شعار سال: بیانات باز نشر شده نیاز به هیچ تفسیری ندارد.کافی است از دستگاه ورزش مطالبه شود که در این نزدیک به دو دهه گذشته، چه اقدامی در این راستا داشته است. یافتن پاسخی برای این پرسش ساده، می‌تواند گویای تمام تعلل‌ها و کم‌کاری‌ها در موضوع چوگان باشد؛ موضوعی که اگر در آن دوران به هشدار رهبری توجه می شد، اکنون به این شرایط دچار نمی شدیم که در پی راهی برای خلاصی از مشکلات ایجادشده از سوی این جمهوری غرب‌گرا باشیم.

* تکرار تجربه دیروز با چین، امروز با جمهوری آذربایجان

روزهای زیادی نگذشته است. سال 87 بود که دولت چین درخواست ثبت رسمی این ورزش در یونسکو را داد؛ اما اقدامات گسترده‌ای موجب شد تا این اتفاق محقق نشود. سال بعدش نیز قطری ها درخواست دادند که بار دیگر مستنداتی ارائه شد تا چنین نشود؛ اما در تمام این سال‌ها، چه اقدامی از سوی کشور ما صورت‌گرفته تا این ورزش چنین مورد دست درازی قرار نگیرد؟ این موضوع هنگامی جالب توجه می‌شود که قطر بدون وجود سابقه و پیشینه مشخص، چنین درخواستی داشته است.

"در آن زمان با تلاش‌های قابل تقدیر احسان نراقی و دکتر میرفندرسکی و بازدید مسؤولان یونسکو از زمین‌های چوگان اصفهان و شیراز، چینی‌ها مجبور به بازپش گرفتن درخواست خود شدند و این قضیه منتفی شد.در دولت گذشته دو بار با آقای مشایی دیدار کردم و به ایشان گفتم مطالعات تاریخی و مستندسازی این ورزش را انجام داده‌ایم که آن را برای ثبت جهانی در اختیار شما می‌گذاریم اما به دلیل این که آقای مشایی مشغله سیاسی‌اش زیاد بود، این بحث دیگر پیگیری نشدو تنها ثبت ملی صورت پذیرفت." اینها را حمزه ایلخانی، رئیس فدراسیون چوگان ایران و از مؤسسان فدراسیون جهانی عنوان می‌کند. در حقیقت، تمام اقدامات انجام‌شده؛ اما دولت مدارک را ارسال نکرده است تا شاهد اتفاق امروز باشیم.
یک تحقیق ساده نیز نشان می‌دهد جمهوری آذربایجان فاقد اصالتی در این رشته ورزشی است. در تمام اسناد ثبت شده در نهادهای جهانی از ایران، هند و چین نام برده شده که البته، کشورمان در صدر این فهرست است. اصلی ترین شاهد مثال نیز میدان نقش جهان اصفهان است که نخستین مرکز این بازی در جهان بوده است. اما امروز جمهوری آذربایجان که کشوری فاقد تاریخ و پیشینه جدی است، ادعای ثبت ورزشی را دارد که عقبه سترگی دارد؛ کشوری که حتی دو قرن نیز نمی شود که وجود خارجی پیدا کرده است!

جمهوری آذربایجان که فاقد حتی دیرینه دو قرنی است، چون فاقد هویت ملی بوده و از سویی قصد سرکوب هویت دینی مردم خود را نیز دارد، با خلا هویتی مواجه شده و به همین دلیل قصد دارد تا به جعل تاریخی (مانند ثبت جهانی چوگان یا حکیم نظامی) روی آورد و از این وضعیت رهایی یابد ...

* همه علیه یک درخواست جاه طلبانه

در حالی جمهری آذربایجان این درخواست را ارائه داده که بسیاری ریشه آن را در فقدان هویت تاریخی این کشور می دانند. آنها که چندی قبل اقدام مشابهی درباره حکیم نظامی گنجوی داشتند، چون فاقد هویت ملی هستند و از سویی قصد سرکوب هویت دینی مردم خود را دارند، با بحران مواجه شده اند. به هر حال، تشکیل کوتاه مدت این جمهوری که سند چندان برای اثبات دیرینه حدود دو قرنی آن نیز موجود نیست، به عناصر هویتی ایرانی دست درازی کرده است.اما جالب است که یکی از مشهورترین مفاخر تاریخی ما که راه اندازی این رشته است، این بار مورد جعل قرار گرفته است.

البته در این بین، برخی اقدامات نیز از سوی ایران انجام شده است. "ایران در یونسکو مستنداتی را به لحاظ تاریخی به این کمیته ارائه خواهد داد تا بتواند از ثبت چوگان به نام کشور پیشنهاد دهنده جلوگیری کند. اگر هر کشوری میراثی را برای ثبت ارائه می کند، باید مستندات تاریخی و خاستگاه آن اثر را هم ارائه کند تا بتواند رای کمیته را دریافت کند. بنابراین نادیده گرفتن حقایق تاریخی کمکی به موضوع نخواهد کرد." اینها را در حالی محمدرضا مجیدی، نماینده ایران در سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) عنوان می کند که باید پرسید که چرا باید کار را به این نقطه کشاند که در موضع تدافعی قرار بگیریم. آیا نمی شود رصد درستی داشت تا مانع از چنین فضاهایی شد؟

* اگر ورزش به رهنمود رهبری توجه داشت ...

تمام این اتفاقات شاهدی بر آن دارد که اگر به موقع اقدام شود، مانع از وقوع مشکلات خواهد شد.آن روز که شمار فراوانی از مدیران ورزش در خدمت مقام معظم رهبری بودند، اگر فقط شنونده نبودند، امروز چوگان با این وضعیت مواجه نمی شد. متاسفانه باید اذعان داشت که ما صرفا شنودگانی بودیم که نزدیک به دو دهه وقت تلف کردیم و نتوانستیم در راستای نگاه عمیق ایشان مبنی بر توسعه و توجه به ورزش های بومی و متناسب با خاستگاه فرهنگی مان فعالیتی داشته باشم.

آبان ماه 1375:"دنبال ورزش هایى بگردید که بومى ماست و مردم از آنها خبر ندارند. مثلاً من ورزش چوگان را دیده‌ام. یک ورزش ایرانى است. الان هم در دنیا معمول است ... ولى ما اصلاً بازى چوگان را بلد نیستیم. اصلاً نمى‌دانیم چوگان چیست! بیایید اینها را احیا و زنده کنید چون جزو فرهنگ شما و اصلاً جزو ملیت شماست ..."

اسفند ماه 1391:"من چند سال قبل از این که همین دوستان ورزشى اینجا آمدند و ملاقات کردند، مثلاً از «چوگان» اسم آوردم. خب، چوگان ورزش ما ایرانى‌ها است، مال ما است؛ ورزش خوبى هم هست، ورزش سرگرم‌کننده و شادى هم هست. استعداد این ورزش در ایران وجود دارد؛ اگر وجود نداشت، پیش نمى‌آمد. در طول تاریخ، ورزش چوگان در ایران چیز معروفى بوده است ..."

بازخوانی بیانات ایشان در دیدار انتهای سال قبل با مدال آوران المپیک و پارالمپیک شاید بر میزان این افسوس در عدم توجه به دغدغه ها بیفزاید و اینکه رهبری با چه ظرافتی، امروز را دیروزهای دور دیده بودند. "من چند سال قبل از این - یادم نیست چه سالى بود - که همین دوستان ورزشى اینجا آمدند و ملاقات کردند، مثلاً از «چوگان» اسم آوردم. خب، چوگان ورزش ما ایرانى‌ها است، مال ماست؛ ورزش خوبى هم هست، ورزش سرگرم‌کننده و شادى هم هست. استعداد این ورزش در ایران وجود دارد؛ اگر وجود نداشت، پیش نمى‌آمد. در طول تاریخ، ورزش چوگان در ایران چیز معروفى بوده است. یا مثلاً بعضى از ورزشهاى باستانى، که بعدها یک کارهائى شد و تلاشهائى انجام گرفت. اینها کارهاى شیرینى است، کارهاى زیبائى است که انجام میگیرد. به هر حال اولویتها را نگاه کنید و بیشتر به رشته‌هائى بپردازید که ریشه‌ دارند ..."

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت دانشنامه ایرانشناسی، تاریخ انتشار 12 آبان 91 ، کد مطلب:: www.irangreat.blogfa.com