شعار سال: صنایع دستی به خودی خود با ماشینی شدن زندگی، طی سالهای اخیر در حال رنگ باختن و افول بوده است که با حمایتهای مسئولان و برنامهریزیهای انجام شده تا حدی جلو افول شتابنده و خطر از بین رفتن این وجه از فرهنگ ما گرفته شد.
اما مشکلات اقتصادی کشور و معضلاتی که در این عرصه گریبان گیر خانوادهها شده است در کنار مسائل دیگری از جمله شیوع کرونا در جهان سبب شده دوباره در رابطه به بی توجهی مردم به صنایع دستی و احتمال از بین رفتن این صنایع احساس خطر کنیم.
کاهش قدرت خرید مردم و کم رونق شدن بازار صنایع دستی
در شرایطی که با افزایش چند برابری قیمتها و تورم سربه فلک کشیده، عموم مردم در رفع نیازهای اولیه و معیشتی خود درمانده شدهاند کمتر کسی برای زیباتر شدن منزل خود و برای داشتن کالایی با کیفیت به فکر خرید کالای لوکسی همچون صنایع دستی میافتد.
همین مسأله یعنی عدم تقاضا موجب شده تا بسیاری از صاحبان این رشتهها و فعالان این حرفهها تلاش کنند محصولات خود را با قیمتهای پایینتر عرضه کنند و برخی برای این کار دست به تولید صنایع دستی با موادّ اولیه بیکیفیت زدهاند.
زهرا شبانی، استادکار خاتم کاری که حدود ۲۰ سال در این رسته سابقه فعالیت دارد، در این رابطه به صاحب نیوز گفت: طی سالهای اخیر به دلیل مشکلات اقتصادی بسیاری از تولید کنندگان مواد اولیه خاتم کاری، نوارهای گل بندی خاتم که ترکیبی از فلزاتی همچون برنج و استخوان شتر و ... است را از مواد دیگری همچون چوب تهیه میکنند تا قیمت تمام شده این مواد به حدی باشد که خریداران بتوانند از آن استقبال کنند.
وی افزود: این کار موجب کاهش کیفیت محصولات خاتم کاری تولید شده و تغییر حالت این محصولات بعد از مدتی و سرانجام مرجوع کردن این محصولات توسط مشتریان به تولیدکنندگان شده است.
کاهش کیفیت تولیدات صنایع دستی یکی از آسیبهایی است که میتواند به این رشته ضربهای کاری وارد کند و موجب بدنام شدن صنایع دستی ایران و از دست دادن بازارهای باقیمانده بین المللی این صنعت شود.
اینجا لزوم ورود دستگاههای حاکمیتی احساس میشود تا با نظارت بر این صنعت، از نام و نشان این میراثهای ثبت شده ایرانی حفاظت کند و در کنار ممانعت از ورود صنایع دستی تقلبی و مشابه ماشینی از کشورهایی نظیر چین، اصالت و کیفیت صنایع دستی کشور را حفظ کند.
ضربه کاری کرونا بر گردشگری و صنایع دستی
گذشته از قیمتهای کمرشکن امروز که قدرت خرید را از عموم مردم گرفته است، عمدهترین خریداران صنایع دستی یعنی گردشگران به واسطه شیوع کرونا و البته سیاستگزاری و برنامهریزی معیوب مسئولان در رابطه با گردشگری از بازار صنایع دستی برچیده شدهاند.
افول گردشگری در اثر گرفتاری جهان به ویروس کووید۱۹، مستقیماً صنایع دستی کشور را به مخاطره انداخته است و اصلیترین مشتریان بازار صنایع دستی را از این بازار گرفته است.
رحیم یعقوب زاده، مدرس دانشگاه علم و فرهنگ دانشکده گردشگری، در این رابطه با تأکید بر این مطلب که مسئولان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برنامه عملی و قابل قبولی برای رشد گردشگری کشور ندارند، به خبرنگار صاحب نیوز گفت: در همین شرایط کنونی کرونا بسیاری از کشورهای جهان اقتصاد خود را با گردشگری اداره میکنند، اما مسئولان ما با بهانه کردن مشکلاتی نظیر تحریمها بدون برنامه این صنعت را پیش میبرند در حالی که روابط ایران با بزرگترین کشور مبدأ توریستی جهان یعنی چین بسیار خوب و حسنه است.
وی معتقد در شرایط فعلی نیز میتوان گردشگری و صنایع دستی را رونق داد، اما مشکل در مدیریت و برنامه ریزی این حوزه، تاکنون چنین نتیجهای برای آن دربرنداشته است.
نگاهی به عملکرد مسئولان در حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی این موضوع را تأیید میکند که یک نمونه آن را گلهمندی حجتالاسلام مجید نصیرایی، ناظر مجلس در شورای عالی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، میتوان یافت.
عدم تشکیل جلسه شورای عالی گردشگری
این نماینده مجلس اظهار کرد: حوزه میراث فرهنگی، گردشگی و صنایع دستی به واسطه شیوع کرونا در شرایط اقتصادی نامطلوبی به سر میبرد و دچار مشکلات زیادی شده است، اما در طول ۹ ماهی که از عمر مجلس کنونی میگذرد تاکنون جلسه شورای عالی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که ریاست آن با رئیس جمهور است تشکیل نشده است.
وی افزود: بالطبع با توجه به مشکلات فعالان این حوزه، تشکیل این شورا میتواند با طرح نیازها و بیان راهکارها و همچنین ایجاد هماهنگی بین دستگاههای مختلف کشور به رفع این مشکلات کمک کند.
نماینده مردم فردوس، طبس، سرایان و بشرویه در مجلس شورای اسلامی همچنین از مشکلات اقتصادی و فرهنگی در حوزه گردشگری سخن گفت که به دلیل عدم تشکیل شورای عالی گردشگری امکان طرح آن و چاره اندیشی برای رفع آن پیش نیامده است.
البته این موضوع مسأله جدیدی نیست چرا که شورای عالی فرهنگی و شورای عالی فضای مجازی کشور نیز که ریاست آن بر عهده رئیس جمهور است بعد از مدتها تعطیلی با فشار رسانهای و بعد از انتقاد رهبر معظم انقلاب و مسئولان فرهنگی کشور تشکیل جلسه میدهد.
حجت الاسلام نصیرایی البته تصریح کرد: مجلس در بودجه سال ۱۴۰۰ تسهیلات خوبی برای صنایع دستی و وزارتخانه صنایع دستی، گردشگری و میراث فرهنگی در نظر گرفته است تا در شرایط کنونی حمایتی از فعالان این عرصه داشته باشد.
بازاریابی صنایع دستی در خارج از کشور به ویژه اکنون که به وسیله رمزارزها میتوان از هر جای دنیا بدون کارگر بودن تحریمها، پول را منتقل کرد یکی از گزارههایی است که باید با مدیریت وزارتخانه اجرایی شود و این موضوع لحاظ شود که هنرمند اصفهانی میناکار و یا بانوی هنرمند تبریزی فرشباف و یا عشایر تلاشگر جاجیمباف که هر یک در کارگاه کوچک خود مشغول خلق صنایع دستی هستند نمیتوانند برخاسته و برای بازاریابی کشورهای مختلف دنیا را جستجو کنند، اما یک مجموعه دولتی و یا خصوصی که میتواند به عنوان مثال یک شرکت تعاونی از صنایع دستی باشد، میتواند این وظیفه را انجام دهد.
صنایع دستی ایران آثار به حق ارزشمندی است که ظرفیت و استعداد کسب ارزش افزوده بالا برای فعالان این حوزه و ارزآوری خوب برای کشور را دارد و شاید با پر کردن خلأ بازاریاب بین المللی و صادق صنایع دستی بتوان این ظرفیت بالقوه را بالفعل کرد.
شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از دانا، تاریخ انتشار: ۲۷ اسفند ۹۹، کد خبر: ۱۷۱۷۹۰۵، www.dana.ir