شعار سال: آلودگی هوا در زمستان جاری و مصادف شدنش با خطر شیوع کرونا، میزان خطر مرگ برای مردم را چندین برابر کرد و طبق گفته‌ی رئیس سازمان محیط زیست سوخت‌های گازوئیل و مازوت مرگ و میر کرونا را ۶ برابر افزایش می‌دهد.

همچنین مجتهدی به ممنوعیت شعاع ۱۱۰ متری احداث صنایع آلاینده در اطراف شهر‌هایی مثل تهران اشاره کرد که در بسیاری از موارد این محدودیت‌ها شکسته شده و بر افزایش آلودگی کلانشهر‌ها و شهر‌های کوچک اثر دارد.

حتی بعد از بحرانی شدن شرایط آلودگی هوا‌ی زمستان در کشور، عیسی کلانتری با انتقاد به سوخت مازوت و بحرانی شدن آلودگی هوا در زمستان جاری، گفته بود: «علت آلودگی هوا در زمستان خودرو‌های بنزینی نیست. در زمستان خطرناک‌ترین مساله گوگردی است که در سوخت‌های فسیلی به‌ویژه در مازوت و گازوئیل وجود دارد. منشأ اصلی آلودگی که مازوت هست و اگر حذف نشود؛ همین وضع ادامه دارد.»

البته جدای سوخت مازوت که این روز‌ها بحث اصلی آلودگی هوای کشور است، براساس آخرین گزارش اعلام شده از سوی مراجع ذیصلاح، ۸۷ درصد مینی‌بوس‌ها، ۸۱ درصد موتورسیکلت‌ها، ۷۳درصد اتوبوس‌های درون‌شهری، ۶۰ درصد کامیون‌ها، ۵۸ درصد تاکسی‌ها، ۴۴ درصد اتوبوس‌های برون‌شهری، ۲۷ درصد وانت‌ها و ۴ درصد سواری‌های کشور اسقاطی بوده که ۸۰ درصد این سواری‌ها هم غیراستاندارد هستند، این در حالی است که گفته می‌شود ۶۰ تا ۷۰ درصد آلودگی هوا مربوط به ذرات معلق است که اهمیت استاندارد و پایین بودن سن خودرو را به عنوان منبع ذرات معلق نشان می‌دهد.

این مسائل نشان می‌دهد، موضوعات زیست محیطی کشور مشکلات چند جانبه‌ایی هستند که هر کدام، همچون آلودگی هوا نیاز به آسیب شناسی مجزا دارد تا منجر به گسترش آن مشکل نشود، برای این موضوع با سید مهدی مجتهدی به گفتگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.

آلودگی هوا فقط به یک ارگان مربوط نیست

سید مهدی مجتهدی کارشناس و فعال حوزه محیط زیست، در گفتگو با دیدار نیوز با اشاره به معضل آلودگی هوا در سال جاری که علاوه بر کلانشهرها، شهر‌های کوچک را هم در بر گرفت، بیان می‌کند: «معضل آلودگی هوا مانند مشکلات مدیریت منابع آب و تالاب‌ها و حتی حفظ تنوع زیستی در مناطق حفاظت شده، اغلب مشکلاتی با ماهیت چند جانبه هستند و اگر بخواهیم بحث آلودگی هوا را ریشه‌یابی کنیم موضوع به چند سال یا حتی یک یا دو دهه برنمی‌گردد، بلکه می‌توان بروز مشکل را به ابتدای شکل گیری شهر‌های مدرن ایران از یکصد سال پیش مرتبط ساخت و موضوع دیگر اینکه توسعه شهری و حمل و نقل در ایران همواره از ابتدا خودرو محور بوده و توسعه حمل و نقل عمومی در الویت‌های بعد و حاشیه‌ایی قرار داشته است، بنابراین آلودگی هوا در هر منطقه‌ایی پیچیدگی‌های خودش را دارد، در کلانشهر‌های استان تهران، البرز، آذربایجان و خراسان و اصفهان که دمای هوا در پاییز و زمستان از ده درجه کاهش میابد با پدیده وارونگی هوا و اینورژن مواجه هستیم، اما در مناطق جنوبی کشور به دلیل خشک شدن تالاب‌ها، بروز ریزگرد‌ها عامل مهم آلودگی هوا است و برای نمونه خشک شدن دریاچه ارومیه، تالاب هورالعظیم در خوزستان یا هامون در سیستان و تالاب گاوخونی می‌تواند موجب ایجاد منبع گرد و غبار شده و شهر‌ها و روستا‌های مناطق اطراف را تحت تاثیر قرار می‌دهد.»

مجتهدی ادامه می‌دهد: «بدیهی است وارونگی هوا همیشه در پاییز و زمستان رخ می‌دهد و معضل مشترک شهر‌های بزرگی است که در آن علاوه بر حمل و نقل خودرو‌ها و ناوگان فرسوده اتوبوس‌ها و مینی بوس‌ها در اطراف آن صنایع و کارخانه‌های آلاینده وجود دارد، برای نمونه شهر اراک هم چنین مشکلی را دارد و تا وقتی که این شیوه چیدمان توسعه کشور دگرگون نشود و نوسازی ناوگان حمل و نقل کشور در اولویت نباشد، این مشکل ادامه خواهد داشت، زیرا بحث آلودگی هوا چند عامل دارد که یکی از آن‌ها به فرسودگی ناوگان حمل و نقل عمومی مربوط می‌شود، اتوبوس‌هایی که بالای ۷۰ درصد آن‌ها فرسوده هستند و ناوگان حمل و نقل عمومی باید نوسازی شود و اگر بتوانیم این کار را در ۲ سال انجام دهیم، ۵۰ درصد مشکلات آلودگی از بین می‌رود و اگر واقع بینانه به این موضوع نگاه کنیم اولویت‌های توسعه کشور باید بر اساس سلامت عمومی دوباره باز تعریف شود، زیرا آلودگی هوا شوخی ندارد و هر سال افراد زیادی را می‌کشد.»

 

 

وی در ادامه می‌گوید: «هر سال در ایام آلودگی هوا آمار مرگ و میر‌های زیادی داریم، تداوم روند فعلی و عدم نوسازی حمل و نقل عمومی و اینکه اولویت توسعه، سلامت شهروندان نیست تا بتوانیم بدون این که لازم باشد از خودروی شخصی استفاده کنیم و بجای آن با وسایل حمل و نقل عمومی تردد کنیم، پس بنابراین تا وقتی که این خودرو محوری سر جای خود است قبل از اینکه ناوگان اتوبوسرانی را درست کنیم، همه این‌ها نیاز دارد تا رویکرد کلان توسعه شهری ما عوض شود، موضوعی که ۱۰۰ سال ریشه در سو مدیریت ادوار دارد، پس بعید است مثلا در عرض دو سال همه این مشکلات حل شود، اما اگر عزم ملی و مطالبه عمومی پدید آید امکان مدیریت و پایش وجود دارد تا آلودگی کم‌تر اتفاق بیوفتد که نتیجه بلند مدتی خواهد داشت، لذا باید نوسازی و بازسازی خودرو‌ها در الویت قرار گیرد تا بر اساس استاندارد در سطح جهانی سوخت مصرف شود و از سال‌ها قبل ممنوعیت شعاع ۱۱۰ متری برای صنایع آلاینده وجود داشت که در اطراف تهران بارگذاری نشود، اما در خیلی از موارد این محدودیت شکسته است، کارخانه‌ها و واحد‌های دیگر بارگذاری شده در این روند تاثیر گذار بوده است.»

این کارشناس محیط زیست مطرح نمود نیازمند یک تغییر نگرش و درک تازه هستیم و کنترل آلودگی محیط زیست تنها وظیفه یک سازمان نیست و ادامه می‌دهد: «برای نمونه جهت پیگیری اجرایی شدن قانون هوای پاک توسط انجمن‌های محیط زیستی مشخص شد بیش از ۱۸ سازمان در این موضوع دخیل هستند، از وزارت کشور، شهرداری‌ها، وزارت صنعت و معدن، اداره راه و سازمان نوسازی و... که به نوعی در موضوع کنترل آلودگی هوا تاثیر گذارند، همچنین نقش صنایع ملی در این مورد حیاتی است، در نظر بگیرید که دو خودروسازی اصلی کشور که بهترین فارغ التحصیلان ما از دانشگاه‌های خوب آنجا مشغول کارند وقتی ماشین‌هایی تولید می‌کنند که دو برابر استاندارد جهانی مصرف سوخت دارد و بعد وارد بازار می‌شود، در صورتی که باید برای خود مهندسین فنی هم دغدغه باشد که چنین ماشین غیر استانداردی را وارد بازار نکنند، بنابراین مسئله کنترل آلودگی هوا فقط در عهده‌ی مسئولیت سازمان محیط زیست نیست و کلیه دستگاه‌ها و جامعه مهندسی کشور و شرکت‌های خودروسازی باید به این موضوع فکر کنند تا با تولید خودرو‌های با مصرف سوخت استاندارد باعث تشدید آلودگی نشوند. این موضوع بسیار جدی است که باید در دانشگاه‌های فنی ما تدریس شود و مهندسان صنایع خودروسازی درگیر این بحث باشند که چه راه حلی برای حفاظت محیط زیست و کاهش مصرف سوخت خودرو‌های تولیدی وجود دارد و این رویکرد جدید حفاظت طبیعت است و به این موضوع مهم "همسوسازی حفاظت محیط زیست در بخش صنعت" می‌گویند.»

شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از دیدار نیوز، تاریخ انتشار: ۱۱ اسفند ۱۳۹۹، کدخبر: didarnews.ir، ۸۲۰۱۸