مولفه‌های اقتصادی جهانی حکایت از عبور دنیا از نگرانی‌های رکودی دارد

بازار‌های کالایی در یک فاز افزایشی جدید قرار گرفته‌اند که این رشد نرخ اگرچه با محوریت افزایش بهای نفت‌خام رقم خورده، ولی شاخص‌های کالایی را هم با خود به حرکت درآورده است؛ اگرچه برخی از فلزات پایه چندان هم از این روند تبعیت نکرده‌اند. از سوی دیگر مس بعد از پشت‌سر گذاشتن قیمت ۶ هزار دلاری، به بالاترین رقم در ۵ ماه اخیر رسیده است که سیگنال مهمی برای سایر بازار‌های کالایی به‌شمار می‌رود.

شعارسال: به‌نظر می‌رسد برای کوتاه‌مدت تا میان‌مدت، جریان افزایشی جدیدی به بازار‌های جهانی تزریق شده که می‌تواند داده‌های مورد انتظار ما را به شدت تغییر دهد. به نظر می‌رسد این روند افزایشی جدید یک تکانه مقطعی رشد قیمت‌ها باشد، ولی ادعای تغییر فاز جدید به سمت رشد گسترده و مستمر قیمت‌ها هنوز هم به داده‌های قطعی بیشتری نیاز دارد، زیرا هنوز پتانسیل تردید در قلب بازار‌های مالی در جهان وجود دارد.

از سوی دیگر نزدیکی به روز‌های پایانی سال میلادی خود یک تکانه مهم برای رشد تقاضا بوده است، بنابراین بخشی از کاهش موجودی انبار‌ها و رشد نرخ به این دلیل بوده و امکان دارد که به مرور زمان این جریان افزایش نرخ به یک شرایط متعادل‌تر بدل شود. بازار فولاد در جهان نیز افزایشی است و حتی شتاب رشد قیمت‌ها تقویت شده است. رشد قیمت قراضه شاید مهم‌ترین محرک افزایش نرخ در بازار جهانی فولاد باشد، ولی در کنار آن شاهد هستیم که تقاضا رشد قابل‌توجهی داشته است که با برخی از داده‌های انتظاری در تضاد قرار دارد. رشد قیمت نفت‌خام در کنار کاهش نگرانی‌ها از تعمیق رکود جهانی همچنین افزایش نسبی جذابیت فعالیت‌های صنعتی در غرب به علاوه رونق ساخت‌وساز در کشور‌های شرقی با محوریت چین از مواردی است که به رشد تقاضا منتهی شده است. از سوی دیگر جرقه‌های مهمی از رشد قیمت مس و نفت‌خام هم موجب شده تا احتمال تداوم رشد قیمت‌ها تقویت شود، بنابراین سیگنال‌های سفته‌بازی هم به بازار‌ها تزریق شده است. تجمیع این موارد یک جو افزایشی قوی را به بازار‌ها تزریق کرده است آن هم در شرایطی که ماه‌ها این روند مثبت را شاهد نبوده‌ایم که این تغییر فاز چه از لحاظ روانی و چه از لحاظ فنی می‌تواند جریان جدیدی را به بازار‌های جهانی تزریق کند.

اینکه برخی از موسسات احتمال تغییر فاز بازار‌ها از رکود به رونق نسبی را مطرح کرده‌اند، مطلب ساده‌ای نیست آن‌هم در شرایطی که اغلب کارشناسان بر پتانسیل ورود به یک فاز رکود خشن متفق‌القول بوده‌اند، ولی هم‌اکنون سیگنال‌های عکس آن مخابره می‌شود. باید پذیرفت که رکودی که اغلب منتظر آن بوده‌ایم توسط تصمیم‌سازان اقتصادی بر پایه داده‌های پیشین بود، ولی تغییر فاز سریع فاز تولید و مصرف در جهان، چهره جدیدی از اقتصاد را ترسیم کرده است که حتی هم‌اکنون نیز اطلاعات دقیقی در مورد آن نداریم. توجه به انرژی‌های نو در کنار کاهش مصرف انرژی با افزایش بازده (راندمان) مصرف انرژی یکی از این موارد است که در نهایت موجب شد یک محدودیت تاریخی در برابر رشد تولید نفت‌خام در جهان رقم بخورد. بحث انرژی‌های نو یا تنوع استفاده از انواع مختلف انرژی را باید جدی گرفت، زیرا اگر قرار باشد رکود جدیدی در جهان حاکم شود، تقاضای حامل‌های سنتی انرژی با محوریت نفت‌خام کاهش جدی پیدا می‌کند، بنابراین در مقایسه با هزینه- فایده انرژی‌های سنتی در برابر انرژی‌های نو و تجدیدپذیر، حامل‌های انرژی سنتی در فاز مصرف باز هم برتری پیدا می‌کنند، ولی هم‌اکنون اوضاع این‌گونه نیست گویی برخی از بزرگان اقتصادی در جهان در فاز سرمایه‌گذاری (همچون وارن‌بافت) توجه به انرژی‌های نو یا تکنولوژی‌های نوین را در دستور کار خود قرار داده‌اند که یک سیگنال بسیار مهم به‌شمار می‌رود. در هر حال هم‌اکنون دو سیگنال مهم پیش روی ماست؛ یکی رشد جدی قیمت نفت‌خام و حتی احتمال تداوم افزایش نرخ و دیگری رشد محسوس بهای مس به‌عنوان یک داده قطعی در بازار‌های کالایی که بیشتر به‌عنوان یک چراغ‌راهنما از دورنمای رخداد‌های اقتصادی در بازار‌های کالایی ایفای نقش کرده است آن هم در شرایطی که قیمت طلا در جهان هم دیگر درخشندگی قبلی را به همراه ندارد.

موارد فوق این ذهنیت را ایجاد می‌کند که بازار‌های جهانی وارد یک فاز رونق جدید شده‌اند که البته می‌توان برای کوتاه‌مدت تا میان‌مدت از آن سخن گفت و این احتمال را مطرح کرد. این امر را که هنوز بسیاری از داده‌های اقتصادی برجسته از رونق واقعی در اقصی نقاط جهان حکایت نمی‌کنند باید جدی گرفت اگرچه سیگنال‌هایی از بهبود حجم تولید در کوتاه‌مدت را شاهد هستیم که بخش اعظم آن به دلیل تزریق تقاضای پایان سال میلادی است. البته این انتظار وجود دارد که جریان افزایشی موجود در بازار‌های کالایی در جهان باز هم ادامه یابد، ولی در مورد عمق و اثرگذاری آن نمی‌توان اظهارنظر قاطعی داشت. تنها می‌توان گفت که اوضاع برای کوتاه‌مدت تا میان‌مدت خوب است تا شاید در آینده نه چندان دور شواهد بیشتری از بهبود اقتصاد جهانی مخابره شود.

به‌عنوان یک نمونه می‌توان گفت که میزان صادرات چین در ماه نوامبر با ۱/ ۱ درصد افت، کاهش غیرمنتظره‌ای را ثبت کرده است آن‌هم در شرایطی که صادرات این کشور به آمریکا افت ۲۳درصدی داشته است. این درحالی است که میزان واردات چین برای اولین بار در ۷ ماه اخیر وارد یک فاز صعودی شده آن‌هم در شرایطی که میزان واردات چین از آمریکا برای اولین بار از ماه آگوست افزایشی بوده است. این موارد در کنار موفقیت‌های انتظاری از مذاکرات بین چین و آمریکا افزایش یافته است که نشان می‌دهد چین به مرتفع‌شدن مشکلات خود با این کشور نیاز دارد. اگر روال مذاکرات تجاری به سمت آرامش بیشتری حرکت کرده و موفقیت‌های جدیدی حاصل شود، امکان تزریق سیگنال‌هایی بهتر به اقتصاد جهانی وجود خواهد داشت، ولی در این شرایط این احتمال هم مطرح می‌شود که آمریکا در فاز واقعی در اقتصاد و تجارت بین دو کشور دست برتر را دارد، بنابراین امکان خواهد داشت تا باز هم به رفتار‌های غیرقابل پیش‌بینی جدیدی دست بزند. این موارد را باید جدی گرفت آن هم در شرایطی که بار‌ها شاهد بالا و پایین شدن فشار خون مذاکرات بین چین و آمریکا بوده‌ایم و هیچ بعید نیست که باز هم انتظارات محقق نشود.
رشد بهای نفت و تقویت شاخص‌های کالایی در جهان

بازار نفت‌خام در هفته گذشته رشد بیش از ۶درصدی را تجربه کرد تا بزرگ‌ترین رشد هفتگی این حامل انرژی از ماه ژوئن تاکنون به ثبت برسد. در پایان هفته گذشته هر بشکه نفت‌خام برنت به بیش از ۶۴ دلار رسید که افت نرخ هفته قبل را جبران کرده و از آن مهمتر یک جریان صعودی جدید را آغاز کرده است. البته بهای نفت‌خام برنت در ماه اکتبر قیمت نزدیک به ۶۹ دلار در هر بشکه را هم تجربه کرده است، بنابراین تداوم روند افزایشی قیمت‌ها اصلا بعید نیست. البته همان‌گونه که در رسانه‌ها به آن پرداخته شده است کاهش ۵۰۰ هزار بشکه‌ای عرضه نفت‌خام اوپک و روسیه موسوم به اوپک پلاس دلیل اصلی این روند افزایشی بود اگرچه در حاشیه آن باید به عرضه سهام آرامکو نیز اشاره کرد. آن‌گونه که بازار‌های جهانی نشان می‌دهد، هنوز بازار نفت‌خام با پتانسیل رشد قیمت‌ها روبه‌روست و می‌توان از تداوم روند افزایش نرخ کنونی صحبت کرد آن‌هم در شرایطی که این بازار از اوایل اکتبر تاکنون، در یک فاز صعودی نسبی قرار گرفته است.