شعار سال: کودک آزاری به شیوه‌های متفاوتی از جمله اذیت و آزار کودکان به وسیله پدر و مادر، ناپدری و نامادری، خواهر و برادر ناتنی، تجاوزات جنسی به کودک، به کار واداشتن و استثمار کودک و تبعیض جنسی قایل شدن میان فرزندان تجلی پیدا می‌کند حتی به موجب قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب ۲/۱۱/۱۳۸۱ مجلس شورای اسلامی، هر گونه آزار و اذیت کودکان و نوجوانان که باعث ایراد صدمه جسمانی یا روانی و اخلاقی به کودک شده و سلامت جسمانی یا روانی کودک را به خطر بیاندازد ممنوع و مستوجب تعزیر است. در این قانون موارد کودک آزاری را مشمول موارد نادیده گرفتن عمدی سلامت و بهداشت روانی و جسمانی کودک، هرگونه آسیب و شکنجه جسمی و روحی، سوء استفاده از کودکان برای قاچاق، خرید و فروش کودکان و هرگونه بهره کشی و به کارگماری آنان به بهانه تامین معیشت، ممانعت از تحصیل و هر گونه تبعیض که منجر به صدمه روانی یا توقف رشد طبیعی کودک شود و اعمالی از این قبیل که سبب سلب آزادی‌های شرعی و قانونی شود، قرار داده است. شاید پس از خواندن نظر روانشناسان و حتی ماده قانونی مصوب مجلس درخصوص کودک آزاری، متوجه شوید هر روز در اطرافتان این دست از کودک آزاری‌ها را می‌بینید، کودک آزاری‌هایی که نه فقط جسم کودک، بلکه روح و روان او را مورد حمله قرار می‌دهد و در روند رشد شخصیتی او اختلال ایجاد می‌کند. چند روز اخیر انواع و اقسام کودک آزاری‌ها از نوع سیاسی گرفته تا شوخی و خنده در فضای مجازی منتشر شد که نیاز است مورد کنکاش و بررسی قرار گیرد و حتی گوشزدی به خانواده‌ها شود تا فکر نکنند همینکه کودکشان را کتک نمی‌زنند یعنی پدر و مادر خوبی هستند بلکه برعکس برخی رفتارها حتی از کتک زدن هم بدتر است.

کودک آزاری؛ گاهی گوش بچه را می‌پیچانی و گاهی فیلم سیاسی از او ضبط می‌کنی

شاید بسیاری از ما فکر کنیم کسانی که کودک آزاری می‌کنند یک عده افراد عجیب و غریب و مصرف کننده مواد مخدر هستند که کودک خود را کتک می‌زنند یا حتی به او آزار جنسی می‌رسانند؛ حتما که این موارد کودک آزاری است اما متاسفانه اشکال دیگری از کودک آزاری هم وجود دارد که بسیار زننده‌تر است چون روح و روان کودک را نشانه می‌گیرد. برای مثال اصلا به هیچ عنوان روا نیست، پسران و دختران خود را که باید از زمان نوجوانی خود لذت ببرند، آنهم در عصر کرونا که روابط اجتماعی به پایین‌ترین حد خود رسیده است وارد بازی‌های سیاسی کنیم. فارغ از هرگونه بحث سیاسی، اگر به بُعد اجتماعی ماجرا نگاه کنیم کاملا واضح است که این افراد بعد از انتشار این فیلم در جامعه فشار بسیار سنگینی را تحمل خواهد کرد و انگشت‌های فراوانی او را نشانه خواهند گرفت و حرف‌های بسیار زیادی خواهد شنید آن هم درست در زمانی که نمی‌‌تواند خوب و بد را تمییز دهد و شاید اصلا این حرف‌ها، حرف‌های او نیست و فقط برایش خوانده شده تا حفظ و تکرار کند پس تکلیف این دختر وقتی بزرگ می‌شود چیست؟ همیشه این چهره برای او باقی خواهد ماند؟ اینجاست که به این نتیجه می‌رسیم، مشکل فقط بی سرپرستی نیست، مشکل بسیاری از کودکان و نوجوانان ما بدسرپرستی است آن هم از نوع پنهان.

کودک آزاری با شوخی و خنده

می‌توان ساعت‌ها درباره ابعاد متفاوت کودک آزاری سیاسی صحبت کرد؛ کودک آزاری که کم هم نیست اما روزهای اخیر با ویدئوهای این دختربچه شدیدا جامعه را ملتهب کرده است. یکی دیگر از کودک آزاری‌هایی که اخیرا فیلم آن در فضای مجازی منتشر شده، اذیت کردن یک پسربچه چوپان طرفدار سفت و سخت تیم استقلال است که شاید از نظر آزاردهندگان فقط یک شوخی و صرفا خنده باشد. در این ویدئو چند مرد بالغ با آزار و اذیت این یک پسربچه که طرفدار دو آتیشه تیم استقلال است از او می‌خواهند که تیم خود را تغییر دهد و پسر بچه مقاومت شدی می‌کند و می‌گوید تیم من فروشی نیست و حتی اگر بمیرم هم تیمم را عوض نمی‌کنم.

 

انتشار این ویدئو واکنش‌های فراوانی را در پی داشت و کاربران، بازیگران و ورزشکاران به اتفاق از قوه قضائیه خواستند تا این افراد دستگیر و به سزای عملشان برسند حتی محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات در پست اینستاگرامی خود نوشت: « همه‌تون میدونید که من یه پرسپولیسی‌ام. امروز یه ویدئویی دیدم که چند نفری یه گل پسر استقلالی رو اذیت می‌کنند. چقدر ناراحت شدم. این فوتبال نیست. این هواداری نیست. این انسانیت نیست. کاش میشد این پسر رو پیدا کنم، بغلش کنم، بهش بگم دمت گرم که تیمت رو نمی‌فروشی. دمت گرم که جلوی حرف زور کوتاه نمیای حتی اگه چندتا گنده‌بک اذیتت کنند. دمت گرم پسر. بعدش هم باهم بریم پیش اونایی که اذیتت کردند.» هرچند که آزاردهندگان این کودک دستگیر شدند اما حتما این آخرین بار نخواهد بود و متاسفانه به یک سری آزار واذیتی روبه رو هستیم که صرف شوخی و خنده انجام می‌شود اما حیثیت و آبروی یک نفر را می‌برد بنابراین بد نیست نگاهی داشته باشیم که انواع و اقسام کودک آزاری و تبعاتی که برای کودکان و نوجوانان به همراه دارد.

 

هادی شریعتی، حقوقدان و فعال حقوق کودکان با اشاره به خشونت‌های اخیر علیه کودکان گفت: برای ورود به بحث خشونت‌های اخیر علیه کودکان، لازم است نگاه کلی به شرایط اجتماعی و وضعیت فعلی کودکان داشته باشیم. اخبار هولناک کودک‌آزاری و روایت‌های مستندی که هر روز از یک گوشه شهر و کشور شنیده می‌شود، نشان می‌دهد که وضعیت از مرز هشدار نیز گذشته است.

او افزود: جامعه ایران در شرایط اقتصادی و اجتماعی پیچیده و سختی قرار گرفته‌ و این مسئله باعث افزایش و تشدید خشونت‌ها شده‌است از طرف دیگر بحران‌های مداوم و طولانی مدت جامعه را دچار انفعال کرده‌است و در فضای مجازی، خبرهای ناگوار و کلیپ‌های خشونت‌آمیز از صحنه‌های آزار کودکان دست به دست می‌چرخند اما در ارتباط با اینکه بعد از دیدن این اتفاقات هولناک چه باید کرد؛ یک سرگردانی و استیصال عمومی وجود دارد.

شریعتی تصریح کرد: تحت تاثیر این شرایط پیچیده، شکل خشونت‌ نیز تغییر کرده‌است، به طور مثال یکی از ویژگی‌های حوادث اخیر، نمایش علنی و بدون ترس آزار توسط آزارگر است که همین پدیده خود باعث بازتولید خشونت می‌شود و نیاز به تحلیل جرم‌شناختی ویژه‌ای دارد‌ اما در این فضای پر از آسیب بدون شک همیشه بی‌دفاع‌ترین افراد جامعه، اولین قربانیان خواهند بود و به همین خاطر است که هر روز یک خبر کودک‌آزاری جدید رسانه‌ای می‌شود‌.

 

این فعال حقوق کودک و حقوقدان در ادامه گفت: باید توجه داشت، مواردی که در فضای مجازی پخش می‌شوند و مورد توجه عمومی قرار می‌گیرند، تنها بخش کوچکی از خشونت این روزها علیه کودکان است و درواقع غفلتی که نسبت به شرایط کودکان وجود دارد، بسیار وسیع‌تر و ریشه‌ای‌تر است که خود را به طور مثال، در آمار خودکشی‌های اخیر کودکان و نوجوانان، آمار بازماندگان از تحصیل، آمار کودک‌همسری و .. نشان می‌دهد.

او با اشاره به تعریف کودک آزاری بیان کرد: کودک‌آزاری را به صورت کلی می‌توان اینگونه تعریف کرد: «هرگونه بدرفتاری جسمی، جنسی، روانی و آموزشی و یا غفلت که به سلامت، رشد و کرامت کودک، آسیب واقعی یا احتمالی وارد کند» همچنین از منظر قوانین داخلی و برا‌ساس «ماده ۲، قانون حمایت از کودکان و نوجوانان، مصوب سال ۸۱ »، هر نوع اذیت و آزار کودکان، که موجب شود به آنان صدمه جسمانی یا روانی و اخلاقی وارد شود و سلامت جسم یا روان آنان را به مخاطره اندازد؛ ممنوع و قابل پیگیری و مجازات است! براساس ماده یک قانون فوق الذکر، منظور از کودکان، کلیه اشخاصی هستند که به سن هجده سال نرسیده‌اند اما «قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب ۱۳۹۹» که نسبت به قانون قبلی، مترقی‌تر محسوب می‌شود؛ در ماده ۳ به تقسیم بندی و توضیح «وضعیت مخاطره آمیز» پرداخته که بیشتر جنبه پیشگیرانه و حمایتی در برابر خشونت علیه کودکان دارد.

شریعتی در ادامه گفتگو با اشاره به کلیپ سیاسی یک نوجوان در فضای مجازی گفت: در کلیپ اخیر، متاسفانه شاهد آن هستیم که از یک نوجوان در راستای منافع سیاسی استفاده می‌شود. این نوجوان وارد منازعات سیاسی که تناسبی با سن او ندارد، شده و سناریویی آماده را اجرا می‌کند. تربیت ایدئولوژیک، تحمیل عقاید و وارد کردن کودکان و نوجوانان به منازعات سیاسی همگی از مصادیق نقض حقوق آنان است. همچنین این نوجوان، با انتشار گسترده کلیپ، در معرض خشونت کلامی در فضای مجازی قرار گرفته‌است که خصوصا در دوره نوجوانی بسیار آسیب‌زاست. آن هم در مورد موضوعی که اساسا توسط نوجوان، قابل دفاع نیست.

او تاکید کرد: نوجوانی سن کسب مهارت‌هایی مانند تفکر انتقادی، همدلی، پذیرش تفاوت‌ها و تحمل نظرات مخالف است و نباید با استفاده از نوجوانان در راستای مقاصد سیاسی خود، فرصت رشد، تشکیل عقیده مستقل و ابراز آن را از کودکان و نوجوانان‌مان دریغ کنیم.

قانونی که پس از دو دهه انتظار برای تصویب، اجرا نمی‌شود

تا پیش از سال ۱۳۸۱، کودک‌آزاری از جرایم خصوصی شناخته می‌شد و فقط پدر که ولی‌کودک است، حق داشت در صورت رخ دادن کودک‌آزاری شکایت کند اما در سال 1381 طرحی ۱۲ ماده‌ای به پیشنهاد انجمن حمایت از حقوق کودکان به مجلس ارائه شد و با پیگیری کمیسیون بهداشت مجلس تصویب شد که بر اساس آن کودک آزاری از مصادیق جرایم عمومی قرار گرفت و اعلام جرم علیه مرتکبین کودک‌آزاری ممکن شد و این تولد رسمی کودک در قوانین ما بود. براساس این قانون کودک‌آزاری از جرایم عمومی محسوب می‌شود و نیاز به شاکی خصوصی ندارد یعنی هرکس می‌تواند به محض دیدن مورد کودک‌آزاری آن را گزارش دهد و دادستان هم به‌عنوان مدعی‌العموم باید موضوع را پیگیری کند همچنین حداکثر مجازاتی که در این قانون پیش‌بینی شده است ۶ ماه حبس و یک میلیون تومان جزای نقدی است. از آنجایی که این قانون باید اصلاح می‌شد مجددا به مجلس رفت اما متاسفانه اصلاح آن سالیان سال طول کشید تا اینکه سرانجام در روزهای پایانی مجلس دهم لایحه «حمایت از اطفال و نوجوانان» به تصویب رسید و 22/3/1399 توسط محمدباقر قالیباف به دولت ابلاغ شد؛ قانونی که متاسفانه پس از سال‌ها انتظار برای تصویب اجرا نمی‌شود.

 

منتظر ابلاغ آیین نامه قانون «حمایت از اطفال و نوجوانان» از سوی دولت هستیم

محمد علی گو، سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی با اشاره به آخرین وضعیت اجرای قانون حمایت از اطفال و نوجوانان گفت: متاسفانه هنوز آیین نامه این قانون ابلاغ نشده است و باوجود اینکه در همان هفته‌های ابتدایی پس از تصویب قانون، کار تدوین آیین نامه آن شروع شد و بنده هم به عنوان نماینده بهزیستی نقش پررنگی در آن داشتم، هنوز از سوی دولت ابلاغ نشده است و منتظر تصویب نهایی آن هستیم.

او افزود: بخش اعظمی از قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مربوط به ماموریت‌های قضائی است و سیستم قضائی باید ماموریت‌های جداگانه خود را ابلاغ کند بنابراین این بخش در اختیار دولت نیست اما یک بخشی از آن مربوط به دولت است و همانطور که اشاره کردم در همان هفته‌های ابتدایی آیین نامه آن توسط وزرات تعاون، کار و رفاه اجتماعی و وزارت دادگستری تدوین و با امضای آقای شریعتمداری به دولت ارسال شد اما همچنان منتظر هستیم دولت این آیین نامه‌ها را مصوب کند تا براساس آن درخواست‌های تجهیزاتی و مالی خود را از دولت و مجلس شورای اسلامی بخواهیم.

علی گو با تصریح کرد: تاکنون جلساتی درخصوص ابلاغ آیین نامه‌های قانون حمایت از اطفال و نوجوانان در کمیسیون دولت برگزار شده است اما هنوز تصمیم درنهایی درخصوص آن گرفته نشده است.

رئیس اورژانس اجتماعی کشور با بیان اینکه این قانون در حوزه کودک آزاری بسیار پیشرفته است، گفت: قانون حمایت از اطفال و نوجوانان قانون ویژه کودک آزاری است و در این حوزه یک قانون بسیار مترقی محسوب می‌شود که هم جلوه‌های پیشگیرانه دارد هم جلوه‌های قضائی که اگر اجرا شود تحول بسیار بزرگی در حمایت از کودکان و نوجوانان رخ خواهد داد.

 

قبل از قانون؛ خودمان یاد بگیریم و پیشگیری کنیم

کودک آزاری، شاخ و دم ندارد، می‌توان گوش کودکی را گرفت و از او خواست علیه تیم محبوبش یعنی استقلال، شعار دهد و می‌توان دختری را وارد دعواهای سیاسی خود کرد. در حوزه مسائل آسیب‌های اجتماعی بیش از اینکه قانون جلو باشد، این خانواده، والدین و افراد جامعه هستند که نحوه برخورد و رفتارشان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.قبل از اینکه قانون جلوی راه ما را بگیرد، خودمان باید رفتار اجتماعی صحیحی در قبال یکدیگر داشته باشیم؛ حال این رفتار می‌خواهد در مقابل فرزند خود باشد یا فرزند دیگران. فرقی ندارد همگی ما که در این کشور زندگی می‌کنیم، این جامعه را تشکیل می‌دهیم پس اگر رفتار بیمارگونه خود را دربرخورد با دیگران رواج دهیم این یعنی فردایی بیمار و جامعه‌ای زخمی که روز به روز بیشتر بیماری را گسترش می‌دهد پس جزء ملزومات است که هرکدام از ما یاد بگیریم چگونه دربرابر کودکان و نوجوانان که فردا روزی آینده کشورمان هستند و قرار است جامعه‌ای که ما ساختیم را تحویل بگیرند، برخورد کنیم.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری برنا، تاریخ انتشار ۵ اردیبهشت ۱۴۰۰، کد خبر: 1169896، www.borna.news.