شعارسال :بر اساس آمارهای رسمی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان غربی در نیمه نخست امسال سه هزار و ۵۰۰ دانش‌آموز و طی سال گذشته نیز ۱۳ هزار دانش‌آموز به بیماری شپش زدگی مبتلا شده‌اند آماری که بالا بودن آن باید قدری قابل‌تأمل به نظر برسد.

با توجه به آغاز فصل سرما و استفاده از لباس‌های گرم به‌خصوص در بین دانش آموزان پیش‌بینی‌ها در خصوص افزایش تعداد ابتلا دانش آموزان به این مشکل بهداشتی، نگرانی در بین خانواده را تشدید کرده است.

بااینکه بهبود وضعیت بهداشتی و اقتصادی در کاهش آلودگی به شپش مؤثر است اما شیوع این انگل در جهان نشان می‌دهد که تنها دلیل ابتلا به آن پایین بودن سطح بهداشت و اقتصاد نیست، این در حالی است که همیشه بیشترین آمار مبتلایان به این انگل در بین دانش آموزان بیشتر بوده و بنا بر آنچه آمار نشان می‌دهد، هیچ ارتباطی با طبقه اجتماعیندارد.

بااین‌وجودعدم رعایت نکات بهداشتی مهم‌ترین عامل ابتلا به بیماری شپش است، متأسفانه شیوع این بیماری در بین دانش آموزان در حالی است که مدارس استان با کمبود شدید مربی بهداشت مواجه هستند و این امر مشکل بهداشتی در جامعه هدف را تشدید می‌کند.​

* طرح غربالگری دانش آموزان از جهت آلودگی به شپش در حال اجراست

رئیس اداره سلامت آموزش‌وپرورش آذربایجان غربی با تائید شیوع شپش زدگی در بین دانش آموزان استان به خبرنگار مهر گفت: متأسفانه همه‌ساله تعدادی از دانش آموزان استان مبتلا به این بیماری که سریعاً قابل‌انتقال است مبتلا می‌شوند.

عباس مصری بابیان اینکه به دلیل ارتباط بیشتر دانش آموزان دختر با یکدیگر شیوع شپش زدگی در بین آن‌ها بیشتر است عنوان کرد: ابتلا به شپش زدگی ربطی به وضعیت اقتصادی یا محرومیت ندارد بلکه ناشی از عدم رعایت بهداشت فردی است به‌طوری‌که دانش آموزان مناطق با وضعیت رفاهی بالا نیز به این بیماری ابتلا می‌شوند

وی با تأکید بر اینکه رعایت بهداشت فردی در بین دانش آموزان به‌خصوص دختران خیلی اهمیت دارد گفت: انتقال از یک فردبه‌فرد دیگر می‌تواند از طریق تماس مستقیم و با استفاده از وسایل شخصی دیگران مثل شانه، کلاه، شال، حوله و روسری صورت گیرد در این راستا دانش آموزان سعی کنند از وسایل شخصی خود به‌تنهایی و با رعایت نکات بهداشتی استفاده کنند.

مصری در خصوص اقدامات پیشگیرانه درزمینهٔ ابتلا دانش آموزان و سرایت بیماری شپش زدگی در مدارس استان افزود: در اعتقاد اول هر معلم مسئول سلامت كلاس خود است در این راستا بخشنامه‌ای به‌تمامی مدارس استان ارسال‌شده تا معلمان با همكاری مربیان بهداشت و رابطین بهداشتی در کنار مدیران مدارس به‌صورت دوره‌ای سالانه سه بار موی سر دانش آموزان از بابت وجود شپش و تخم آن‌ها كه معروف به رشك است را کنترل کنند.

مصری از اجرای طرح غربالگری در مدارس استان نیز خبر داد و اظهار داشت: طرح غربالگری با همکاری مدیران و معلمان و نیز همکاری مربیان بهداشت و رابطین، همه‌ساله انجام می‌شود و طی آن دانش‌آموزانی كه مشكوکهستند به مراكز بهداشتی فرستاده‌شده و در صورت تائید مراكز بهداشتی مورد درمان قرار می‌گیرند.

* کمبود شدید مربی بهداشت در مدارس آذربایجان غربی

رئیس اداره سلامت آموزش‌وپرورش آذربایجان غربی درزمینهٔ اقدامات درمانی دانش آموزان مبتلابهشپش اظهار داشت: پس از شناسایی دانش آموزان مبتلا برای درمان به مراکز بهداشتی استان اعزام می‌شوند ولی به دلیل اینکه امکان ابتلای دوباره دانش آموزان وجود دارد ضمن آموزش در خصوص نحوه رعایت بهداشت فردی بسته‌های بهداشتی شامل شامپوی پرمیترین نیز در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد.

مصری با اشاره به مسری بودن شیوع شپش در بین دانش آموزان گفت: در این راستا امکان ارائه آمار دقیق در خصوص میزان ابتلایان به این بیماری در بین دانش آموزان وجود ندارد ولی آموزش‌های لازم توسط مربیان بهداشت و با همكاری دانشگاه علوم پزشكی در اختیار تمام دانش آموزان قرار می‌گیرد.

رئیس اداره سلامت آموزش‌وپرورش آذربایجان غربی از کمبود شدید مربی بهداشت مدارس استان خبر داد و گفت: بر اساس برنامه پنجم توسعه برای هر ۷۵۰ دانش‌آموز حداقل یك مربی بهداشت در سطح مدارس باید وجود داشته باشد این در حالی است که متأسفانه با کمبود مربی بهداشت در استان مواجه هستیم.

مصری بابیان اینکه به دلیل کمبود مربی بهداشت در برخی مواقع یک مربی بهداشت به مدارس متعددی خدمات ارائه می‌دهد اظهار داشت: باوجوداین كمبود هیچ دانش‌آموزی در سطح استان از خدمات بهداشتی محروم نیست و با همكاری رابطین بهداشتی و همكاری دانشگاه علوم پزشكی سعی کرده‌ایم این خلأرا جبران كنیم.

رئیس اداره سلامت آموزش‌وپرورش آذربایجان غربی بابیان اینکه هم‌اکنون ۱۳۱هزار دانش‌آموز در مقطع ابتدایی مشغول به تحصیل هستند افزود: ۱۰۵ مربی بهداشت برای این تعداد دانش‌آموز وجود دارد كه اكثر این مربیان بهداشت در مدارس شهری مشغول هستند و در مدارس روستایی بهورزان مراكز بهداشتی مشكلات و مسائل بهداشتی دانش آموزان را تحت پوشش قرار می‌دهند.

مصری با تأکید بر توجه ویژه مسئولان در خصوص جذب مربی بهداشت در مدارس استان ادامه داد: در حال حاضر بهداشت‌یاران در مقاطع ابتدایی، پیشگامان سلامت در مدارس متوسطه اول و سفیران سلامت در مدارس متوسطه دوم خلأ كمبود مربیان بهداشت را جبران می‌کنند.​

* ۳۵۰۰ دانش‌آموز ابتلا به شپش در استان امسال شناسایی‌شده است

معاون فنی معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی آذربایجان غربی نیز در خصوص اقدامات این نهاد درزمینهٔ ارائه خدمات بهداشتی به دانش آموزان مبتلابه شپش در استان گفت: شپش انگل اجباری خارجی و خون‌خوار جوامع انسانی است گرچه بهبود وضعیت بهداشتی، اقتصادی، اجتماعی تأثیر بسزایی در کاهش آلودگی داشته اما این انگل فقط مختص قشر ضعیف جامعه نیست و ممکن استدر تمامی اقشار جامعه وجود آید.

وحید حقیقی در گفتگو با خبرنگار مهر عدم رعایت بهداشتی فردی به‌خصوص در بین دانش آموزان دوران ابتدایی را از عوامل اصلی ابتلا به شپش در مدارس استان برشمرد و افزود: متأسفانه در شش‌ماهه اول سال جاری سه هزار و ۵۰۰ دانش آموزان مبتلابه شپش در استان شناسایی‌شده اند این آمار سال گذشته به ۱۳ هزار مورد نیز رسید.

وی با اشاره به بالا بودن آمار ابتلایان به شپش در بین دانش آموزان دختر گفت: در راستای سلامت دانش آموزان به‌ویژه دانش آموزان دختر که بیماری در میان آنان شایع‌تر است تعاملات بسیار عمیق و گسترده با آموزش‌وپرورش استان داریم.

حقیقی به امضای تفاهم‌نامه مشترک دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی استان با آموزش‌وپرورش اشاره کرد و یادآور شد: بر اساس این تفاهم‌نامه قبل از شروع سال تحصیلی در دو نوبت کارگاه شپش سر برای همه کارشناسان مراکز بهداشت شهرستان‌ها، مدیران نواحی ۲۵ گانه آموزش‌وپرورش و مراقبین سلامت برگزار می‌شود.​

* لزوم آموزش و آگاه‌سازی جامعه به‌خصوص والدین درزمینهٔ ابتلا به شپش

وی بابیان اینکه در این کارگاه‌ها توانمندی‌ها، دانش و آگاهی مراقبین سلامت افزایش پیدا می‌کند و باعث می‌شود تعداد افراد شناسایی‌شده روزبه‌روز افزایش یابد گفت: در حال حاضر اگر موردی از یک کلاس گزارش شود همکاران ما سریع‌تر مراجعه می‌کنند بعد از درمان فرد شپش زده کلاس‌های آموزشی برای بقیه دانش آموزان و همکلاسی‌ها برگزار می‌شود.

حقیقی با تأکید بر آگاه‌سازی عمومی به‌خصوص ارائه آموزش‌های لازم به والدین در استان گفت: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی استان در کنار این آموزش‌ها بسته‌هایی که با مشارکت آموزش‌وپرورش تهیه‌شده در طول سال بین والدین و دانش آموزان توزیع و اطلاعیه‌های نحوه رعایت بهداشت فردی و مقابله با ابتلا به شپش را در پانل های مدارس و در معرض دید عموم نصب می‌کند.

حقیقی با اشاره به اینکه تمام گروه‌های سنی در معرض ابتلا به شپش هستند اظهار داشت: بیشترین میزان آلودگی درمیانگروه‌های سنی ۱۰-۶ سال و جنس مؤنث گزارش می‌شود که بیشتر در مهدکودک‌ها و مقطع ابتدایی هستند.

حقیقی به کمبود مربیان بهداشت در مدارس اشاره کرد و افزود: با توجه به کمبود مراقبین بهداشت در مدارس همکاری و تعاملات خوبی با آموزش‌وپرورش انجام داده‌ایم و یک ارتباط دوطرفه و تنگاتنگ بین همکاران و کارشناسان ما در مدارس تمامی شهرستان‌ها با آموزش‌وپرورش وجود دارد.

وی در خصوص علائم ابتلا به شپش در یک فردگفت: شپش که یک حشره کوچک سفید و خاکستری است، با انتخاب محیط سر و لباس برای زندگی کردن، از طریق چسباندن خودش به پوست و سوراخ کردن آن و مکیدن خون خود را تغذیه می‌کند. همین کار انگل باعث می‌شود که پوستی که شپش از آن تغذیه کرده قرمز و برآمده و دچار خارش شود.

حقیقی یادآور شد: شپش تقریباً هر چهار ساعت از خون تغذیه می‌کند و به دلیل این‌که حرارت سر از همه جای بدن بازندگی او سازگارتر است، آنجا را برای زندگی انتخاب می‌کند، شرایط زیستی شپش طوری است که پوست سر و محیط سر برایش مناسب‌ترین جای بدن است و به همین دلیل با انتخاب این مکان، با فروکردن نیشش و تغذیه از خون سر به حیات خودش ادامه می‌دهد.

* ​آشنایی بیشتر با شپش

نام علمی شپش سر، «پدیکولوس هیومنوس کپیتیس»است. دوره زندگی یک شپش تنها چند هفته است. شپش ماده در هر نوبت تخم‌ریزی، حدود ۱۰۰‌‌تخم می‌گذارد. این حشره ماده چسبناکی ترشح می‌کند که باعث چسبیدن تخم‌ها به مو در نزدیکی پوست سر می‌شود، هشت روز بعد، تخم‌ها سرباز می‌کنند و در عرض دو هفته این شپش‌ها بالغ می‌شوند و در مدتی که از زندگی‌شان باقی است، روزی یک یا دو بار از خون انسان تغذیه می‌کنند.

شپش‌ها شش پادارند که به آن‌ها این امکان را می‌دهد به موهای سر بچسبند و از یکی به دیگری جابجا شوند. در ضمن می‌توانند به‌سرعت حرکت کنند و این باعث می‌شود که دیدن آن‌ها سخت‌تر شود.

باوجودآنکه این انگل‌ها به خون انسان بسیار علاقه‌مند هستند، ولی علاقه چندانی به خون سگ، گربه یا سایر حیوانات خانگی ندارند.

یک بدفهمی در مورد شپش وجود دارد و آن اینکه «شپش‌ها از حیوانات خانگی به بچه‌ها منتقل می‌شوند» در حقیقت، شپش‌ها اصلاً حیوانات خانگی را آلوده نمی‌کنند. آن‌ها نمی‌توانند بدون خون انسان بیش از یک تا دو روز زنده بمانند.

بنابراین جارو کردن خانه، تمیز کردن مبلمان و شستشوی کف زمین، نقش اندکی در پیشگیری از ابتلا به شپش دارد، چون شپش علاقه‌ای به ماندن روی این سطوح ندارد و اگر در اینجاها باشد، مرگ او حتمی است.

* با شپش چه‌کار باید کرد؟

اگر کسی به شپش سر آلوده شد نباید دست و پای خود را گم کند. ممکن است این بیماری به نظر ناخوشایند باشد ولی خطرناک نیست و نمی‌تواند بازتابی از نا پاکیزگی یا سایر جنبه‌های شخصیتی شما باشد.

برای مقابله با شپش، داروهایی تجویز می‌شوند که حاوی پیرترین «ماده‌ای که از گل داوودی گرفته می‌شود»، یا پرمترین ‌هستند. شامپوهای حاوی این مواد نیز برای درمان شپش سر مورد تائید قرارگرفته‌اند و مؤثرند.

معمولاً یک درمان دوم نیز در روز هفت تا ۱۰ ابتلا لازم است. گاهی شپش‌ها از خودشان مقاومت نشان می‌دهند و این مقاومت ممکن است بیشتر شود. در این موارد، قدم بعدی استفاده از شامپوهای حاوی لیندان یا مالاتیون است که باید حتماً توسط پزشک تجویز شوند.

شانه کردن می‌تواند کمک‌کننده باشد، ولی بیشتر به درد کودکانی که موهای کوتاه دارند می‌خورد. درحالی‌که تمیز کردن مبلمان و فرش برای پیشگیری از شپش لازم به نظر نمی‌رسد، شستن روتختی، روبالشی و لباس‌ها توسط آب داغ توصیه می‌شود، چون این لوازم با سر شخص آلوده در تماس‌اند. به رس‌ها، شانه‌ها و هر چیزی که با موی سر در تماس مستقیم است، مانند کلاه، کش مو و ... باید هرروز با آب داغ شسته شوند تا بیماری برطرف شود.

* حکایت همچنان باقی است...

ابتلای به شپش مختص امسال یا سال گذشته نیست بلکه از سالیان گذشته دانش آموزان ارومیه‌ای و استان با آن درگیر هستند کمبود مربی بهداشت در این میان نقش مهمی در ادامه‌دار بودن این مشکل بهداشتی در مدارس می‌تواند داشته باشد اما متأسفانه تاکنون این موضوع مورد غفلت و بی‌توجهی مسئولان قرارگرفته است.

بروز مشکلات و بیماری‌های مانند شپش در مدارس زنگ هشداری است برای مسئولان تا اهمیت بهداشت مدارس را در برنامه‌ریزی‌های خود در اولویت قرار دهند چراکهدر صورت ادامه این روند صدمات جبران‌ناپذیری ازنظر روانی و آموزشی در بین دانش آموزان باقی خواهد ماند.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از وب سایت خبرگزاری مهر ، تاریخ انتشار چهارشنبه 13 آبان 1394 ، کد مطلب : 2957750 : www.mehrnews.com