شعار سال: شکل غالب مهاجرت در استان مازندران، در گذشته‌های نه چندان دور حرکت یک‌سویه و عموماً بدون بازگشت روستاییان به شهر‌ها بوده، اما طی دهه اخیر الگوی دیگری تحت عنوان مهاجرت معکوس به نواحی روستایی مازندران شکل گرفته است. مهاجرت معکوسی که البته همیشه هم خوب نیست.

جمعیت شهری به روستایی استان و کشور در دهه‌های گذشته با رقم بالای ۷۰ به ۳۰ توصیف می‌شد که نشانگر مهاجرت گسترده ساکنان روستا‌ها به شهر‌ها برای اشتغال و معیشت بهتر بود. اما در سال‌های اخیر با افزایش مشکلات اقتصادی و در کنار آن تسهیلات ارزان قیمت روستایی و از همه مهم‌تر تخلفات گسترده در تغییر کاربری و نداشتن طرحی کامل از آینده روستا‌های استان، مهاجرت به این مناطق بدون درنظر گرفتن آسیب‌های آن رشد بسیار زیادی را تجربه کرده است.

اگر در طی ۱۰ سال اخیر مرتبا به روستا‌های خوش‌آب‌وهوای مازندران سفر کرده باشید بدون شک ساخت‌وساز‌های گسترده نخستین چیزی‌است که در هر نوبت توجه شما را به خود جلب می‌کند. خانه‌های رنگارنگی که در هرکجا که چشم کار می‌کند روییده‌اند. از نوک قله تا ته دره!

براساس طرح سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۵ از جمعیت سه میلیون و ۲۸۳ هزار نفری این استان حدود ۴۷ درصد که حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر را شامل می‌شود در افزون بر سه هزار روستا سکونت داشتند که پیش بینی می‌شد بیش از ۱۰ تا ۱۵ درصد از این جمعیت را خوش نشینان بومی و غیربومی تشکیل دهند. اما در سال‌های اخیر به دلایل فراوان این اعداد و ارقام تغییرات زیادی کرده و رفته رفته آسیب‌های فرهنگی و محیط زیستی آن نمایان شده است.

خوش نشین‌ها با اندک سرمایه‌ای که البته این‌روز‌ها برای اهالی چندان هم اندک نیست بهترین نقاط روستا‌های بکر مازندران را تملک کردند و با حق و حقوقی قانونی و یا غیرقانونی دریافت کردند مجاز به انجام هر کاری شدند. از ساخت‌وساز در بستر رودخانه‌ها و دل جنگل‌ها تا تخلیه فاضلابشان در این مکان‌ها.

ارزان بودن زمین و ویلا در شمال کشور به نسبت قیمت املاک در شهر‌های بزرگ و نزدیک بودن مازندران به پایتخت از جمله دیگر دلایل اقبال غیربومی‌ها به روستا‌های مازندران به شمار می‌آید. در مقابل، اما جمعیت تولیدکننده روستایی که به کشاورزی و دامداری مشغول بود با فروش املاکش برای امکانات بیشتر خود و فرزندانش راهی شهر می‌شود و روستا‌های مازندران به مکان‌هایی تبدیل خواهند شد که در ایامی از سال بسیار شلوغ و در روز‌هایی مانند مناطق متروکه است. روستا‌هایی که دیگر نه‌تن‌ها سودی نخواهند داشت بلکه تنها سرعت تخریب طبیعت و محیط زیست مازندران را افزایش می‌دهند.

از طرفی همین مسئله استقبال افراد غیربومی از روستا‌ها باعث شده تا قیمت زمین در این مناطق تا حدی افزایش پشدا کند که دیگر حتی روستائیان بومی نمی‌توانند برای فرزندانشان خانه یا زمینی تهیه کنند و بعضی از آنان به ناچار زندگی آپارتمانی در شهر‌ها را پیش می‌گیرند. مسئله‌ای که در بلند مدت به اقتصاد مازندران ضربه سنگینی وارد خواهد کرد.

همچنین اختلاط فرهنگی که عموما منجر به ناهنجاری‌های اجتماعی در روستا‌ها شده است را نمی‌توان نادیده گرفت. مسئله‌ای که پیش‌تر در روستا‌های مازندران تا این اندازه دیده نمی‌شد، اما به مدد سبک زندگی وارداتی غیربومیان به این مناطق اکنون شاهد آن در روستا‌های مازندران هستیم. برای مثال کافی است به افزایش طلاق و مشکلاتی از این دست در روستا‌های مازندران نگاهی بیاندازید تا عمق مسئله برای‌تان روشن‌تر شود.

یکی دیگر از مشکلاتی که روستاییان بومی مازندران با آن مواجه‌اند، عدم تناسب خدمات اجتماعی و رفاهی در روستا‌ها به دلیل ازدیاد جمعیت کاذب است. خدماتی مانند آب، برق، گاز و آرد برای نانوایی‌ها که به دلیل وجود خوش نشین‌ها در ایام زیادی از سال اهالی کمبود آن را تجربه می‌کنند. حتی مغازه‌های خواروبارفروشی نیز به دلیل عدم حضور خوش‌نشینان در فصول سرد سال فعالیت نمی‌کنند و اهالی حتی برای تامین مایحتاج اولیه زندگی باید مسیر زیادی را تا اولین مغازه طی کنند.

از این دست مشکلات در روستا‌های مازندران زیاد است و علتش هم سهل انگاری ما اهالی در قبال میراثی است که برای‌مان به یادگار مانده. مسئولان اگر هرچه زودتر فکری برای حال خراب روستا‌های مازندران نکنند تا یک دهه آینده بسیاری از مناطق بکر و خوش آب‌وهوای مازندران تبدیل به کلونی‌هایی از سقف‌های رنگی می‌شود که مانند ویروس در استان پخش، و محیط زیست آسیب‌دیده آن را بیشتر و بیشتر تخریب می‌کنند.

در صورت ادامه یافتن ساخت‌وساز‌های عجیب در روستاها، یا باید امکانات کامل برای حضور چنین جمعیتی در روستا‌های مازندران فراهم شود و یا باید خودمان را برای یک فاجعه فرهنگی‌ومحیط زیستی در سال‌های نه‌چندان دور آماده کنیم.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از عبارت، تاریخ انتشار ۲۶ بهمن ۱۳۹۹، کد خبر: ۵۸۹۳۰، www.ebaarat.ir.