شعار سال: وزیر تازه نفس صمت اخیرا با تاکید بر ضرورت اطمینان‌بخشی به فعالان حوزه اقتصاد، وعده داد در پی حذف موانع و امضاهای طلایی است و از هیچ تلاشی برای حمایت از فعالان اقتصادی کوتاهی نخواهد کرد. علیرضا رزم حسینی، گفته است: امضای طلایی یکی از مصادیق رانت در نظام اقتصادی است. اگر صدور مجوز به تصمیم گیری یک فرد منحصر باشد، این امضاها در مواردی می توانند با ایجاد رانت و انحصار، میلیاردها تومان به نفع فرد یا گروهی جابجا کنند.

کارشناسان با ابراز اینکه برای رفع فساد در نظام اداری هرجا که منابع رانت نامولد وجود دارد یا زمینه ساز انحصار می‌شود، باید رفع شود تا اقتصاد رقابت پذیر و عادلانه شود، معتقدند، معنای امضای طلایی یا کثیف این است که افراد یا مقاماتی دارای امضاهای بسیار موثر و تعیین‌کننده هستند. هر چند اصطلاح امضای طلایی خودساخته است و در برخی موارد نیز به نام‌های دیگری شناخته می‌شود اما در معنای کلی‌، همانی است که گفته شد.

امروز افرادی دارای امضای طلایی هستند که فرصت‌ها و اختیارات زیادی را در اختیار دارند، به عنوان مثال اعضای هیات‌مدیره بانک‌ها و برخی وزارتخانه‌ها در تعیین نحوه استفاده از فرصت‌های اقتصادی و مالی در جامعه نقش مهمی دارند.

آنان بر این باورند در همه كشورها مسووليت‌هايی وجود دارد كه فرصت‌های مالی و اقتصادی را توزيع می‌كند اما چرا در برخي موارد، رسانه‌ای يا بزرگ نمی‌شود به دليل نظارت‌ها و نقش دستگاه‌های قضايی در تنظيم رفتار آنهاست، به نحوی كه باعث نشود از اين موقعيت‌ها در جهت تامين منافع شخصی‌شان استفاده كنند.

در واقع در كشورهای پيشرفته، نقش دستگاه قضا، پيشگيری از وقوع جرم و فساد است تا برخورد مستقيم با فساد. به خصوص در حوزه‌های حياتی كه عمدتا همين صاحبان امضاهای كليدی آنها را مديريت می‌كنند. در واقع نظارت‌های دقيق و عميق دستگاه قضايی و حضور فعال رسانه‌ها، سازمان‌ها و تشكل‌های مدني در كنار دسترسی آزاد به اطلاعات می‌تواند پيش از شكل‌گيری جرم و پيش از وقوع از آن خبر دهد.

اصلاحات ساختاری به جای امضاهای طلایی

مسعود دانشمند، دبیرکل خانه اقتصاد ایران در گفتگو با اقتصاد۲۴ گفت: اگر امضای طلایی نباشد یعنی هیچ نوع مجوزی نباید در وزارتخانه صادر شود؛ امضای طلایی یعنی برای ورود هر کالا و هر اقدامی ضرورت دارد وزارتخانه مرتبط، با آن موافقت کند .

وی ادامه داد: به طور مثال اگر قرار است واحد صنعتی راه اندازی شود تا کالا تولید کند، وزارتخانه با برآوردهای قانونی و مصوبات اجرایی دستور فعالیت و تولید را صادر می کند در غیر این صورت به طور قانونی این واحد نباید اقدام به فعالیت کند.

به گفته دانشمند، همین تأیید، ایجاد رانت می کند، یعنی در این زمان نوبت رسیدگی به درخواست هایی می شود که از سوی بستگان، دوستان و سفارش شدگان ارائه شده و به ناچار منتظر یک امضای طلایی به زیر درخواستشان هستند .

دبیرکل خانه اقتصاد ایران تصریح کرد: اگر بخواهیم امضای طلایی حذف شود باید صدور تمام مجوزها از وزارتخانه گرفته شود یعنی لازم نباشد یک کارخانه ای که می خواهد مواد اولیه وارد کند به دنبال تایید وزارت صنعت و ثبت سفارش در این وزارتخانه باشد .

این فعال اقتصادی با تاکید بر اینکه بعد از ثبت سفارش در وزارتخانه، بانک نیز به دلیل ایجاد سامانه نیما و دریافت ارز باید این ثبت سفارش تایید شده را رویت کند گفت: این پروسه ها به راحتی می تواند امضای طلایی را به وجود بیاورد.

دانشمند با بیان اینکه پدیده امضای طلایی در وزارتخانه ها به دلیل مراحلی که برای فعالان اقتصادی به وجود آورده اند اتفاق می افتد، ادامه داد: بروکراسی اداری، درخواست ها برای تکمیل پرونده و ده ها موارد دیگر خالق امضای طلایی است.

وی ادامه داد: حالا که وزیر جدید قصد دارد امضای طلایی را در وزارتخانه خود پایان دهد ابتدا باید فضا را برای این امر مهم فراهم کند و در نهایت به دنبال اعلام حذف امضای طلایی باشد و بعد خودکارهای امضای طلایی را بشکند.

دبیرکل خانه اقتصاد ایران گفت: رفع امضای طلایی زمانی اتفاق می افتد که بتوانند فضا را برای چنین پدیده ای فراهم کنند و بگذارند فعالان اقتصادی با رعایت قوانینی که وضع شده خود به دنبال فعالیت باشند نه اینکه وقت و زمان و بودجه خود را صرف گرفتن تاییدیه ها برای واردات مواد اولیه جهت تولید کنند.

دانشمند ادامه داد: چطور ممکن است یک فعال اقتصادی که قصد واردات مواد اولیه جهت تولید را دارد به دنبال امضاهای مختلف، طبقات یک وزارتخانه را مرتب طی کند و در نهایت نتیجه ای هم حاصل نکند اما در کنار آن افرادی به دور از بدنه تولید و صادرات به راحتی با یک امضا، اجازه واردات کالا و محصولی را داشته باشد که هیچ دردی از دردهای صنعت را دوا نمی کند.

وی با اشاره به اینکه اگر وزارت صمت با همین شرایطی که در حوزه امضاهای طلایی هست پیش رود بزرگترین لطمه را به بخش صنعت وارد کرده است، گفت: به اعتقاد بنده وضعیت امضاهای طلایی با همین رویه جلو می رود زیرا اگر بخواهند این مسئله را حل کنند باید ساختارها اصلاح شود چرا که این ساختار معیوب هر نوع رانت و فسادی را در وزارتخانه‌ها ایجاد کرده است.

این فعال اقتصادی تاکید کرد: بهتر است قبل از اعلام هر طرحی وضعیت ساختاری وزارت صمت اصلاح شود چرا که همین اصلاحات می تواند عامل کاهش فساد و رانت در وزارتخانه باشد و تا زمانی که ساختار وزارت صمت اصلاح نشود نمی توان انتظار داشت فصل امضاهای طلایی پایان پذیر باشد.