شعارسال: تعداد تعطیلیهای مدارس در ایران از دست در رفته است. شهرهای گوناگون در کشوری چهارفصل مثل ایران، بارها به دلایل گوناگون تعطیل میشوند. به گفته کارشناسان، تعطیلیهای برنامهریزینشده در برخی شهرها گاه به نزدیکی یک ماه هم میرسد. در شرایطی که تعداد روزهای آموزش در ایران به خودی خود برای رسیدن به استاندارد مصرح در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، ۱۲ هزار و ۹۰۰ ساعت شامل ۹۲۵ ساعت دوره ابتدایی، ۱۱۱۰ ساعت در دوره متوسطه اول و ۱۳۲۰ ساعت در دوره متوسطه دوم، به ۱۸۵ روز آموزش نیاز دارد، در حال حاضر تعداد روزهای آموزش در ایران ۱۵۵ روز است. در واقع در حالی که ۳۰ روز کسری آموزش در ایران وجود دارد، کاسته شدن مقادیر متفاوتی از یک روز تا یک ماه در سال به دلیل تعطیلیهای غیر برنامهریزیشده، کار آموزش را سختتر میکند که این بهویژه در مقاطع بالاتر تحصیلی که ساعت آموزش بیشتری نیاز دارند بیشتر به چشم میآید. این در حالی است که خود عدد ۱۵۵ روز هم بدون در نظر گرفتن شرایطی مثل بینالتعطیلینها یا تعطیلات نزدیکی ایام عید نوروز خوشبینانه محاسبه شده است.
مسعود کبیری، عضو پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش چندی پیش در گفتوگویی با تسنیم در این باره گفته بود: «هماکنون بهدلایل مختلف بهویژه آلودگی هوا، تعطیلات پیشبینینشده به مدارس تحمیل میشود، اما در این ماجرا، شاکی و مدعی وجود ندارد، چون دانشآموز بنا به اقتضای سنش به تعطیلی تمایل دارد. همچنین ممکن است معلمان هم از تعطیلات استقبال کنند؛ اما باید مدعیالعمومی وجود داشته باشد که از حقوق دانشآموز حمایت کند». وی یادآور شده است: «وقتی معادله زمان و محتوا را بهدلایلی همچون تعطیلات آلودگی هوا به هم میزنیم بر نوع آموزش تاثیر میگذارد. آموزشوپرورش باید سازوکاری برای جبران زمان ازدسترفته آموزش بیندیشد». کبیری گفت: «چند سال است این موضوع را مطرح میکنیم که آموزشوپرورش بهطور مشخص بگوید؛ بر اساس برنامه درس ملی باید مدارس چند روز دایر باشند؟ و به هر میزان که تعطیلات غیرپیشبینیشده رخ میدهد، چند روز مدارس دایر هستند؟ مدارس باید ۱۸۵ روز دایر باشند و حتی اگر تعطیلات پیشبینینشده هم نداشته باشیم باز هم مدارس ۳۰ روز کمتر دایر هستند، معتقدم همه باید تاکید داشته باشیم که در برابر کمفروشی آموزشی مسئول هستیم. در کشوری مانند ترکیه وضعیت اینگونه است که مدارس باید ۱۸۵ روز دایر باشند و اگر این زمان اتفاق نیفتاد آن قدر بازمیمانند تا ۱۸۵ روز فعالیت محقق شود. چند سال است به آموزش و پرورش میگوییم باید این فرهنگ در کشور ما جا بیفتد و مدارس ۱۸۵ روز دایر باشند؛ اگر بهدلایلی همچون آلودگی هوا تعطیلاتی اتفاق افتاد در برنامه آخر سال تحصیلی زمانهای از دست رفته لحاظ شود تا دانشآموزان به میزان لازم آموزش را دریافت کنند».
عضو پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش تصریح کرد: «امسال از بابت تعطیلات متعدد مدارس نگرانیم که ممکن است آموزش بهخوبی اتفاق نیفتاده باشد از سوی دیگر اگر آموزش و پرورش برگزاری ساعات آموزش جبرانی را با تاخیر به معلمان و خانوادهها اعلام کند، نوشدارو بعد از مرگ سهراب است؛ چرا که معلم بهدلیل انباشت مطالب کتابهای درسی همچنان آموزش را بیکیفیت جلو میبرد و دغدغه او فقط تمام کردن کتاب درسی است. هماکنون آموزش و پرورش باید اعلام کند که بهازای هر تعداد روزی که مدارس تعطیل شدند، برنامه جبرانی خواهد داشت تا معلمان با اطمینان خاطر اقدام به تدریس کتابهای درسی کنند بهعنوان مثال میتوانند در روزهای پنجشنبه کلاس جبرانی برگزار کنند».
استفاده از تعطیلی پنجشنبهها برای کلاسهای جبرانیشاید همین انتقادها و نگرانیها بود که باعث شد وزارت آموزش و پرورش بالاخره به این نتیجه رسید که باید برای جبران ساعتهای کاستهشده از آموزش دانشآموزان فکری کند. دیروز عباس سلطانیان، مدیرکل دفتر آموزش متوسطه نظری وزارت آموزش و پرورش درباره راهکارهای جبران عقبماندگی درسی دانشآموزان دبیرستانی در کلانشهرهایی که به علت آلودگی هوا تعطیل بودند اظهار کرد: «در سنوات گذشته نیز آموزش و پرورش با تعطیلات ناخواستهای روبهرو بوده که امسال هم تکرار شد و به دلیل بدی آب و هوا و آلودگی جوی، تعطیلی داشتیم. این تعطیلیها نباید به فرآیند یاددهی و یادگیری لطمه بزند». وی با بیان اینکه قانونگذار یعنی شورایعالی آموزش و پرورش در ماده ۹۶ آییننامه اجرایی مدارس به این موضوع اشاره و تاکید کرده است که اگر به دلیل شرایط اضطراری، مدرسه تعطیل و باعث تغییر تقویم سالانه بشود، مدیر مدرسه باید نسبت به جبران عقبافتادگی اقدام کند، به ایسنا گفت: «تعداد روزهای تعطیلی در شهرهای مختلف، متفاوت است. شرایط مدارس را نیز باید مدنظر قرار بدهیم، برخی دو نوبته و برخی یک نوبته هستد. مدارس میتوانند به اشکال مختلف از امکاناتی که دارند استفاده کنند، به عنوان مثال با اطلاع اولیاء، کلاس فوقبرنامه برگزار کنند و یا با اطلاع اداره آموزش و پرورش کلاسهایی در روزهای پنجشنبه تشکیل دهند. مدیران مدارس تا پایان سال تحصیلی فرصت دارند عقبماندگیهای درسی را جبران کنند». مدیرکل دفتر آموزش متوسطه نظری وزارت آموزش و پرورش درباره وضعیت امتحانات دانش آموزان نیز یادآور شد: «طبق ماده ۳۷ آییننامه آموزشی دوره دوم متوسطه، امتحانات نیم سال اول در دیماه برگزار میشود. زمان و روزهای برگزاری امتحانات نیمسال اول در دیماه در اختیار مدرسه و با هماهنگی اداره مربوطه تعیین میشود. شاهد بودیم که امتحانات نیمسال اول در شهر تهران با کمی تاخیر آغاز شد». سلطانیان درباره ضرورتهای تغییر تقویم آموزشی تصریح کرد: «بازنگری در تقویم آموزشی بارها مطرح شده است، با توجه به اینکه کشور ما از اقلیمهای آب و هوایی متفاوتی برخوردار است باید کار کارشناسی روی این طرح انجام شود و اگر به جریان تعلیم و تربیت کمک میکند، این اتفاق بیفتد».
چالشهای ساعات جبرانی برای دانشآموزان، والدین و معلمانهرچند کسری ساعات آموزش بحث مهمی است، اما تعیین ساعات جبرانی هم چالشهای فراوانی به دنبال دارد. از یک سو بر هم خوردن میزان ساعت درس خواندن و سایر برنامههای دانشآموزان از جمله کلاسها و برنامههای غیردرسی، برنامهریزی والدین برای رسیدگی به امور فرزندان دانشآموز و از سوی دیگر اختلال در برنامههای کار و زندگی معلمان و کادر مدرسه به صورت مشابه از جمله این چالشها هستند. این در حالی است که آموزش و پرورش بهار امسال با طولانیتر شدن روزهای آموزش پس از تقویم تعیینشده پیشین کنار نیامد و در عین حال در سال پایانی دوره متوسطه دوم، چالشی مثل تاریخ کنکور سراسری دانشگاهها وجود دارد. در نتیجه شاید بهتر باشد که به طور جدی تغییر تقویم آموزشی کشور بررسی شود.
تغییر تقویم آموزشی در شرایط فعلی قابلیت اجرایی نداردتغییر تقویم آموزشی در حالی به عنوان یک گزینه مطرح میشود که سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس آن را در شرایط فعلی غیرقابل اجرا میداند. میرحمایت میرزاده در این باره به ایسنا گفته است: «برای اجرایی شدن این کار باید مولفههای زیادی همچون تغییر محتوای کتب درسی، تغییر زمان امتحانات، شرایط آب و هوایی تمامی استانهای کشور و برنامههای متمرکز نظام آموزشی را در نظر گرفت». وی این سخنان را کارشناسی ندانسته و گفته که «این جنس اظهارنظرها تنها در فضای خاص مطرح میشود». او یادآور شده است: «زمانی با کم شدن گردشگر و کمرونقی هتلها صحبت از تعطیلات زمستانی مدارس را به میان میآورند تا تعداد گردشگر زیاد شود. بعد میگویند که به دلیل سرمای هوا و یخبندان بهتر است تعطیلات زمستانی وجود داشته باشد حال این که در شرایط سرما مسافرت معنایی ندارد. اکنون هم با تصویب آلودگی هوا مجددا بحث تغییرات زمستانی و تغییر تقویم آموزشی را بیان میکنند که سایر مولفهها در آن دیده نشده است. اگر قرار است تعطیلات زمستانی مدارس داشته باشیم تکلیف خانوادههای شاغل به کار چه میشود. از طرف دیگر نظام آموزشی با تقویم فعلی چیده شده است که برای تغییر آن باید بسیاری از مولفهها را در نظر گرفت». سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس توضیح داد: «برای این کار باید وزارت آموزش و پرورش با سازمان پژوهش و متولیان تعیین تقویم آموزشی هماهنگیهای لازم را انجام دهد. بحث درنظرگرفتن شرایط آب و هوایی استانها، تعطیلات عید نوروز و تعطیلات تابستان مولفه دیگری است اینکه قرار است با تغییر تقویم آموزشی همچنان آموزشها متمرکز و یا غیرمتمرکز شوند. اگر موضوع بر سر آلودگی هوا است استانهایی وجود دارد که در فصل زمستان به دلیل یخبندان عملا امکان تردد وجود ندارد. پس چرا به فکر آنها نیستیم؟ اینها نشان میدهد که باید در فضای کارشناسی این موضوع مورد بررسی قرار گیرد». میرزاده ادامه داد: «بنده معتقدم در شرایط فعلی این طرح قابل اجرا نیست، چون سیستم آموزشی ما متمرکز بوده و کتب درسی هم بر اساس آن تنظیم شده است. درصورتی قابل اجرا است که مولفههای بسیاری دیده شود از جمله اینکه به استانها اختیار بدهیم و این که سیستم متمرکز آموزشی نباشد. هر استان یک پکیج خود را داشته که متناسب با آن شرایط سنجیده شود. یکی از این شرایط آن است که معلمان آموزش و پرورش بعد از مدتی جابهجا میشود. آیا با تغییر تقویم آموزشی و تعطیلات زمستانی وضعیت جابهجایی معلمان عوض میشود؟ این نمونهای از لزوم وجود مباحث کارشناسی برای رسیدن به تغییر تقویم آموزشی است».
کلاف سردرگم تعطیلیهااین اظهارات در حالی مطرح شده است که دیروز علیاصغر مونسان، وزیر میراث فرهنگی و گردشگری در حاشیه بازدید از باغ و عمارت اکبریه بیرجند در جمع خبرنگاران اعلام کرد: «با توجه به اتفاقات کلانشهرها، آلودگی هوا و تعطیلات پراکندهای که اعمال شد، این وزارتخانه موضوع تعطیلات زمستانی را پیشنهاد داده است. این موضوع را مطرح کردیم که پنج روز نیمه دوم دیماه تعطیلات مدارس را داشته باشیم از این رو ظرفیتهای خوبی در حوزه گردشگری کشور فعال میشود. پیشنهاد دادیم تعطیلات پراکنده و دیرهنگام سازماندهی شود تا علاوه بر کمک به کاهش آلودگی هوا، رونق اقتصادی در قالب گردشگری را هم ایجاد کنیم. وزیر آموزش و پرورش موافقت خود را اعلام کرد و امید است برای سال آینده، تعطیلات ناشی از آلودگی هوا تبدیل به مزیت اقتصادی برای کشور شود».
با توجه به همه این شرایط باید دید بالاخره گره از کلاف سردرگم تعطیلی مدارس و آسیبهای ناشی از آن باز میشود یا باید منتظر باشیم با کارهای غیرکارشناسی گرههای جدیدی به کار افزوده شود.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از روزنامه ابتکار، تاریخ انتشار: 10 دی 1398 ، کدخبر: _ ، www.ebtekarnews.com