محمد درویش، کارشناس مسایل حوزه محیط زیست درباره تبعات مثبت و منفی کرونا بر روی محیط زیست و همچنین تهدیدات زیست محیطی بر روی زمین اظهار میدارد: کرونا تلنگری جدی به بشریت بود و این امید وجود دارد که سهم پژوهشها در حوزه سلامت و محیط زیست افزایش پیدا کند و بشر با دانش و درایت بیشتری نسبت به آینده عمل کند. ما حتما درگیر ویروسهای خطرناک تری خواهیم شد. بشریت هرگز از کابوس این بیماریهای ناشناخته رها نمیشود، ولی اگر خود را از نظر علمی و نرم افزاری ارتقا بدهد میتوان به آینده امیدوار بود. باید به سرعت به سمت استفاده از انرژیهای نو حرکت کنیم. باید سوختهای فسیلی را کنار بگذاریم و سبک زندگی خود را بر اساس واقعیتهای بوم شناسی اصلاح کنیم.
شعار سال:
متن گفتگو با محمد درویش را میخوانید:
_ یک سال از شیوع پاندمی کرونا میگذرد و خسارتهای مالی و جانی زیادی تا کنون به جای گذاشته است و تاثیر زیادی بر زندگی مردم داشته است. وقتی از منظر تبعات مثبت کرونا به مساله نگاه میکنیم یکی از تاثیرات کرونا بر زمین و محیط زیست دیده میشود از گرمایش زمین و آلودگی هوا به مقدار قابل توجهی کاسته شدو به نوعی زمین در این مدت از دست انسانها نفسی کشید. آیا در آینده نیز شاهد تاثیرات مثبتی بر زمین و محیط زیست خواهیم بود؟
در شش ماهه نخست سال ۲۰۲۰ میزان انتشار گازهای گلخانهای کاهش پیدا کرده است
وضعیت کره زمین در سال ۲۰۲۰ شبیه به سال ۲۰۰۸ شد
شاهد افزایش میزان تزریق مواد پلاستیکی از جمله ماسک و دستکش به طبیعت هستیم
شوکهای مقطعی تاثیری بر محیط زیست نخواهد داشت
در جهان پساکرونا انتظار میرود در توزیع بودجهها سهم محیط زیست و سهم پژوهش در حوزه سلامت افزایش پیدا کند
گزارشهایی که آژانس محیط زیست اتحادیه اروپا منتشر کرده است همچنین گزارشی که یو ان تی پی منتشر کرده نشان میدهد در مجموع در شش ماهه نخست سال ۲۰۲۰ میزان انتشار گازهای گلخانهای به طرز محسوسی نسبت به مدت مشابه در سال قبل کاهش پیدا کرده است و حتی برای اولین بار در طول سه دهه اخیر شاهد این بودیم که مرز تخطی زمین به جای اینکه جلو برود سه هفته عقب رفت و این به معنی این است که وضعیت زمین در سال ۲۰۲۰ شبیه به سال ۲۰۰۸ شد. اینها نشان دهنده این است که کاهش حضور انسانها در طبیعت، استفاده از خودرو، سفر و کاهش استفاده از هواپیما و کشتی و همه و همه سبب میشود زمین کمی نفش بکشد، ولی نباید به این دلخوش باشیم و فکر کنیم میتوان روی چنین رفتارهایی حساب کرد. چون این رفتارها از سر خردمندی و درایت نیست و از سر محدودیتها و ناچاری رخ داده است. ما گزارشهای زیادی داریم که نشان میدهد امسال زاد و ولد حیات وحش بسیار خوب بود، چون آرامش بیشتری در طبیعت وجود داشت. از طرفی به دلیل تشدید فقر جامعه محلی میزان تخریب جنگلها و تغییر کاربری اراضی و تبدیل بلوطها به زغال و آتش سوزی عمدی و شکار افزایش پیدا کرده است. حتی شاهد افزایش میزان تزریق مواد پلاستیکی از جمله ماسک و دستکش به طبیعت هستیم، این موارد میتواند خسارتهای جبران ناپذیری را به طبیعت وارد کند. ما زمانی میتوانیم بگوییم وضعیت محیط زیست خوب است که مردم از سطحی از رفاه برخوردار باشند که هزینهای را صرف آموزش و آگاهی کنند و آگاهانه سبک زندگی را انتخاب کنند که کمترین اثر منفی و مخرب را بر روی کره زمین بگذارد. در غیر این صورت این شوکهای مقطعی تاثیری بر محیط زیست نخواهد داشت و تنها اثر آنها این خواهد بود که جهانیان را با این روبرو میکند که به جای آن همه هزینه بر صنایع جنگی اگر بر صنعت سلامت و پزشکی و پژوهشهای مرتبط هزینه کرده بودید یک و نیم میلیون نفر از شهروندان کره زمین بر اثر بیماری کویید ۱۹ از بین نمیرفتند. این رقم بالاتر از تمام کشتگان جنگهای دو دهه اخیر است؛ بنابراین در جهان پساکرونا انتظار میرود در توزیع بودجهها سهم محیط زیست و سهم پژوهش در حوزه سلامت افزایش پیدا کند و سهم تولید جنگ افزار کاهش یابد.
_ کرونا موجب ایجاد تغییراتی در سبک زندگی مردم شد آیا این تغییر سبک زندگی با حمایت از محیط زیست در آینده هم همراه خواهد بود؟
کرونا مردم را آگاهتر میکند
من چندان امیدوار نیستم؛ چون حتی در این شرایط کرونا نیز مردم بعد از چند ماه خسته شدند و به مهمانی و سفر مشغول شدند و دلیل موجهای دوم و سوم کرونا هیمن بود. مردم فراموش خواهند کرد و به مجرد اینکه واکسن بزنند مجددا به سبک زندگی قبلی خود بر میگردند. بشر موجودی اجتماعی است و نمیتواند خود را از اجتماع دور کند. بشر به دنبال رابطه است و نمیتوان این رفتارها را از بشر گرفت. اگر تاریخ را مطالعه کنید متوجه میشوید که وقتی طاعون تمام اروپا را فرا گرفت و مردم را کشت، مهمترین اتفاق این بود که قدرت افسانهای کلیسا نابود شد و مردم گفتند چرا ما باید بخشی از درآمدهایی را به کشیشها و اسقفهایی بدهیم که خود بر اثر این بیماری از دنیا میروند و دین فروشی کنار رفت. کرونا همین کار را میکند و مردم آگاهتر میشوند و خرافات کمتر میشود و به جای اینکه به برخی آدمهایی که با دین تجارت میکنند، پناه ببرند به علم و دانش پناه میبرند و این میتواند به نفع بشریت تمام شود.
_ مساله کرونا جهانی است و اشاره کردید که چه تبعاتی بر روی محیط زیست داشته است، اما در مورد محیط زیست ایران شاهد چه تغییراتی بودیم؟
محیط زیست ایران به نسبت محیط زیست جهان کمتر از مواهب کرونا متاثر شد
محیط زیست ایران به نسبت محیط زیست جهان کمتر از مواهب کرونا متاثر شد و بیشتر از زیان کرونا بهرهمند شد. در تهران که همه چیز تعطیل است در هفته گذشته شاخص آلودگی هوا ۱۴۰ بود. وضعیت ما بسیار غم انگیز و نگران کننده است. میزان آتش سوزی در جنگلهای ایران امسال به شدت افزایش پیدا کرد. میزان تخریب و برداشت و تجاوز به حریم جنگل به شدت افزایش پیدا کرده است. شکار افزایش پیدا کرده و محیط بانان و جنگل بانان رها کرده اند.
_ علت چیست؟
دولت نمیتواند نیازهای معیشتی جامعه محلی را در زاگرس و ارسباران و هیرکانی تامین کند
سازمانهای پسماند به دلیل کرونا تفکیک را کنار گذاشته اند
به دلیل کرونا زبالههای پلاستیکی زیادی به طبیعت تزریق شد
امسال برای محیط زیست ایران سالی فاجعه بار بود
علت؛ فقر شدید مردم است و دولت نمیتواند نیازهای معیشتی جامعه محلی را در زاگرس و ارسباران و هیرکانی تامین کند و آنها را رها کرده و به طور غیر مستقیم میگوید دامتان را زیاد کنید و چوب را زغال کنید و زندگی کنید. تحریمها بر این فقر شدید اثر گذاشت. سازمانهای پسماند به دلیل کرونا تفکیک را کنار گذاشته اند و همه زبالهها را با هم مخلوط میکنند و به دلیل کرونا زبالههای پلاستیکی زیادی به طبیعت تزریق شد. امسال برای محیط زیست ایران سالی فاجعه بار بود.
_ به زبالههای کرونایی اشاره کردید. کرونا وقتی وارد زمین میشود به جا میماند یا از بین میرود؟
گزارشهایی نرسیده است که نشان بدهد کرونا در زمین باقی میماند. البته بیمارستانها زبالههای خود را میسوزانند. ما در دنیا شاهد این بودیم که شهرداریها به سمت ایجاد مسیرهای ویژه کرونایی برای تشویق و ترویج به دوچرخه سواری رفتند. ما از این فرصت هم استفاده نکردیم و عدهای همچنان دوچرخه را برای برخی اقشار چندان صحیح نمیدانند و اجازه ندادند ما به سمت دوچرخه سواری تمام جامعه برویم. تا وقتی چنین مسالهای وجود دارد نمیتوان امیدوار بود که به سمت خردمندی و پایداری حرکت کنیم.
_ به عبارتی وقتی آسیبی به محیط زیست وارد میشود آسیبهای قبلی هم دو برابر تشدید میشوند. به صورت کلی چه کاری میتوان کرد؟ آیا باید به سمت تکنولوژیهای پیشرفته دارای اثرات کمتر مخرب بر روی محیط زیست حرکت کنیم؟
با رفتن ترامپ میتوان به قوت گرفتن اجلاس پاریس امیدوار بود
پاسخ سوال شما توسط جهان در اجلاس پاریس در سال۲۰۱۵ داده شد و قرار شد دولتها شیوه نامههایی را پیاده کنند؛ از جمله اینکه به سمت کاهش استفاده از زغال سنگ و سوختهای فسیلی بروند و به سمت انرژیهای نو حرکت کنند و مبلمان شهری را از خودرو محوری به بوم محوری یا اکو محوری ببرند و به سمت ایجاد جذابیتهای بیشتری بروند تا مردم داوطلبانه استفاده از خودروی شخصی را کنار بگذارند و به این سمت بروند که هفتهای دو روز از پروتئین گیاهی به جای پروتئین حیوانی استفاده کنند. همه اینها دستور العملهایی است که دولتها موفق شدند به سمت آن حرکت کنند. اما با خروج ترامپ از این معاهده برخی از دولتها از جمله چین و روسیه و فرانسه و آلمان که از بزرگترین دولتهای تولید کننده گازهای گلخانهای بودند نیز دلسرد شدند. کشورهایی، چون عربستان و ایران نیز از این مساله سو استفاده کردند و کلا تعهدات خود را کنار گذاشتند. از این رو امید میرود با رفتن ترامپ از کاخ سفید و بازگشت دولت آمریکا به توافق پاریس شاهد فشار بیشتری بر کشورها باشیم تا به مفاد تعهدنامه برگردند و تا سال ۲۰۳۰ شاهد کم شدن گازهای گلخانهای باشیم. البته چندان معلوم نیست که بایدن چطور عمل خواهد کرد، ولی مثل جهنم ترامپ نخواهد بود بخصوص که جان کری را به عنوان نماینده آمریکا انتخاب کرده که سیاست مداری کار کشته و خبره است و میتوان به قوت گرفتن اجلاس پاریس امیدوار بود.
_ آینده کره زمین را چطور میبینید؟ آیا ظهور بیماریهای جدیدی، چون کرونا باز هم میتواند بشر را به این سمت ببرد که مراقب محیط زیست و طبیعت اطراف باشد یا مردم فراموش خواهند کرد؟
کرونا تلنگری جدی به بشریت بود
ما حتما درگیر ویروسهای خطرناک تری خواهیم شد
گزارشها نشان میدهد با آب شدن یخها در منطقه ایسلند ویروسهای جدیدی بعد از میلیونها سال بیرون آمده اند
بشریت هرگز از کابوس بیماریهای ناشناخته رها نمیشود
باید به سرعت به سمت استفاده از انرژیهای نو حرکت کنیم
اگر این سوال را یک سال پیش از من میپرسیدید با قاطعیت میگفتم ما با سرعت تمام به سمت فروپاشی در حرکت هستیم و آینده تیره و تار خواهد بود، ولی کرونا تلنگری جدی به بشریت بود و این امید وجود دارد که سهم پژوهشها در حوزه سلامت و محیط زیست افزایش پیدا کند و بشر با دانش و درایت بیشتری نسبت به آینده عمل کند. ما حتما درگیر ویروسهای خطرناک تری خواهیم شد. همین الان گزارشهایی میرسد که نشان میدهد با آب شدن یخها در منطقه ایسلند ویروسهای جدیدی بعد از میلیونها سال بیرون آمده اند که اگر وارد آب بشوند یعنی سه چهارم کره زمین درگیر خواهد شد و تبعات آن وحشتناک خواهد بود. بشریت هرگز از کابوس این بیماریهای ناشناخته رها نمیشود، ولی اگر خود را از نظر علمی و نرم افزاری ارتقا بدهد میتوان به آینده امیدوار بود. باید به سرعت به سمت استفاده از انرژیهای نو حرکت کنیم. باید سوختهای فسیلی را کنار بگذاریم و سبک زندگی خود را بر اساس واقعیتهای بوم شناسی اصلاح کنیم.
_ در مورد کووید ۱۹ احتمال انتقال از خفاش به انسان مطرح شد آیا میتوان پیمان نامهای تنظیم کرد تا استفاده از گوشت برخی از حیوانات برای انسانها ممنوع باشد؟
باید تلاش کنیم تا حیات وحش را اهلی نکنیم
یکی از دستآوردهای کووید ۱۹ همین بود تجارت حیات وحش با هدف تکثیر و خوراک در چین ممنوع شد این مساله باید مطالبه مردمی باشد تا پیگیری شود و دوام داشته باشد. باید تلاش کنیم تا حیات وحش را اهلی نکنیم و کمتر به حیات وحش تجاوز کنیم به این ترتیب میتوانیم از خطرات سرایت ویروسهای ناشناخته در امان بمانیم.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از شفقنا، تاریخ انتشار: ۱۸ آذر ۱۳۹۹، کد خبر: ۱۰۵۸۰۰۵، shafaghna.com