تصرف‏های عدیده مواجه شده که بزرگترین آن مربوط به یک شرکت گردشگری در سال ۱۳۸۲ بود که ادعای مالکیت ۳۸۰ هکتار از اراضی جزیره آشوراده را مطرح کرد و اعلام کرد این اراضی را از بنیاد مستضعفان خریداری کرده است.

سازمان محیط زیست نیز در سال ۱۳۸۴ و در آخرین روزهای دولت هشتم با تبدیل این اراضی حفاظت شده به گردشگری موافقت کرد. در همین سال‌ها بود که سازمان بازرسی کل کشور از اقدام سودجویان برای تصرف بیش از۵۰ درصد اراضی میانکاله خبر داد.

اما با مداخله دستگاه قضایی نه‌تنها سند مالکیت خصوصی صادر شده برای جزیره آشوراده باطل شد که تصرفات بخش‏هایی از اراضی میانکاله نیز منتفی شد تا اینکه این‌بار نماینده مردم بهشهر، موضوع ساخت جاده از جنوب به شمال تالاب را مطرح کرد که در نتیجه آن صدها تن خاک در داخل تالاب تخلیه شد تا تالاب دو تکه شود. اما این پروژه نیز که می‏توانست به موج زمین‌خواری‏ها دامن بزند با پیگیری فعالان و گروه‌های محیط زیست و سرانجام سازمان محیط زیست در دولت نهم منتفی شد.

ولی با روی کار آمدن دولت دهم بار دیگر موضوع تغییر کاربری ۵۰ هکتار از اراضی جزیره آشوراده مطرح شد که این پروژه هم بعد از دو سال کشمکش و اعتراض فعالان محیط زیست در نطفه خفه شد. اما با آغاز به‌کار دولت دوازدهم این‌بار بحث اجرای طرح گردشگری در ۳۸۰ هکتار از اراضی جزیره با موافقت‌نامه بین رؤسای سازمان محیط زیست و میراث فرهنگی مجددا از سر گرفته شد. موضوعی که به شدت با واکنش فعالان محیط زیست مواجه شد و این جدال حالا به دستگاه قضایی کشیده است.

حالا در این میان موضوع تصرفات بخش‏های جنوبی تالاب میانکاله که درحال‏حاضر از بهترین زیستگاه‌های زمستان‌گذرانی پرندگان مهاجر در ایران است موج جدیدی از نگرانی‏ها را در بین فعالان محیط زیست دامن زده است.

علیزاده می‏گوید: اول زمین‏های تالابی را به کشاورزی و سپس به سایر کاربری‌ها تغییر می‏دهند. دیری نمی‏گذرد که شاهد تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی خواهیم بود و به دنبال آن، چه بسا شاهد سر بر آوردن شهرک‏ها و برج‌ها! کمااینکه خبر رسیده برخی از مدعیان زمین‌ها پارا نیز فراتر گذاشته و با سند‏سازی و ادعای مالکیت بر زمین‌ها مدعی شدند سندهای‌شان متعلق به دوران پیش از اصلاحات اراضی بوده و اکنون در حال خرید و فروش آن هستند.

در همین حال اداره کل محیط زیست استان مازندران نیز از تشکیل حدود ۲۰ پرونده قضایی و ورود دادستانی مازندران به این موضوع خبر داده است. با این حال فعالان محیط زیست می‏گویند این پرونده‏های قضایی مربوط به زمین‏های حسین‌آباد بهشهر است نه میانکاله! اما علیزاده می‏گوید: سوال اساسی اینجاست که طی چند سال گذشته چرا و چطور سازمان محیط زیست متوجه این تخلفات آشکار نشدند؟ و اساسا چگونه ممکن است که در بخش بزرگی از اراضی ملی تحت عنوان پناهگاه حیات‌وحش و ذخیره‏گاه زیست کره تغییر کاربری اتفاق بیفتد و مسئولین امر از آن بی‏خبر باشند؟

علیزاده افزود: اداره کل محیط زیست استان مازندران ادعا می‏کند میانکاله مرز مشخصی ندارد و این درحالی است که از سال‌های دور مرز پناهگاه حیات‌وحش میانکاله توسط بلوک‏های سیمانی به فواصل کوتاه (حدود ۵۰۰ متر) مشخص شده است. و نقشه‏های منطقه از سال‌های دور در آرشیو سازمان موجود است.

پناهگاه حیات‌وحش میانکاله با وسعت نزدیک به ۷۰ هزار هکتار نزدیک به نیم قرن است که در زمره مناطق تحت حفاظت سازمان محیط زیست قرار گرفته و بخش‏هایی از مهمترین جنگل‌های جلگه‏ای شمال ایران در ساحل شمالی این منطقه نسبتا دست نخورده باقی مانده است اما این منطقه که از سه طرف در بین تالاب و دریا قرار گرفته هر از گاهی با بحران زمین‌خواری و تلاش برای تصاحب اراضی مواجه می‏شود. یک روز به نام جاده‌سازی، روز بعد ویلاسازی و یک روز گردشگری!

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت اسکان نیوز، تاریخ انتشار:31شهریور1398 ، کدخبر: 22790: www.eskannews.com