شعار سال:خشونت علیه زنان یکی از رایج‌ترین موارد نقض حقوق بشر در جهان است که هر روز و هر دقیقه بارها و بارها در اقصی نقاط جهان رخ می‌دهد. از انواع اجبار، تهدید و محروم کردن‌ها گرفته تا انواع تجاوز. در سال‌های اخیر از طرف کنشگران و فعالین سعی شده که تعریف انواع خشونت (جسمی، جنسی، روانی، اقتصادی) روشن شود و راهکارهای پیشنهادی (از تصویب و تغییر قوانین گرفته تا آموزه‌های فرهنگی و…) داده شود.

تعریف مشخصی از انواع خشونت با طیف‌های گسترده باعث می‌شود برای بخشی از مردم، بخصوص زنان بیشتر با حقوق خود آشنا شوند. چندی پیش در سایت سازمان ملل متحد مطلبی دیدم که در بخشی از آن کاربرد واژه‌ی «قربانی» را نقد کرده بود و پیشنهاد داده بود که واژه‌ی «بازمانده از خشونت» جایگزین آن شود:1 بعد از مطالعه در مورد تاب‌آوری به این نتیجه رسیدم که تاب‌آوری بعد از وقوع خشونت چه برای شخص خشونت دیده و چه برای اطرافیان این شخص و حتی جامعه چقدر می‌تواند برای بهبودی و مقابله با آن مؤثر باشد.

ولی تاب‌آوری هم مثل بقیه‌ی مفاهیم در زندگی می‌تواند متناقض باشد. تاب‌آوری این‌گونه تعریف می‌شود: «توانایـــی مقابله کردن با مشکلات و شرایط سخت زندگی، تعدیل کردن آن شـــرایط و بیرون آمدن از بحران بدون آســـیب رساندن به خود یا دیگری» و اینجاست که دو روی سکه‌ی تاب‌آوری -وجه مثبت و منفی آن – برایمان مشخص و قابل‌تأمل می‌شود.

وجه منفی تاب‌آوری:

در فرهنگ ما، بخصوص در گذشته، زنان از کودکی طوری تربیت می‌شوند که شرایط سخت زندگی و انواع نابرابری‌ها را بپذیرند و در مقابل آن‌ها سکوت کنند. این سبک زندگی یک ارزش بوده است. همه‌ی ما در زنان اجدادمان این را شنیده‌ایم و دیده‌ام. دور نرویم به زندگی مادربزرگ‌هایمان نگاه کنیم؛ که چطور در مقابل نابرابری‌ها را تحمل و سکوت کردند. همیشه زنانی که سختی‌های بسیاری متحمل شدند، صبور بودند و سکوت کردند قابل احترام بودند و به آن‌ها لقب‌های: مهربان، صبور، نجیب، فداکار، سختی کشیده و… داده شده. این نوعی از تاب‌آوری است که باعث سرکوب بیشتر زنان و کمک به قدرت‌های سلطه در خانواده و جامعه شده است. این زنها با مشکلات و شرایط سخت، زندگی کردند. آن‌ها بدون آسیب رساندن به دیگران (خانواده‌ی خود، فامیل‌ها، فرهنگ‌های رایج، نظام سلطه، …) از بحران‌ها گذشته‌اند و مواردی را تعدیل کرده‌اند این همان تاب‌آوری است. البته بودند کسانی که از بحران نگذشتند و طرد، کشته و حذف شدند.

وجه منفی تاب‌آوری این است که امکان دارد ناکارآمدی سیستم‌ها، رشد ناپایدار، ضعف‌های فرهنگی و اجتماعی را تداوم دهد. در چنین شرایطی وجه اعتراضی و مطالبه گری کمرنگ می‌شود. در این یک سال اخیر دولت بر روی تاب‌آوری مانور زیادی داده است: برگزاری کارگاه‌های آموزشی متنوع، چاپ کتاب‌ها، آموزش و مطرح کردن این موارد در رسانه‌ها و… . تاب‌آوری مردم به نفع سیستم‌های حاکم، مردسالاری و سرمایه‌داری (در خانواده، آموزش‌وپرورش، کار و.) است. یک نوع شانه خالی کردن از بار مسئولیت برای دولت‌هاست است.

پایگاه تحلیلی -خبری شعار سال، برگرفته از جامعه شناسی زن روز