شعار سال: عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز معتقد است: در مقابل رسمی شدن دو یا چند زبان در ایران که به دلایل متعدد فرهنگی، اجتماعی وامنیتی قابلیت اجرا ندارد؛ اما آزفای ایرانیان (آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان) از پشتوانه حقوقی برخوردار است.

داوود پورمظفری، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز در سومین روز از پانزدهمین گردهمایی بین‌المللی انجمن زبان و ترویج ادب فارسی در نشستی مجازی با عنوان «آزفای ایرانیان، زبان و اقوام» با بیان این مطلب افزود: سال‌ها دغدغه‌ام آشنانبودن کودکان دوزبانه با گونه معیار زبان فارسی بود؛ تا اینکه درصدد برآمدم طرح آزفای ایرانیان، زبان و اقوام را براساس اصل پانزدهم قانون اساسی بنویسم.

وی با اشاره به سابقه دو دهه تدریس خود در مدارس بیان کرد: تفاوت گونه‌های زبان در خوزستان موجب می‌شد دانش آموزانی که فارسی، زبان دومشان بود، قادر به درک درستی از مفاهیم درسی نباشند و همین موضوع ناتوانی و سرخوردگی دانش آموزان را به دنبال داشت و هرچند کودک فارسی زبان اعم از ترک، لر، بلوچ، عرب، گیلک، ترکمن باید مطابق قانون اساسی در مدرسه به زبان فارسی تحصیل کنند؛ اما این الزام در جایی تبدیل به مشکل بزرگی برای کودکان غیر فارسی زبان می‌شود.

پور مظفری در ادامه با توضیح اینکه کودک ایرانی غیر فارسی زبان در سال اول دبستان برای یادگیری زبان فارسی با مشکل بزرگی مواجه می‌شود، تصریح کرد: کودک غیر زبان فارسی در پایه اول ابتدایی با زبانی آشنا شده که پیش از آن هیچ نزدیکی با این زبان نداشته و یادگیری زبان فارسی برای این کودک پیامدهایی، چون اضطراب در محیط آموزشی، شکست تحصیلی، تباه شدن استعداد‌های فردی، ایجاد احساسی ناخوشایند در کودکان نسبت به زبان فارسی و هویت ملی و هدررفتن سرمایه‌های انسانی و اجتماعی را به دنبال دارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز با مرور بر تاریخچه قانون اساسی در ایران یادآور شد: در یکصد سال گذشته دو بار قانون اساسی نوشته شد که قانون اساسی اول در سال ۱۳۲۴ با عنوان قانون مشروطه و متمم آن در سال ۱۳۲۵ تدوین شد و تقریبا در یکصد پنجاه و شصت اصلی که در قانون اساسی مشروطه و متمم آن وجود داشت، هیچ اشاره‌ای به خط و زبان رسمی نشده است؛ اما دومین تجربه قانون اساسی در پیش نویس قانون اساسی جمهوری اسلامی صریح آمده است: زبان و خط مشترک مردم ایران فارسی است و متون مکاتبات رسمی باید با این زبان و خط باشد؛ ولی استفاده از زبان‌های محلی در مدارس و مطبوعات محلی آزاد است.

وی ادامه داد: بر همین اصل افزوده‌هایی در نسخه نهایی قانون اساسی گنجانده شد و در قالب اصل پانزدهم از فصل دوم به تصویب رسید و کلماتی، چون کتب درسی، مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آن‌ها در مدارس، در کنار فارسی اضافه شد. با توجه به اینکه در قانون اساسی زبان فارسی زبان رسمی ایران پذیرفته و مسئولیت پیدا کرده است؛ اما صرفا تصریح قانون اساسی به زبان فارسی شأن و منزلت لازم برای این کار را نداده است.

مؤلف کتاب «مهرنامه استاد دکتر نصرالله امامی» اضافه کرد: زبان و خط فارسی پیش از اینکه در قانون اساسی جمهوری اسلامی برچسب رسمی بخورد، به عنوان زبان و خط مشترک همه اقوام ایرانی در قلمرو ایران تاریخی و فرهنگی بوده است و رواج خط و زبان فارسی در آسیای صغیر، آسیای میانه، افغانستان و تاجیکستان نشان می‌دهد که در چه قلمرو و گسترده سیاسی بوده است. زبان فارسی در این محدوده جغرافیایی به دلیل برخورداری از پشتوانه ادبی و فرهنگی دری خود به مثابه یکی از پیوند دهنده ها‌ی عظیم انسجام بخش میان اقوامی بوده که با اینکه زبان فارسی، زبان مادری‌شان بود، اما هیچ گونه آسیبی به زبان فارسی نزده‌اند.

پورمظفری عناصر اثر بخش در ایران تاریخی و فرهنگی را توجه به دو عامل زبان و قومیت دانسته و تاکید کرد: امروزه مولفه‌هایی، چون: وحدت، فرهنگ، وحدت سرزمینی، پرچم و شناسنامه و قومیت زبان به عنوان هویت ملی نام برده می‌شوند.

وی با بیان اینکه اصل پانزدهم قانون اساسی زمینه‌های مناسبی جهت صیانت از زبان‌های اقوام دیگر پدید آورده است، معتقد است: در این اصل دو گونه حقوق آشکار و پنهان وجود دارد که در حقوق آشکار به اقوام ایرانی غیر فارسی زبان اجازه می‌دهد تا در کنار زبان فارسی در مطبوعات، رسانه ها‌ی گروهی و محیط‌های آموزشی آزادانه آبزیان خود و از میراث ادبی آن استفاده کنند و حقوق پنهان حقوقی است که به موجب رسمیت یافتن زبان فارسی، برای ایرانیان غیر فارسی زبان ایجاد می‌شود و اصول دیگری در قانون اساسی ظاهر می‌شود.

وی موانع پیش روی آزفای ایرانیان را شامل: احتمال برانگیختن احساسات اقوام ایرانی در حهت عدم پذیرش آموزش زبان فارسی به کودکانشان در ۵ یا ۶سالگی، کمبود منابع مالی و نیروی انسانی مورد نیاز برای اجرای طرح و در اختیار نداشتن محتوای آموزشی و منابع درسی متناسب با طرح آزفای ایرانیان برشمرد.

پور مظفری در پایان نتایج طرح آزفای ایرانیان را تقویت روحیه همبستگی کلیپ مولفه‌های هویت ساز ایرانیان، حفظ امنیت ملی و تمامیت ارضی، تلاش در جهت تحقق عدالت آموزشی و پیشگیری از شکست تحصیلی دانش آموزان غیر فارسی زبان ایرانی اعلام کرد.

یادآوری می‌شود پانزدهمین گردهمایی بین المللی انجمن ترویج و زبان ادب فارسی از ۲۸ بهمن تا ۷ اسفند در اهواز برگزار می‌شود.

شعار سال؛ با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری کتاب ایران، تاریخ انتشار: ۱ اسفند ۱۳۹۹، کد خبر: ۳۰۳۰۵۴، www.ibna.ir