شعار سال: در روزهای گذشته چند خبر درباره گم شدن "باران"، بچه شامپانزه باغ وحش تهران منتشر شد؛ خبری که از همان ابتدا دارای ابهامهای بسیار بود. از جمله اینکه چگونه میشود حیوانی با قدرت بدنی ۷ برابر بیشتر از انسان که از او به عنوان قویترین و خطرناکترین موجودات در اسارت یاد میشود، مفقود شود و در همان حال هیچ اعلام و هشداری نه از سوی متولیان "باغ وحش تهران" و نه دست کم از جانب "سازمان حفاظت محیط زیست" به شهروندان داده نشود؟!
پس از آن، مدیر باغ وحش تهران اعلام کرد که بچه شامپانزه گم نشده؛ بلکه در اختیار دامپزشک قبلی باغ وحش ارم است و فردای همان روز، یعنی شنبه نیز گفت که «قرار بوده پس از مدتی این حیوان به باغ وحش ارم پس داده شود؛ اما دامپزشک سابق باغ وحش ارم مدعی است که بین او و "باران" وابستگی ایجاد شده و قادر به پس دادن آن نیست». او همچنین گفت که سازمان حفاظت محیط زیست نیز چندین بار تذکر کتبی و شفاهی به دامپزشک سابق باغ وحش تهران فرستاده؛ اما این تلاشها و نامه نگاریها برای بازگرداندن "باران" به باغ وحش فایدهای نداشته است.
ایمان معماریان دکترای دامپزشکی دانشگاه تهران و دامپزشک سابق باغ وحش تهران در گفتگو با اسکان توضیحاتی درباره این موضوع داده است. او در کشورهای نامیبیا، بوتسوانا، آفریقای جنوبی، هلند، اسپانیا و آلمان دورههای مختلف مرتبط دامپزشکی حیات وحش را گذرانده است و پیش ازاین سال ها، دامپزشک "سایت نگهداری وتکثیر یوزپلنگ پارک پردیسان" نیز بوده است. معماریان حالا مدتی است با ترش رویی مسوولان جدید سازمان حفاظت محیط زیست روبه رو شده که گفته میشود یکی از دلایل آن، اعتراض به جابه جایی یوزپلنگهای در اسارت، از پارک پردیسان تهران به "پارک ملی توران" بوده است. معماریان اکنون مشاور دامپزشکی در امور گربه سانان "اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت IUCN " و مشاور دامپزشکی در "سازمان جهانی نجات حیوانات" است.
ایمان معماریان در پاسخ به پرسش اسکان نیوز که "بچه شامپانزه باغ وحش ارم تهران چگونه نزد اوست و چرا آنرا به خانه برده است و چه پاسخی در برابر اخبار منتشر شده در چند روز اخیر در اینباره دارد؟ " گفت: «بچه شامپانزهای که نزد من نگهداری میشود و "باران" نام دارد در اردیبهشت سال ۱۳۹۶ بعد از حدود ۲۰ سال از یک شامپانزه ماده به نام "شمسی" متولد شد. طول دوره بارداری در شامپانزهها حدود ۹ ماه است که این شامپانزه حدود ۶ ماهگی به صورت نارس متولد شد. شامپانزه مادر به علت جوانی و نداشتن تجربه زایمان، توانایی نگهداری از شامپانزه تازه متولد شده را نداشت. در شرایط مشابه، نوزاد تازه متولد شده توسط دیگر شامپانزهها کشته میشود. این بار هم شامپانزه مادر، آسیبهای جدی به سر و صورت نوزاد رسانده بود که به اجبار، توسط اینجانب با بیهوشی از مادر جدا شد و حدود یک ماه در انکوباتور نگهداری شد. پس از آن، به علت عدم تکامل سیستم بلع، برای تغذیه از لوله معده استفاده شد. بعد از مدتی، نوزاد توانایی مکیدن شیر را کسب کرد که به دلیل فرمول خاص شیر در این زمان برای مدتی از شیر طبیعی انسان نیز بهره برد.»
معماریان درباره نیازمندیهای بچه شامپانزه و وابستگیاش به مادرش گفت: «در این شرایط معرفی مجدد بچه شامپانزه به گروه، امکانپذیر نبود؛ زیرا افراد گروه و مادر، شامپانزه نوزاد را که مدت چند ماهی از او جدا بوده نمیشناسند و بدون شک نوزاد تازه وارد را خواهند کشت. طبق گزارشهای علمی، این مهم در بین گروههای مختلف شامپانزهها بسیار شایع است که برخی از گروهها والدین خوبی نباشند و حتی به بچه شامپانزه آسیب جدی میرسانند.»
او افزود: «نوزادان شامپانزهها از نظر وابستگی به مادر، شباهتهای بسیار زیادی با نوزادان انسان دارند. طبیعی است که در طول عمر آنها اتفاقات زیادی میافتد که در زندگی ما رخ نمیدهد؛ اما در خیلی موارد، مشابهت وجود دارد. نوزادان شامپانزه در زمان تولد کاملا بیپناه و ناتوان هستند به طوری که حتی توانایی گرفتن و چنگ زدن را هم ندارند؛ بنابراین نگهداری مادر از نوزاد در ساعات اولیه یک امر حیاتی است. از این منظر نوزادان شامپانزهها شبیه انسان هستند. یک نوزاد شامپانزه توسط مادرش به مدت ۳ تا ۶ ماه حمل میشود و مادر در این زمان نوزاد را در جلوی خود در آغوش میگیرد و به محض اینکه نوزاد بزرگ شد و توانایی جابه جایی پیدا کرد، دیگر از سر و کول مادرش بالا میرود؛ اما وابستگی نوزاد به مادرش نزدیک ۳ سال طول میکشد؛ به طوری که بچه شامپانزه در ۲ سالگی از دیدرس مادرش دور نمیشود و حداکثر فاصلهای که از مادر میگیرد ۴ متر است.»
مشاور دامپزشکی درامور گربه سانان "اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت IUCN " و مشاور دامپزشکی "سازمان جهانی نجات حیوانات" در ادامه با تاکید بر اینکه بچه شامپانزهها در ۳ سالگی کمکم شروع به کشف دنیای پیرامونشان میکنند و از مادر دور و دورتر میشوند گفت: «"باران" هم اکنون در این سن قرار دارد؛ با این تفاوت که باران در هیچ کلونی نبوده و این احتمال هست که اگر به کلونی مادرش معرفی شود توسط اعضای گروه پذیرفته نشود یا حتی مورد آسیب جدی قرار بگیرد. ضمن اینکه در چنین رویاروییهایی، احتمال خطر جانی هم برای بچه شامپانزه هست؛ بنابراین "باران" در سنی است که باید مطابق ضوابطی خاص، به کلونی جدید معرفی شود و با کمال تاسف این شرایط هماکنون در باغ وحش تهران برای او مهیا نیست.»
جایگاهی که هیچوقت استاندارد نبود
دامپزشک سابق "باغ وحش تهران" در پاسخ به این پرسش اسکان که "چرا موضوع استاندارد نبودن جایگاه شامپانزههای باغ وحش تهران را اکنون و در این برهه خاص مطرح کرده است" میگوید: «این حرف من جدید نیست و من از روز اولی که در باغ وحش تهران بودم، بارها این موضوع را گفتهام که جایگاه شامپانزهها استاندارد نیست. به عنوان نمونه در مرداد ماه سال ۹۴ در گفتگو با روزنامه ایران تاکید داشتم که «جایگاه شامپانزهها مناسب نیست و جایگاه زمستانیشان کوچک و تکه تکه است»؛ بنابراین از همان زمان، برنامه اصلاح جایگاه آنها را در نظر داشتم که مورد تایید قرار نگرفت.
معماریان در پاسخ به این ادعای مدیر باغ وحش تهران که عنوان کرده «طی بیست سال اخیر، پنج شامپانزه در ارم بزرگ شده و ۴ قلاده هم در ارم به دنیا آمده اند گفت: «در طول مدتی که اینجانب دامپزشک مجموعه باغ وحش تهران بودم، در مجموع ۵ بچه شامپانزه به دنیا آمده که تمامی آنها توسط والدینشان و یا سایر افراد گروه کشته شدند و پیش از این زمان هم این مهم بارها رخ داده است. البته حدود ۱۵ الی ۱۶ سال پیش، یعنی قبل از ورود من به باغوحش تهران، یک شامپانزه ماده به اسم "شیرین" چند شامپانزه باغ وحش را بزرگ کرد؛ اما این شامپانزه الان چند سالی است که پیر و یائسه شده و شرایطش مثل گذشته نیست که پذیرای نوزادان جدید باشد.»
او افزود: «از زمان یائسگی "شیرین" تاکنون، هر بچه شامپانزهای در ارم به دنیا آمده، توسط شامپانزههای دیگر کشته شده و تنها موردی از بچهها که زنده مانده است همین مورد مذکور (باران) است که به دلایل یاد شده و همچنین نیاز به مراقبتهای ویژه پزشکی، توسط اینجانب نگهداری میشود. با توجه به این نکته که بچه شامپانزهها تا ۶ سالگی با مادر خود میمانند و تا ۵ سالگی شیر مصرف میکنند، روند تکاملی کندی حتی کندتر از روند تکاملی بچه انسان دارند و نیاز به مراقبتهای ۲۴ ساعته دارند.»
هزینهها و تضمین نگهداری باران
دامپزشک سابق باغ وحش تهران درباره هزینههای نگهداری "باران" تا امروز گفت: «در تمام طول مدت این ۲ سال و ۸ ماه، تمامی هزینههای نگهداری باران برعهده من بوده و تمامی لوازم مورد نیاز این نوزاد را خودم تهیه کرده ام. لازم به ذکر است تمامی سنوات اینجانب هم به منظور تضمین نگهداری از این نوزاد شامپانزه، نزد شرکت "ارم سبز" است.»
معماریان بار دیگر با تاکید بر اینکه تمام رفرنسهای بینالمللی و همچنین توصیههای بهترین متخصصین نگهداری شامپانزهها در دنیا میگویند بچه شامپانزههایی با شرایط فوق، نخواهند توانست به گروه پرخاشگر گذشته بازگردند گفت: «مراکز خاص و تخصصی در اروپا، تحت نظر "اتحادیه باغ وحشهای اروپا" به صورت تخصصی، گروههای کوچک همسن ایجاد میکنند و بعد از چندین سال این شامپانزهها میتوانند زندگی گروهی و سالمی در کنار هم نوعان خود داشته باشند. شامپانزهها حیواناتی به شدت اجتماعی هستند و در صورتی که به اشتباه، جدا از گروه و به صورت تکی یا همراه با انسانها بزرگ شوند، دچار مشکلات روحی و رفتاری بسیار شدیدی خواهند شد که بسیاری از آنها درمانناپذیر است. بر این اساس لازم است برای تضمین آینده بهتر این نوزاد و همچنین در راستای همکاریهای بیشتر باغ وحش ارم با اروپا و "اتحادیه باغ وحشهای اروپا"، نوزاد به یکی از این مراکز تخصصی نجات چنین شامپانزههایی سپرده شود.»
سازمان محیط زیست تذکری نداده است
دامپزشک سابق "سایت نگهداری وتکثیر یوزپلنگ پارک پردیسان" در پاسخ به این سوال که چرا نسبت به تذکرات کتبی و شفاهی از سوی سازمان محیط زیست بیتفاوت بوده، میگوید: «تاکنون در مورد این شامپانزه تذکر کتبی یا شفاهی از جانب سازمان محیط زیست به من داده نشده؛ اما در ۱۸ دی ماه سال ۹۸ که من ایران نبودم ماموران اجرایی اداره حفاظت محیط زیست شهرستان تهران به کلینیک اینجانب در شهرک غرب مراجعه کرده و "باران" را ضبط و به صورت موقت، تحویل باغ وحش صفادشت دادند. همین مساله باعث شد که از سفر برگردم. در آن زمان با هماهنگی "باغ وحش تهران" به دادگستری کل استان تهران مراجعه کردیم و ماجرا را به طور کامل شرح دادیم. معاون دادستان و سرپرست وقت دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه ۲۶ تهران، برگهای به ما دادند که بر اساس آن قرار شد که شامپانزه به مجموعه باغ وحش تهران تحویل و نتیجه در اسرع وقت به دادسرا اعلام شود.»
حال باید دید "سازمان متولی حیات وحش و تنوع زیستی ایران" مخصوصا "دفتر حیات وحش" سازمان حفاظت محیط زیست، چه واکنش و موضع گیری در قبال زندگی و سرنوشت "باران" بروز میدهند؟ آیا وظایف ذاتی خود را فراموش کرده و جانب باغ وحشها را میگیرند و یا با احساس مسوولیت در قبال حیوانات اسیر در باغ وحش ها، وظایف و مسوولیتهای خود را در قبال صندلی که بر آن نشسته اند و حقوقی که میگیرند دنبال میکنند و جان این حیوانات برایشان از معاملههای پشت پرده برخی مهمتر است؟!
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری تحلیلی اسکان نیوز، تاریخ انتشار: 23 اردیبهشت 1399، کد خبر: 27518، www.eskannews.com