شعار سال : با شیوع ویروس کرونا در کشور، جهاد دانشگاهی یکی از اولین مجموعههایی بود که به سرعت برای تامین نیازهای کشور در مقابله با ویروس کرونا به حیطههای مختلف وارد شد.
در روزهای اول که هنوز بسیاری از مجموعه و واحدهای خصوصی و دولتی کشور در حال بررسی شرایط و نیاز سنجی برای ورود بودند، پژوهشگران جهاد دانشگاهی به سرعت دست به تولید مواد و ابزارهای مختلف زدند و از مواد ضدعفونی کننده گرفته تا گالن و لباس و کیت تشخیص کرونا را تولید کردند. اکنون حدود ۵ ماه از شیوع این ویروس جهان گیر در کشور میگذرد؛ سامانی نسبی در عرضه و تقاضاها ایجاد شده با اینکه هنوز کار بسیاری برای انجام دادن باقی است.
درباره تجربه ۵ ماه مقابله با ویروس کرونا در مجموعه جهاد دانشگاهی کشور، دستاوردهای این آزمون سخت و برنامههای این مجموعه برای روزهای پیش رو در آستانه چهلمین سال تاسیس مجموعه جهاد دانشگاهی کشور با حمیدرضا طیبی رئیس این مجموعه به گفتگو نشسته ایم.
مجموعه جهاد دانشگاهی یکی از اولین مجموعههایی بود که در کشور اقدام به ساخت کیت تشخیص کرونا در کشور کرد. این پروژه هم اکنون تا چه مرحلهای پیش رفته است؟
طیبی: قرار شد این کار در قالب یک شرکت دانش بنیان انجام شود و همچنین از امکاناتی که در اختیار شرکتهای دانش بنیان هم قرار داده میشود به ویژه مسائل مالی هم استفاده کنیم که محصول کیتهای تشخیص تست ویروس کرونای مجموعه جهاد دانشگاهی در مقیاسی وسیع تولید شود.
قبل از اینکه این کیتها به قراردادی برای تولید برسد این محصول را برای تعدادی از آزمایشگاههای مجموعه جهاد دانشگاهی که تستهای PCR را انجام میدادند استفاده میکردیم و همزمان روی ارتقای این کیتها کار شد؛ زیرا گفته شده بود که براساس استانداردها و معیارهای سازمان بهداشت جهانی (WHO) کیتها باید ۳ لولهای باشند و سپس طبق استانداردها کیتها ۲ لولهای شدند و اکنون هم یک لولهای شده اند.
هفته پیش توافقی با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای تولید حدود یک میلیون تست ویروس کرونا انجام شده که تصور میکنم برای به دست آوردن تعداد کیتهای تشخیص مورد نیاز در این قرارداد، باید عدد تست را بر عدد ۴ تقسیم کرد. عدد قرارداد مناسب است و قرار شد که این کیتها تولید شوند.
یکی از سوالاتی که درباره محصولات فناورانه و نوآورانه تولید داخل پرسیده میشود این است که آیا این محصولات علاوه بر مصرف داخلی، خارج از کشور هم امکان استفاده دارند؟ اصلا خارج از کشور قابل استفاده هستند؟ در این نمونه آیا کیتهای شخیص ویروس کرونا را به خارج هم صادر کرده اید؟
طیبی: زمانی یک محصول میتواند به خوبی صادر شود که در کشور خود به صورت وسیع مورد استفاده قرار گرفته باشد.
طبیعی است که ما هم وقتی محصولی را از خارج از کشور خریداری میکنیم ابتدا میپرسیم که در کجا و چه مواردی مورد استفاده قرار میگیرد. در بحث کیتهای تشخیص ویروس کرونا هم یکی از موضوعات و سوالهایی که طرح میشد این بود که آیا این کیت در کشور شما مورد استفاده قرار گرفته است؟ تاییدیههای آن مربوط به کجاست؟ به هر حال با همه این شرایط، به یکی ۲ تا از کشورهایی که با آنها ارتباط داریم کیت تشخیص ویروس کرونا صادر کرده ایم.
*ابداع روش تشخیص سریع تست ویروس کرونا در ۳۰ ثانیه
اخیرا خبری از تشخیص سریع تست ویروس کرونا در ۳۰ ثانیه منتشر شد. این پروژه در چه وضعیتی از نظر عملیاتی شدن قرار دارد؟
طیبی: پژوهشکده معتمد مجموعه جهاد دانشگاهی هم همکاری خوبی با آقای دکتر عبدالاحد و شرکت او درباره پروژه تشخیص سریع تست ویروس کرونا در ۳۰ ثانیه داشته است. خبر این پروژه هفته پیش در صدا و سیما اعلام شد. در این پروژه تیم دکتر صرامی از پژوهشکده معتمد مجموعه جهاد دانشگاهی با آقای دکتر عبدالاحد همکاری و مشارکت جدی در حوزه ویروس شناسی و تشخیص پزشکی داشته اند.
این دستگاه RDSS نام گرفته و برای اولین بار با استفاده از فناوری نانو بایو الکتریک و از طریق رصد کردن سطح Ros مایعات مخاطی خلط، قادر به تشخیص عفونت به ویروس کرونا در کسری از دقیقه و بدون نیاز کیت و مواد مصرفی است. دستگاه روی ۶۰۰ بیمار و در ۴ بیمارستان به صورت موفق تست شده است.
این کار بسیار ارزشمند است و در حال حاضر در انتظار تست دستگاه توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و اخذ تاییدیه از این وزارتخانه هستند.
*دستگاه تشخیص ویروس کرونا در ۳۰ ثانیه و بدون کیت کاربردی میشود؟
برخی ابداعات بسیار جدید مانند دستگاه تشخیص ویروس کرونا در ۳۰ ثانیه و بدون کیت، دستاوردهای پیشرفته و البته عجیبی هستند، نسبت به این نوع ابداعات سوالهایی مطرح میشود و برای مثال برخی از امکان عملیاتی شدن این محصولات میپرسند و سوال میکنند که آیا مشابه این محصولات در دیگر کشورها استفاده میشود و جنبه کاربردی دارد؟
طیبی: کارهایی که در مجموعههای علمی مانند مجموعه جهاد دانشگاهی انجام میشود، بر پایههای آزمایشهای متعدد و دقیق علمی است. اگر ۱۰۰ درصد از عملکرد این محصولات مطمئن نباشیم، محصول را برای تست و تایید به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نمیفرستیم. برای مثال در بحث تولید کیتهای تست و تشخیص ویروس کرونا، کیتها ۱۰۰ها بار داخل مجموعه جهاد دانشگاهی آزمایش شدند و پس از حصول اطمینان از کارکرد صحیح محصول، نمونهها برای تست و تایید به وزارت بهداشت ارسال شده است.
این شرایط و الزامات درباره همه تجیهزات و در همه حوزههای علمی صادق است. در همه حوزههای مختلف علمی و فنی مهندسی زمانی یک تجهیز برای تست و تایید به مراجعه ذیصلاح ارسال میشود که سازنده همه تستهای استاندارد لازم را روی محصول تولیدی خود انجام داده باشد و از صحت علمکرد آن مطمئن باشد. در آن زمان سازنده با ارسال نمونه برای تست و تایید، فقط منتظر تایید نهایی از مراجع ذیصلاح است. این محصول هم در حال حاضر در انتظار مجوز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است که ان شالله بتوانند مجوز تایید را اخذ کنند. تا جایی که اطلاع دارم هم جلسات خوبی بین پژوهشکده معتمد جهاد دانشگاهی و شرکت سازنده محصول و وزارت بهداشت برگزار شده و امیدواریم ان شاالله این دستگاه به نتیجه برسد.
*مرحله دوم تزریق سلولهای بنیادی مزانشیمی روی گروه ۲۰ نفره از بیماران کرونایی
پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی پروژهای را برای استفاده از سلولهای بنیادی در درمان بخشی از اثرات ویروس کرونا بر بیماران به ویژه آسیبهای ریوی کلید زده بود. این پژوهش در فاز اول بالینی موفق بود و وارد فاز ۲ بالینی شد. این تحقیقات به کجا رسید؟
طیبی: پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی پروژهای را برای استفاده از سلولهای مزانشیمی برای ترمیم بافتهای آسیب دیده ریه را با بیمارستان شریعتی، بیمارستان مسیح دانشوری و بیمارستان هاجر آغاز کرد. تستهای اولیه روی یک تعدادی از بیماران مبتلا به ویروس کرونا انجام شد و مراحل دوم روی گروههای ۲۰ نفره بیماران آغاز شده است. به این گروه هم از بیماران سلولهای بنیادی مزانشیمی تزریق میشود و محققان پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی امیدوار هستند که از طریق سلولهای بنیادی بتوانند بافتهای آسیب دیده ریه را ترمیم کنند. ان شاالله زمانی که این مرحله از تحقیقات به نتیجه نهایی رسید میتوان خروجی کار را اعلام کرد.
محققان پژوهشگاه رویان از اعلام نتایج تحقیقات تا پیش از نهایی شدن پرهیز میکنند. آنان به درستی میگویند که نتایج باید با پست سر گذاشتن روشهای علمی لازم، نهایی شوند و سپس به مردم اعلام شود. زیرا اخبار تحقیقات این چنینی، انتظاراتی را در جامعه ایجاد میکند که اگر نهایی شده و واقعی نباشد صحیح نیست. اخلاقی و علمی نیست که کاری که به نتیجه نهایی نرسیده را به صورت قطعی به مردم اعلام کنیم. زیرا مردم این اخبار را میشوند و حتی برای درمان مراجعه میکنند و اگر واقعی نباشد آثار منفی در جامعه دارد.
حتی برخی مردم که گرفتار شده اند عجله دارند و اعلام میکنند که حاضرند برای آزمایش نمونه باشند و خطرش را هم میپذیرند، اما این موارد پیچیدگیهای حقوقی دارد و فقط زمانی اجازه استفاده از یک روش روی بیماری صادر میشود که بی خطر نبودن روش و دارو تایید شود و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم روش و دارو را تایید کند. در این مسیر هم تمامی گزارشها و اقدامات به صورت مستند و فایل شده به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ارائه میشود و وزارت بهداشت براساس همین مدارک قضاوت میکند.
*نشد که به تولید واکسن ویروس کرونا ورود کنیم
مجموعه جهاد دانشگاهی با توجه به سابقه قبلی در زمینه فعالیت روی واکسن، برای ورود به تولید واکسن کرونا هم به شرط تامین اعتبارات لازم اعلام آمادگی کرده بود. تولید واکسن ویروس کرونا در جهاد دانشگاهی به کجا رسید؟
طیبی: در زمینه تولید واکسن ویروس کرونا هم اعلام آمادگی کرده بودیم، اما منابع مالی برای این پروژه تامین نشد و در جهاد دانشگاهی هم منابع لازم برای این کار را نداشتیم؛ در نتیجه این پروژه متوقف شد؛ یا بهتر بگویم اصلا کاری درباره تولید واکسن ویروس کرونا در مجموعه جهاد دانشگاهی انجام نشد.
*اقداماتی که برای مقابله با کرونا در جهاد کلید زده شد، با رسیدن به نقطه اشباع به دیگر بازیگران محول شد.
مجموعه جهاد دانشگاهی یکی از اولین مجموعههایی بود که با شیوع ویروس کرونا در کشور به عرصههای مختلف برای تامین نیازهای کشور ورود کرد؛ به طوری که هنوز بسیاری از مجموعهها در حال نیاز سنجی و در تدارک برای آغاز فعالیتهای موردنیاز بودند، جهاد دانشگاهی با پویایی و چابکی کارهای بسیاری را جلو انداخت؛ اکنون که حدود ۵ ماه از این شرایط در کشور میگذرد و وضعیت تقاضا و نیازها تا حدی به سامان رسیده، آیا در روشها و برنامههای جهاد دانشگاهی هم تغییری ایجاد شده است؟
طیبی: در همان روزهای ابتدایی به پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی ایران جهاد دانشگاهی اعلام کردیم که روی تولید مواد ضدعفونی کار کنند که همین کار را هم کردند و علاوه بر اینکه این مواد داخل کشور مورد استفاده قرار گرفت به دوستان و همسایهها هم داده شد. اکنون واحدهای مختلفی در این زمینه مشغول شده اند و در میدان حضور دارند.
همچنین از ابتدای شیوع ویروس کرونا در کشور، همکاران ما در جهاد دانشگاهی واحد امیرکبیر که در زمینه نساجی فعالیت میکند کار روی گان و لباسهای کادر پزشکی را آغاز کردند. اما این اواخر به آنان گفته شد که با توجه به اینکه در حال حاضر گان و لوازم این چنینی به میزان کافی در کشور تولید میشود و بخشهای متعدد دیگری هم به حیطه تولید گان وارد شده اند، بنابراین دیگر تولید این محصول برای جهاد دانشگاهی ضروری نیست و بهتر است دوباره به کارهای فناورانه و نوآورانه که اهداف اصلی مجموعه جهاد دانشگاهی هستند و کارهای مهم و ضروری برای کشور به شمار میروند، بپردازیم.
*فرهنگ، بخش کمتر دیده شده کرونا
در هنگام شیوع ویروس کرونا در کشور، شاید بخشی که کمتر از دیگر بخشها مورد توجه قرار گرفت، موضوعات فرهنگی و اجتماعی ناشی از شیوع ویروس کرونا بود. در زمینه فرهنگ چه اقداماتی در مجموعه جهاد دانشگاهی انجام شد؟
طیبی: در حوزه فرهنگی هم درباره ویروس کرونا در کشور کار کردیم. در زمان شیوع ویروس کرونا در کشور، بخش فرهنگی جهاد دانشگاهی هم در کنار سایر بخشهای پژوهشی و آموزشی، به طور تمام قد در بحث فرهنگ سازی وارد میدان مقابله با کرونا شد. برای مثال خبرگزاریهای ایسنا و ایکنا که زیرمجموعه بخش فرهنگی جهاد دانشگاهی هستند در بحث خبررسانی کرونا و اطلاع رسانی درباره اقدامات انجام شده در این باره به خوبی فعالیت کردند.
همچنین از دیگر اقدامات فرهنگی مجموعه جهاد دانشگاهی این بود که برخی از واحدهای جهاد دانشگاهی به بحث بازیهای رایانهای ورود کردند. برای مثال جهاد دانشگاهی واحد دانشگاه صنعتی شریف اقداماتی را در بحث بازیهای رایانهای انجام داد. مجموعه جهاد دانشگاهی این موارد و موارد دیگری از این دست را در حیطه مسئولیتهای اجتماعی خود انجام داده است.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری فارس، تاریخ انتشار:۵مرداد ۱۳۹۹، کدخبر: farsnews.ir /۱۳۹۹۰۵۰۱۰۰۰۷۵۵