شعار سال: مسلمانان اویغور سال نو را مانند اقوام مختلف ایرانی جشن می‌گیرند و آن روز را «نوروز بایرام» یا «عید نوروز» می‌نامند.

در طول این مراسم بر میز پذیرایی همه‌ی خانه‌ها خوراک مخصوص اویغوری همچون سانگزا و دیگر میوه‌ها و شیرینی‌های محلی چیده می‌شود. نوروز بایرامی یکی از اعیاد اصلی و محبوب در میان اویغور‌ها و دیگر اقوام ترک ساکن در آسیای مرکزی است چرا که این عید مقارن با آغاز فعالیت‌های کشاورزی و همزمان با نو شدن طبیعت و آغاز روز‌های گرم است؛ بنابراین ایام نوروز در میان اویغور‌ها اهمیت زیادی دارد و سنت‌ها و تشریفاتی را دربرمی گیرد که با سحرآمیزی، تقلید از زمین و طبیعت و اعتقاد به رستاخیز طبیعت عجین شده است.

اویغور‌ها آیین‌های نوروزی را از چهار هفته پیش از آغاز بهار شروع می‌کنند که هر یک از این چهار هفته به چهار عنصر اصلی طبیعت تعلق دارد. هفته آب (Su Heptisi)، هفته آتش (Ot Heptisi)، هفته خاک (Tuprakh Heptisi) و هفته باد (Ahiri Heptisi).

بر اساس باور‌های بومی مردمان این منطقه، در هفته آب، آب تجدید حیات می‌یابد و به جنبش و فعالیت بازمی‌گردد. هفته آتش زمان تولد دوباره آتش است. در هفته خاک، زمین دوباره زنده می‌شود و در هفته آخر باد شکوفه درختان را می‌گشاید و بهار از راه می‌رسد.

محققان اویغوری اعتقاد دارند که نوروز را ایرانیان بازرگان که از طریق جاده باستانی ابریشم به ختن و ارومچی رفت و آمد داشتند و بازرگانان چینی که به ایران آن روز سفر می‌کردند، به میان اویغور‌ها بردند. حتی گفته می‌شود که نوروز در گذشته و تا هنگامی که تقویم چینی رایج شد، آغاز سال اویغور‌ها محسوب می‌شده است.

 

تدارک برای نوروز

تدارک مراسم برای استقبال از نوروز میان اویغور‌ها از ماه ژانویه (دی ماه) آغاز می‌شود. در این روز‌ها بانوان با رویاندن گندم و جو که به آن اوندومه گفته می‌شود به تهیه سبزی آش نوروزی می‌پردازند.

با پایان زمستان که اویغور‌ها نیز آن را به همین نام می‌خوانند، مردم برای استقبال از بهار آماده می‌شوند. خانه تکانی می‌کنند، لباس نو می‌خرند، شیرینی تهیه می‌کنند و به انتظار نوروز می‌نشینند.

پوشیدن لباس نو و آراستن سر و صورت از رسوم ویژه نوروزی در میان اویغورهاست و مرد و زن و بچه و بزرگ استثنا ندارند. سایر اقوام مسلمان ساکن دراین استان مانند ازبک، تاتار، تاجیک، قزاق و قرقیز نیز فرارسیدن فصل بهار و سال نو را به طورسنتی جشن می‌گیرند.

 

مراسم نوروزی

طبق برنامه هر ساله از طرف دولت محلی منطقه خودمختار سین‌کیانگ به مناسبت عید نوروز، یک روز تعطیل رسمی و پنج روز جشن و شادمانی اعلام شده است.

اویغور‌ها نوروز را به دو صورت عمومی و خانوادگی جشن می‌گیرند. جشن استقبال از نوروز در آخرین شام زمستان در خانواده‌ها با نواختن رباب که از ساز‌های ایرانی است انجام می‌شود و در جشن عمومی ساز‌های ضربی - کوبه‌ای مانند طبل و ضرب مردم را به وجد و پایکوبی دعوت می‌کند.

جشن عمومی نوروز میان ایغور‌ها در یک فضای باز در روستا و یا شهر و حتما در یک مکان خوش آب و هوا و زیبا برگزار می‌شود و تمامی مردم آنچه را از خوراکی و نوشیدنی آماده کرده‌اند، در سفره بزرگی که گسترده می‌شود، قرار داده و همگان از آنچه برای یکدیگر آورده اند، می‌خورند و می‌آشامند و دشمنی‌های احتمالی را به دوستی‌ها و رفاقت‌های ریشه دار تبدیل می‌کنند.

 

آداب غذایی نوروز

در عید نوروز، خانواده‌ها از هر قومیتی با سبک خاصی این عید را جشن می‌گیرند و معمولا در سال نو غذا‌های مخصوصی تهیه و همه اعضای خانواده در کنار بزرگتر‌ها این غذا را میل می‌کنند.

آش نوروزی اویغور‌ها یا میله سا از ترکیب گندم و یا جوی نیم دانه و ساقه‌های گندم و جویی که در استقبال از نوروز سبز شده به همراه گوشت تهیه می‌شود. کله و پاچه دام ذبح شده پس از پختن آن حتما سهم فقرا و ایتام است که همراه با نان به آن‌ها هدیه داده می‌شود.

از غذا‌های ویژه نوروزی میان اویغور‌ها آش «چوچورا» است که آن را از ساقه‌های گندم سبز کرده به همراه روغن و آرد تهیه می‌کنند. این ساقه‌ها با بخار آب پخته می‌شود و اگر در نوروز میهمان یک خانواده اویغور باشید، حتما به شما برای یکبار هم که شده از این نوع غذا خواهند داد.
از دیگر سنت‌های نوروزی اویغورها، رویاندن ۱۲ گونه دانه گیاهی خوراکی عموما از حبوبات است که بر روی ۱۲ پله به نشانه ۱۲ ماه سال سبز می‌شود و بعدا از آن‌ها برای تهیه غذا‌های نوروزی و بویژه آش نوروزی استفاده می‌شود.

سرگرمی‌های نوروزی

کیش بوبای از بازی‌های زیبای روز‌های عید میان اویغورهاست. در این بازی دو نفر در پوستی شبیه ببر رفته و برای مردم حرکات این حیوان را که نشانه قدرت است تقلید می‌کنند.
ارغماق و سوموز از دیگر بازی‌های زیبای نوروزی اویغور‌ها است. در بازی ارغماق بازیگران به تقلید صدای حیوانات می‌پردازند و در سوموز نحوه شکار و به بند کشیدن اسب وحشی نمایش داده می‌شود.

نوروز در ادبیات اویغور‌ها نیز جایگاه ویژه‌ای دارد و درباره آن قصه‌ها و شعر‌های زیادی نوشته و سروده شده است. دید و بازدید، عیادت از بیماران، به دیدار بزرگان اقوام و فامیل رفتن، جامه پاکیزه و نو پوشیدن و خانه تکانی از جمله آیین‌هایی است که مسلمانان چینی در اعیاد بزرگ بویژه اعیاد اسلامی نظیر عید فطر و قربان و میلاد پیامبر (ص) نسبت به آن اهتمام خاصی دارند.

 

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از ایرنا، تاریخ انتشار: ۳۰ اسفند ۱۳۹۹، کد خبر:۸۴۲۶۴۷۶۹، irna.ir