اخیراً که قطعه فیلم مصاحبه آقای فتاح منتشر شده قاعدتاً فضایی علیه ایشان شکل می‏‌گیرد، اما آنچه کمتر به آن توجه شده و می‏‌شود کاریکاتوری است که به اسم مطالبه‌‏گری توسط مجریان صداوسیما عرضه می‏‌شود. در وضع فعلی صداوسیما، مطالبه‏‌گری یعنی اینکه پیوسته با قیافه حق به جانب سوال کنی که چرا فلان مساله در ژاپن فلان جور است، ولی در ایران بهمان جور. تازه این سوال هم مبتنی بر نقل و قول عمه و دایی است که یک سفر توریستی به جایی رفته‏‌ا‌ند و عمده‌‏اش با تخیلات آن‌ها تقویت شده است. این ابتذال مطالبه‌‏گری نوک کوه یخ ضعف خبرنگاری (ژورنالیسم) است چه در تلویزیون و چه در رسانه‌‏های مکتوب.

 

خبرنگاری در معنای درست یعنی کسی که قبل از انجام مصاحبه تلاش فراوانی می‌‏کند تا اطلاعات خوبی در مورد موضوع مصاحبه جمع‌‏آوری کند تا سوالات دقیق و غیرکلی بپرسد و اگر احیاناً مصاحبه‎شونده اطلاعات غلطی داد بتواند مچ او را بگیرد و مسیر گفتگو را به سمت دادن اطلاعات درست سوق دهد. الزام این امر، تلاش و تقلا برای کسب اطلاعات است و، چون این کار سخت است، غالب مجریان تنبل صداوسیما و خبرنگاران کم‏‌کار رسانه‏‌های مکتوب، از انجام آن خودداری ‏می‌‏کنند و تلاش می‌‏کنند این کم‏کاری و تنبلی را با به این اصطلاح مطالبه‏‌گری «از جانب ملت» جبران کنند. متاسفانه بسیاری از مفاهیم در کشور ما ملوّث و تحریف شد و یکی از آن‌ها نیز همین مطالبه‏‌گری است که پیوسته شکل پوپولیستی پیدا کرده است.

در این مورد خاص، اولاً اگر مجری محترم همت می‏‌کرد می‌‏توانست سوابق و مصاحبه‌‏های مسئولان قبلی را در اینترنت پیدا کند و آن‌ها را تورقی کند و با ذهنی آماده در مصاحبه شرکت کند. ثانیاً اگر این جدیت را می‏‌داشت تا قدری در منابع انگلیسی جستجو کند درمی‌‏یافت که تنوع زیادی در مورد سرعت و کیفیت انجام پروژه‌‏های زیرساختی در کشور‌های توسعه‏‌یافته وجود دارد. مثلاً در آمریکا پروژه‌‏های زیرساختی که توسط دولت اجرا می‏‌شود بسیار طول می‏‌انجامد و گرفتار همین مشکلاتی است که ما در ایران با آن مواجه هستیم. اگر یک مجری حرفه‏‌ای چنین اطلاعاتی داشته باشد آن وقت سوالات دقیق‏‌تری می‌پرسد و به جامعه کمک می‏کند بفهمد کدام قوانین یا رویه‌‏های اجرایی یا ملاحظات است که پیشرفت کار‌های عمرانی در کشور را کند یا متوقف کرده و می‏‌کند.

من اگر جای آقای فتاح بودم نه تنها از این سوال خام مجری عصبانی نمی‏‌شدم بلکه آن را به فرصتی برای آشنا کردن جامعه با مشکلات اجرایی در یک پروژه ملی تبدیل می‏‌کردم. من به جامعه کمک می‏‌کردم آشنا شود که یک مدیر اجرایی با چه محدودیت‏‌هایی روبه‌رو است و او چطور توانسته بر آن‌ها غلبه کند تا یک کار را در هفت ماه مسئولیتش نهایی گرداند. اینگونه هم جامعه رشد می‏‌کرد، هم اعتبار خودش و مجموعه‌‏اش بالا می‌‏رفت و هم مجری‌‏ای که ژست مطالبه‏‌گری گرفته بود در جای خود نشانده می‌‏شد.

 

نهایتاً اینکه من یک نوبت تجربه حضور در برنامه این مجری خاص را داشتم و بر اساس آن تجربه تصمیم گرفتم هیچ وقت دیگر در برنامه آن‌ها شرکت نکنم. به امید روزی که خبرنگاری و مجری‏‌گری در ایران نیز از این وضع مبتذل بیرون آید و ارتقا پیدا کند. فراموش نکنیم که توسعه‏‌نیافتگی صرفاً در سطح حکمرانی نیست بلکه در همه سطوح کمابیش وجود دارد و باید اصلاح شود.