شعار سال: یکی از تاثیراتی که شیوع ویروس کرونا روی زندگی همه مردم چه در ایران و چه در کشورهای دیگر گذاشت، تغییر سبک زندگی بود؛ کسانی که تا دیروز شاید خیلی به موضوع و نکات بهداشت فردی اهمیت نمی‌دانند حالا برای مصون ماندن از ابتلا به کرونا نه تنها بهداشت فردی را به شدت رعایت می کنند در خیلی جاها نقش راهنمای پزشکی را بر عهده می‌گیرند و به کسانی‌که بعضا یا ماسک ندارند یا دستان‌شان را ضدعفونی نمی‌کنند، تذکر می‌دهند.
 
در این گزارش به این موضوع می‌پردازیم که این تغییر سبک زندگی چه پیامدهایی داشته است آیا این نتایج مثبت بوده یا منفی و اگر این ویروس ناخوانده همچنان بخواهد با ما زندگی کند! تکلیف‌مان در برابر این مهمان دوست نداشتنی چیست؛ نکته قابل تامل این است که یک سری از این تغییرات ناخودآگاه به یک عادت تبدیل شدند مانند شستن زیاد دست‌ها، خریدهای اینترنتی و حتی تماس‌های تصویری که شاید در بحران دوری اعضای خانواده از یکدیگر به یک معجزه شبیه شد. در ادامه به نکات و ابعاد جدیدتری از تغییر سبک زندگی اشاره می‌کنیم.
 
پررنگ شدن پدیده‌ای به نام دورکاری
 
کرونا با همه بدی‌ها و چهره سیاهش البته برای افرادی که هر روز با جمله "چرا باید بروم سرکار" از خواب بیدار می‌شدند یک خوبی داشت و آن هم پررنگ شدن پدیده دورکاری بود؛ هر چند که دورکاری مقوله ناآشنایی برای کارمندان و کارفرمایان نبود اما از آنجایی‌که یکی از راه‌های مصون ماندن از کرونا رعایت فاصله اجتماعی است، دورکاری توانست بخش عمده‌ای از این معضل را پوشش دهد و محیط‌های کاری که نیاز به خدمات رسانی به مردم نداشتند یا امکان ارایه به صورت اینترنتی را داشتند؛ داشت فعالیت خود را به آن سمت بردند که در خیلی از مواقع با رضایتمندی دو طرف همراه شد.
 
از یک طرف کارفرما هزینه کمتری بابت آب، برق، تلفن و خدمات دیگر پرداخت می‌کند و از طرف دیگر کارمند هم از پرداخت هزینه‌های رفت و آمد، گرفتار شدن در ترافیک شهری در امان می‌ماند.
 
تحصیل در خانه کارآمد یا ناکارآمد؟
 
طبق آمار جهانی بیش از ۷۲ درصد از جمعیت دانش‌آموزی دنیا تحت تاثیر پیامدهای ویروس کرونا قرار گرفتند. بیشتر مدارس و دانشگاه‌ها تعطیل شدند. بیشتر کلاس‌ها و امتحانات حضوری لغو شدند و دسترسی دانشجویان به کتابخانه غیرممکن شد. یک‌شبه بیشتر والدین مجبور به آموزش کودکان خود در خانه شدند.
 
از طرفی کارشناسان آموزش ‌و پرورش در این مدت که مجبور به آموزش کودکان به صورت آنلاین بودند، می‌گویند: روش آموزش آنلاین برای دانش‌آموزان کم سن و سال موفقیت‌آمیز نیست و موفقیت آنها وابسته به مقدار وقتی است که والدین‌شان در خانه برای آنها می‌گذارند. اما این روش آموزش برای دانشجویان مشکل خاصی ایجاد نکرده است و آنها توانسته‌اند از وقت آموزشی‌شان موثرتر استفاده کنند.
 
اتفاق دیگری که در مدت قرنطینه رخ داد، سرویس‌دهی اکثر کتابخانه‌های دنیا به علاقه‌مندان سراسر جهان به‌صورت اینترنتی بود. اتفاقی که می‌تواند پایدار و طولانی‌مدت باشد. البته در گذشته تعدادی از کتابخانه‌ها سرویس‌دهی آنلاین داشتند اما انتظار می‌رود که از این به بعد بیشتر کتابخانه‌ها،‌ به‌ویژه کتابخانه‌های وابسته به دانشگاه‌ها چنین خدماتی ارائه دهند.
 
از خریدهای اینترنتی تا تماس‌های تصویری
 
جای تعجبی نیست که خرید اینترنتی از فروشگاه‌ها در دوران کرونا و قرنطینه به‌شدت افزایش یافت. طبق آمار منتشره در روزهای اولیه شیوع کرونا، ۵۵درصد از خریدهای فروشگاهی به صورت آنلاین انجام شد که ۱۶درصد بیشتر از مدت مشابه در سال گذشته بوده است. همچنین دانلود نرم‌افزارهایی که در خرید آنلاین به مشتریان کمک می‌کنند، سه تا چهار برابر از گذشته شد و در یک نظرسنجی مردم گفتند که این روش خرید برای آنها بسیار بهتر است و به این روند ادامه خواهند داد.
 
اما اتفاق دیگری که افتاد این بود که بازار شبکه‌های اجتماعی داغ‌تر و پررنگ‌تر شد و چون افراد نمی‌توانستند به دیدن خانواده یا دوستان‌شان بروند و بسیاری از آنها با استفاده از شبکه‌های مجازی با یکدیگر در تماس بودند. در حقیقت فراگیری ویروس کرونا موجب توسعه بیشتر زندگی اجتماعی آنلاین شد.
 
البته قرار نیست در آینده پس از پایان اپیدمی ویروس کرونا، مردم باز هم در خانه بمانند و فقط اینترنتی با یکدیگر در تماس باشند. آنها سرانجام روزی مهمانی می‌گیرند و از بودن در کنار دوستان و خانواده‌شان لذت می‌برند. اما چیزی که این میان باقی می‌ماند، توجه بسیار به فضای مجازی، حتی از سوی بزرگسالان مسن مانند پدر و مادران سالمند است. آنها در این دوران قرنطینه چگونگی استفاده از شبکه‌های اجتماعی را یاد گرفتند و مسلما در آینده هم از آن استفاده خواهند کرد. این تنها یک نکته قابل توجه در تغییر سبک زندگی است که در حال رخ دادن است، اما شاید خیلی‌ها متوجه این تغییرات نیستند.
 
ماسک زدن و دست شستن دو یار جدا نشدنی
 
شاید سخت‌ترین موضوعی که در شیوع کرونا برای همه مردم آزار دهنده شد استفاده از ماسک و شستن و ضدعفونی کردن دست‌هاست؛ خیلی‌ها معتقدند که آنقدر به این تغییر سبک زندگی عادت کردند که دیگر نمی‌توانند آن را عوض کنند و تصورشان این است که ماجرا تا پایان عمر دست از سرشان برنمی‌دارد و به نوعی آنها را درگیر یک وسواس جدی کرده است.
 
در یک نظرسنجی در آمریکا مشخص شده که شستن دست‌ها با روش درست و اصولی آن به یک عادت در میان مردم تبدیل شده است و کارشناسان معتقدند که این عادت فراموش نخواهد شد. خوشبختانه از این به بعد مردم حتی پس از رهایی از ویروس کرونا، همچنان به بهداشت دست‌های خود اهمیت خواهند داد.
 
البته نباید از این موضوع هم غافل شد که مقاومت برخی از مردم در برابر پذیرش کرونا و اجرای دستورالعمل‌های پیشگیرانه پزشکی را می‌توان به نوعی مقاومت در برابر تغییر سبک زندگی تفسیر کرد. شاید برای همه آسان باشد که روزی ۱۰ یا ۲۰ بار دست‌شان را با آب و صابون بشورند، از ماسک و دستکش استفاده کنند، و آنهایی که خودرو شخصی دارند قید مترو و اتوبوس را بزنند، یا خود قرنطینگی و حبس و حصر خانگی اعضای خانواده، برای همه به آسانی میسر نیست و همین مساله بعضا مشکلاتی را در سطح خانواده و جامعه به وجود می‌آورد.

حفظ خونسردی و نداشتن استرس دو نکته مهم و قابل توجه
 
ویروس کرونا سرانجام از زندگی ما دست برمی‌دارد اما تغییراتی که از خود به‌جای گذاشته است، تا مدت‌ها یا همیشه با ما خواهند ماند این موضوعی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت اما اینکه در این دوران و با تغییر سبک زندگی چه کارهایی باید انجام بدهیم را با علی فتحی آشتیانی، روانشناس و مجید ابهری، جامعه‌شناس در میان گذاشتیم؛ پاسخ‌ها می‌تواند به شما برای مدیریت بهتر این دوران کمک کند.
 
علی فتحی آشتیانی معتقد است: پدر و مادر باید برای هر روز خانواده برنامه ریزی کنند تا از تنش‌ها و درگیری‌ها میان زوجین با هم و والدین با فرزندان جلوگیری شود این برنامه‌ها می‌تواند ورزش، دیدن فیلم و بازی با بچه‌ها باشد تا استرس و اضطراب ناشی از بیماری از بین برود و سیستم ایمنی تقویت شود.
 
او درباره علت اینکه برخی مردم تمایلی به ماندن در منزل ندارند، می‌گوید: برخی مردم درک درستی از مسئله ندارند و این بیماری را خیلی جدی نگرفته‌اند و اضطراب لازم را ندارند و متوجه میزان وخامت اوضاع نشدند، اما باید بدانند هزینه‌ای که این بیماری برای جامعه ما ایجاد می‌کند به قدری زیاد است که شاید نتوانیم پاسخگوی آن باشیم و مردم باید دقت کنند با توجه به تحریم‌ها و محدودیت‌ها، کادر پزشکی خسته می‌شوند.
 
این روان‌شناس می‌افزاید: والدین از پرداختن به بیماری کرونا در نزد فرزندان خود تا آنجایی که می‌توانند خودداری کنند، زیرا اضطراب و نگرانی‌ها ممکن است به راحتی به بچه‌ها منتقل شود و آن‌ها نمی‌توانند مانند بزرگترها این موضوع را تحلیل کنند و اضطراب خود را به شکل‌های مختلف از جمله بهانه گیری و پرخاشگری و مانند آن نشان می‌دهند.
 
فتحی آشتیانی تاکید می‌کند: مردم، اطلاعات خود را از کانال‌های رسمی و معتبر و از ستاد مقابله با کرونا بگیرند و نباید زیاده از حد پیگیر این موضوع باشند.
 
اما مجید ابهری، جامعه‌شناس و پژوهشگر اجتماعی، درباره تأثیر شیوع کرونا بر سبک زندگی جامعه، نیز می‌گوید: برای تحلیل چنین وضعیتی باید دو دسته از عوامل را مدنظر داشته باشید، سلیقه‌ها، باورها، ارزش‌های اخلاقی و تمایلات اجتماعی و فرهنگی جزء عوامل دسته اول هستند و حوادثی نظیر، سیل، زلزله و گسترش بیماری‌های واگیردار مثل بیماری کرونا جزء عوامل دسته دوم که اختیار آن‌ها در دست انسان نیست و شاید این‌طور بگوییم که سبک زندگی جامعه تحت تأثیر بیماری کرونا، به شرایط خاصی مثل ماندن در خانه، خرید به اندازه نیاز، صرفه‌جویی در مصرف برخی اقلام، رعایت فاصله اجتماعی در منزل و محیط کار، کنترل رفت وآمد اعضای خانواده و ... هدایت شده است.
 
این جامعه‌شناس با اشاره به اینکه سبک زندگی فعلی متأثر از شرایط حاکم بر جامعه و این باور است که اگر غفلت کنیم امکان دارد به این بیماری مبتلا شویم، می‌افزاید: پیش از این در حالت عادی در طول روز، شاید سه مرتبه دست وصورت خود را می‌شستیم، اما اکنون بعد از هر کاری باید دست و صورت خود را شسته و ضدعفونی کنیم، از دست دادن و روبوسی بپرهیزیم، از مهمانی دادن و مهمانی رفتن نیز صرف‌نظر کنیم.
 
به گفته ابهری، برگزیدن این نوع محدودیت‌ها بر سبک زندگی فعلی ما تأثیر گذاشته و به سبک زندگی جدید و پرهیزمدارانه‌ای تغییر داده است و انتظار می‌رود که بعد از پشت سر گذاشتن این دوران دشوار، به سبک زندگی اولیه خود بازگردیم. بیشتر تغییرات ایجاد شده در سبک زندگی فعلی، مثبت است، زیرا برای حفظ سلامت انسان و جامعه هستند. انسان برای زنده ماندن باید برخی محدودیت‌ها و دشواری‌ها را بپذیرد.
 
ابهری در پاسخ به این سؤال که آیا این تغییرات ایجاد شده مقطعی هستند و یا به صورت مستمر ادامه پیدا خواهد کرد؟ گفت: شاید به دلیل قرنطینه، کاهش تعاملات اجتماعی به یک عادت بدل شود، ولی فکر نمی‌کنم ما ایرانی‌ها به دلیل خلق وخویی که داریم، روابط اجتماعی و عاطفی خود با دیگران را کنار بگذاریم.
 
ابهری ادامه می‌دهد: اکنون تغییر منفی زیاد در زندگی مردم رخ نداده، البته شاید برخی در رعایت بهداشت فردی افراط کرده و یا اینکه فکر کنند قحطی آمده و باید چیزی را احتکار کنند، در صورتی که چنین اتفاقی نیفتاده و همه اقلام و کالاها موجود است.
 
سخت‌ترین کار این روزها همین بحث مدیریت شرایط و اوضاعی است که همه در آن گیر کرده‌اند اما جمع بندی صحبت‌های کارشناسان این پیام را برای ما دارد که باید با شرایط فعلی با رعایت همه اصولی که گفته شده ساخت و منتظر شد تا هر چه زودتر شر این ویروس از سر همه مردم دنیا برداشته شود.
 
 
شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از  سایت خبری تحلیلی دیدارنیوز ، تاریخ انتشار:   12 مهر  1399  ، کدخبر:    72450،www.didarnews.ir