شعارسال: توصیه به اخلاق و معنویت یکی از نکاتی است که رهبر انقلاب اسلامی همیشه در دیدار دانشجویان خطاب به جوانان می‌فرمایند. از نگاه ایشان جوانان باید در زمینه اخلاق و رسیدن به قله‌های معنوی آرمان‌گرا باشند. به مناسبت فرارسیدن ۱۶ آذر (روز دانشجو)، بخش فقه و معارف پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR گزیده‌ای از توصیه‌های اخلاقی و معنوی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار‌های دانشجویی را منتشر کرده است.

حفظ دین و تقوا برای جوانان آسان‌تر است

از جمله وظایف دانشجویی، حفظ دین و تقوا است. عزیزان من! برای شما‌ها حفظ دین و تقوا آسان‌تر از امثال بنده است؛ این را شما بدانید. وقتی ما جوان بودیم، یک عالمی بود در مشهد که با پدر من خیلی دوست بود، خیلی هم پیر بود -آن وقت، به سن حالای ما مثلاً یا بیشتر- ما جوان بودیم، دوست می‌داشت ما‌ها را، نصیحت می‌کرد و می‌گفت که قدر جوانی را بدانید که حتّی عبادت کردن هم مال جوان‌ها است، نه مال پیرها؛ برای ما تعجّب‌آور بود، خب عبادت مال پیر‌ها است، [امّا]او می‌گفت عبادت هم مال جوان‌ها است؛ حالا این را همه حس می‌کنند. ببینید! شما دلتان زود نرم می‌شود، زود نورانی می‌شود، اشکتان زود جاری می‌شود، ارتباطتان با خدا زود برقرار می‌شود؛ این خیلی مغتنم است.... وقتی انسان مؤمن شد و دل او باور کرد، آن وقت «قالوا هذا ما وَعَدَنَا اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ صَدَقَ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ مازادَهُم اِلّآ ایمانًا وَ تَسلیمًا»؛ در میدان جنگ هم، مثل یک گلوله آتش، در دل هدف می‌نشیند؛ این نتیجه ایمان و ارتباط با خدا است.
بیانات در دیدار جمعى از دانشجویان ۱۳۹۵/۰۴/۱۲

دل نورانی و پاکیزه جوانی را قدر بدانید

این دل نورانی و پاکیزه را که در شما هست، قدر بدانید. نه اینکه من بخواهم برای خوشامد شما حرف بزنم؛ نه، جوان‌های عالَم که فقط شما نیستید؛ جوان خاصیتش این است. دلتان پاکیزه است. حالا، چون برای شما قابل مقایسه نیست، نمی‌توانید این موضوع را احساس کنید. در طول زمان، گرفتاری‌ها، غبارها، لجن‌ها و زنگار‌ها دل را می‌پوشاند. در روایت دارد که وقتی گناهی می‌کنید، یک نقطه سیاهی در قلب شما به وجود می‌آید - البته این‌ها زبان نمادین است، زبان سمبلیک است - گناه دوم را که می‌کنید، این نقطه سیاه دو برابر می‌شود. هرچه گناه بکنید، این نقطه‌ها هی اضافه می‌شود، تا اینکه همه قلب را سیاهی می‌گیرد. ترجمه مفهوم عُرفی‌اش همین است که من گفتم؛ یعنی شما الان دل و جان و روح آماده‌ای دارید، به مرور گناهان، گرفتاری‌ها و مشکلات فراوانی که در مسیر مبارزات زندگی انسان به وجود می‌آید - در سیاست، در اقتصاد، در یک لقمه نان، در به دست آوردن امکانات زندگی - چنانچه انسان از حالا تمرین نکرده باشد، این‌ها گرفتاری‌ها را زیاد می‌کند، دل را تاریک می‌کند.
بیانات در دیدار دانشجویان در یازدهمین روز ماه رمضان ۱۳۸۹/۰۵/۳۱

در معنویت و اخلاق آرمان‌گرا باشید

در زمینه معنویت و اخلاق هم باید آرمان‌گرا بود. محیط دانشگاه به دلیل اینکه محیط جوان است، باید محیط پاکیزه‌ای باشد. بعضی خیال می‌کنند دانشگاه یعنی محیطی که در آن، تقید به دین و پایبندی به دین و اخلاق و این‌ها خیلی لزومی ندارد و مطلوب نیست. این ناشی از بنای غلطی است که در دوران طاغوت، در آغاز پیدایش دانشگاه، پایه‌ریزی شد. آن روز کسانی دانشگاه را به وجود آوردند که به اصل دین و معنویت و اخلاق اعتقاد نداشتند؛ شیفته غرب و فریفته اخلاقیات غرب بودند. البته آن شیفتگی و فریفتگی، شکل عمومی‌اش بود؛ یک عده‌ای‌شان هم مزدور و مأمور غرب بودند.
بیانات در دیدار دانشجویان ۱۳۹۱/۰۵/۱۶

در مسائل دینی کار معرفتی عمیق انجام بدهید

یک نکته «عمق بخشیدن به معرفت دینی» در بین دانشجویان است. بر روی این هم من اصرار دارم و بار‌ها هم این گفته شده؛ منتها بدنه دانشجویی، بدنه متبدّلی است و به شما هم باید عرض بکنیم. کافی نیست که ما از لحاظ عاطفی و احساسی، به دین و مظاهر دینی علاقه‌ای داشته باشیم یا علاقه‌ای نشان بدهیم. یک وقت هم که وقت استفاده از تعلیم و معرفت دینی است، بمانیم و نتوانیم وظیفه‌مان را تشخیص بدهیم یا از آن ایمان، پشتوانه‌ای برای عمل پیدا کنیم؛ این کافی نیست. باید کار معرفتی عمیق انجام بگیرد.
بیانات در دیدار دانشجویان نمونه و نمایندگان تشکل‌های مختلف دانشجویی ۱۳۸۵/۰۷/۲۵

بنیه اعتقادی خود را با خواندن صحیفه سجادیه تقویت کنید

با خدای متعال رابطه برقرار کنید. با نماز، با نافله، با تلاوت قرآن، با دعا، با صحیفه سجادیه. این صحیفه سجادیه پر از معارف دینی است. با این کار بنیه دینی و انقلابی خودتان را هم محکم می‌کنید... این استحکام بنیه اعتقادی با همین توجه‌ها، با همین تضرع، توسل به پروردگار، در همین دعا‌های صحیفه سجادیه به دست می‌آید. این دعا‌ها فقط یارب یارب گفتن نیست، لبریز از معارف اسلامی است که اعتقاد انسان را عمیق می‌کند. تلاوت قرآن هم همین‌طور، خود نماز هم همین‌طور. به‌هرحال، این توصیه من است به همه شما جوانان.
بیانات در دیدار اساتید و دانشجویان دانشگاه‌های شیراز ۱۳۸۷/۰۲/۱۴

پرهیز از گناه مهم‌ترین کار برای اعتلای معنوی است

مهم‌ترین کار برای اعتلای معنوی و روحی، پرهیز از گناه است؛ این مهم‌ترین کار است. سعی کنید از گناه پرهیز کنید. گناه‌ها هم مختلفند؛ هم گناه زبان هست، هم گناه‌های مربوط به چشم هست، هم گناه‌های مربوط به دست هست، انواع گناهان هست؛ گناه‌ها را بشناسید، خودتان را مراقبت کنید. تقوا! تقوا یعنی همین؛ تقوا یعنی مراقبت. در یک جادّه خطرناک وقتی دارید حرکت می‌کنید، دقیق مراقبید، این تقوا است؛ مراقبت کنید، از گناه پرهیز کنید؛ این مهم‌ترین راه اعتلای معنوی است.
بیانات در دیدار جمعى از دانشجویان ۱۳۹۴/۰۴/۲۰

نماز را اول وقت، با حضور قلب و به جماعت بخوانید

بلافاصله بعد از این [پرهیز از گناه]، انجام فرائض است؛ در میان فرائض هم از همه مهم‌تر نماز است؛ نماز اوّل وقت، با حضور قلب. حضور قلب یعنی اینکه شما وقتی نماز می‌خوانید، بدانید دارید با کسی حرف می‌زنید، مخاطب دارید. توجّه به این داشته باشید. گاهی هم حواس انسان پرت می‌شود؛ عیبی ندارد، به‌مجرّد اینکه باز حواس انسان جمع شد، همان حالت و احساسِ داشتن مخاطب را در خودش احیاء کند و زنده نگه دارد؛ این حضور قلب است. نماز با حضور قلب، نماز اوّل وقت، حتّی‌المقدور نماز به جماعت، این چیز‌ها را رعایت کنید، شما اعتلای روحی پیدا خواهید کرد، فرشته خواهید شد، از فرشته بالاتر خواهید شد؛ این را شما بدانید.
بیانات در دیدار جمعى از دانشجویان ۱۳۹۴/۰۴/۲۰

با قرآن مأنوس شوید و هر روز قرآن بخوانید

شما‌ها جوانید، دل‌هایتان پاک است، روح‌هایتان پاک است، آلودگی ندارید یا خیلی کم دارید؛ به سن ما که انسان برسد مشکلاتش خیلی زیاد می‌شود؛ بنابراین اگر [تقوا]را رعایت بکنید، هیچ نصیحت دیگری لازم نیست؛ ذکر خاص و مانند این‌ها هیچ لزومی ندارد. البتّه خیلی خوب است با قرآن مأنوس باشید، هر روز حتماً ولو چند آیه‌ای قرآن بخوانید؛ این‌ها خیلی خوب است. به فرائض [اهمیت بدهید].
بیانات در دیدار جمعى از دانشجویان ۱۳۹۴/۰۴/۲۰

از نقل حرف بدون علم و غیبت و تهمت اجتناب کنید

در مسئله اخلاق، پرهیز از قول به غیر علم، از غیبت، از تهمت، جزو اساسی‌ترین مسائل است. من خواهش می‌کنم شما جوان‌های عزیز به این مسئله اهتمام بورزید. همین طور که در زمینه‌های مختلف اهتمام به طهارت عملی دارید - به نماز اهتمام دارید، به روزه اهتمام دارید، به پرهیز از تعرض‌های جنسی اهتمام دارید - به این مسئله هم اهتمام داشته باشید. اگر چنانچه ما چیزی را به کسی نسبت بدهیم که در او نیست، خب این می‌شود تهمت. اگر چنانچه چیزی را بگوییم که به آن علم نداریم؛ مثلاً یک شایعه است - یک نفری یک حرفی را از قول یکی نقل می‌کند، ما هم همان را دوباره تکرار می‌کنیم - خب، این کمک کردن به شایعه است، این شایعه‌پردازی است؛ قول به غیر علم است. قول به غیر علم، خود قولش هم اشکال دارد، عمل کردن به آن امر غیر معلوم و بدون علم هم اشکال دارد؛ «و لا تقف ما لیس لک به علم». «لا تقف»، یعنی چیزی را که علم به آن نداری، دنبال نکن، دنبال نرو. دنبال کردن، هم در زمینه عمل هست، هم در زمینه گفتار هست. وقتی شما یک چیزی را گفتید که به آن علم ندارید، این هم اختفاء امری است که انسان به آن علم ندارد لذا دنبالش می‌فرماید: «انّ السّمع و البصر و الفؤاد کلّ اولئک کان عنه مسئولا».
بیانات در دیدار دانشجویان ۱۳۹۱/۰۵/۱۶

راه پیوند با خدا، ترک گناهان، لغزش‌ها، انجام واجبات و اهمیت به نماز است

حالا دل را به خدا پیوند بزنید. راهش هم در شرع مقدس باز است؛ یک کار رمزآلود پیچیده‌ای نیست. شما قله کوه را از پائین نگاه می‌کنید، می‌بینید کسانی آنجا هستند؛ اینجور نیست که تصور کنید این‌ها بال زدند رفتند آنجا؛ نه، این‌ها از همین مسیری که جلوی پای شماست، جلو رفتند و به آنجا رسیدند. دچار توهم نشویم، خیال نکنیم که با یک نوع حرکت غیرعادی و غیرمعمولی می‌توان به آن قله‌ها رسید؛ نه، آنهائی که در آن قله‌ها مشاهده می‌کنید، از همین راه‌ها عبور کردند. این راه‌ها چیست؟ در درجه اول، ترک گناه. گفتنش آسان است، عملش سخت است؛ اما ناگزیر است. دروغ نگفتن، خیانت نکردن، از لغزش‌های گوناگون جنسی و شهوانی پرهیز کردن، از گناهان پرهیز کردن؛ قدمِ مهم‌ترینش این است.

بعد از ترک گناه، انجام واجبات، و از همه واجبات مهم‌تر، نماز است. «و اعلم انّ کلّ شیء من عملک تبع لصلاتک»؛ همه کار انسان تابع نماز است. نماز را به وقت بخوانید، با توجه و با حضور قلب بخوانید. حضور قلب یعنی بدانید که دارید با یکی حرف می‌زنید؛ بدانید یک مخاطبی دارید که دارید با او حرف می‌زنید. این حالت را اگر در خودتان تمرین کردید، اگر توانستید این تمرکز را ایجاد کنید، تا آخر عمر این برای شما می‌ماند. اگر حالا نتوانستید - همان طور که گفتم - بیست سال بعد سخت است، بیست سال بعدش سخت‌تر است؛ بعد از آن، کسی اگر از قبل نکرده باشد، خیلی خیلی سخت است. از حالا عادت کنید این تمرکز را در حال نماز در خودتان ایجاد کنید و به وجود بیاورید. آن وقت این آن صلاتی است که: «تنهی عن الفحشاء و المنکر». «تنهی» یعنی شما را نهی می‌کند؛ معنایش این نیست که مانعی جلوی شما می‌گذارد که شما دیگر نمی‌توانید گناه کنید؛ نه، یعنی دائم به شما می‌گوید گناه نکن. خوب، روزی چند نوبت از درون دلِ انسان به او بگویند گناه نکن، گناه نکن، انسان گناه نمی‌کند. این نماز است.
بیانات در دیدار دانشجویان در یازدهمین روز ماه رمضان ۱۳۸۹/۰۵/۳۱

با ترک محرمات و انجام واجبات به نورانیت برسید

یک توصیه مسأله خودسازی اعتقادی و علمی؛ و اعتقادی و عملی است. «علیکم انفسکم»؛ آن نگاه اسلام به انسان در خطاب فردی را همیشه در نظر داشته باشید. خودتان را حفظ کنید؛ «علیکم انفسکم». جاده‌ای که انسان را به خدا و نورانیت می‌رساند، جاده ترک محرمات و بجا آوردن واجبات است. واجبات را اهمیت بدهید، گناهان را پرهیز کنید؛ تهذیب یعنی این. چون دل‌های شما جوان است، نورانی است، آلودگی بحمدالله در دل‌ها و روح‌های شما نیست، خدای متعال کمک خواهد کرد؛ تفضل خواهد کرد.
بیانات در دیدار دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد ۱۳۸۶/۰۲/۲۵

اگر تعبد در عمل نباشد از هدایت خدا محروم می‌شوید

یک توصیه مسئله تدیّن و تعبّد در عمل و گفتار است. من فراموش نمی‌کنم آن روزی را -سال‌ها پیش البتّه- که شنیدم یک مجموعه دانشجویی که خب با ما هم مرتبط بود و خیلی هم گرم و گیرا، مثلاً در فلان جلسه‌شان یک چیز خلاف شرعی اتّفاق افتاده؛ نگران شدم؛ نه به‌خاطر اینکه این‌ها گناه کردند -که خب آن البتّه نگرانی داشت- نگران شدم از اینکه راه این‌ها عوض شده و بعد دیدم همین‌جور هم بود؛ یعنی واقعاً «ثُمَّ کانَ عاقِبَةَ الَّذینَ اَسآؤُا السّواىٰ اَن کَذَّبُوا بِایٰتِ الله»؛ وقتی‌که انسان برطبق تکلیف عمل نمی‌کند، تعبّد را رها می‌کند، خدای متعال هدایتش را از او می‌گیرد.
بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان ۱۳۹۶/۰۳/۱۷

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از خبرگزاری تسنیم ، تاریخ انتشار: 17 آذر 1398 ، شماره خبر: 2155653 ، www.tasnimnews.com