شعارسال: هدفمندی یارانه‌ها طرحی است که دوره دولت نهم راه اندازی شد و هدف آن پرداخت یارانه نقدی به خانواده‌های نیازمند برای بهبود وضعیت اقتصادی شان بود، اما حالا با گذشت بیش از یک دهه از اجرای آن هنوز هم جامعه هدف این طرح متمرکز نشده و بیش از ۹۵ درصد مردم ایران از جمله ثروتمندان این یارانه را دریافت می‌کنند!
هدفمندسازی یارانه‌ها در ایران یکی از مهمترین و نمایان‌ترین بخش طرح تحول اقتصادی بوده که قرار بود فرایند دادن یارانه‌ها را تغییر دهد. بر این اساس قرار بود در این فرایند با حذف تدریجی یارانه‌ها از مواد سوختی، مواد خوراکی، آب، برق و سایر اقلام، نوع تخصیص تغییر کند و بخشی از این یارانه‌های حذف شده به صورت نقدی به مردم پرداخت شود و سایر درآمد این کار صرف کار‌های عمرانی و فرهنگی شود. با این حال چنین اتفاقی هیچ وقت به شکلی که طراحی شده بود نیفتاد.
در این یک دهه مبلغ یارانه نقدی برخلاف رشد تورم و همچنین کاهش ارزش ریال هیچ تغییری نکرد و از ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان یک ریال بالاتر و پایین‌تر هم نرفت. از همان دوران آغاز این طرح مسئولان سازمان برنامه و بودجه سر تامین منابع آن انتقاد می‌کردند و حتی الان درباره آن صحبت نمی‌کنند، چون منابع به قدری افزایش یافته است که مبلغ حدود سه هزار میلیارد تومان این طرح در هزینه‌های دولت‌ها گم شده است. این یارانه برای مردم نیز بسیار اندک و بی ارزش شده است.

 

آمار‌های منتشر شده نشان می‌دهد که بیش از ۹۵ درصد مردم یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی را دریافت می‌کنند و بدین ترتیب مشخص است که جمع زیادی از غیرنیازمندان و دهک‌های بالا در این لیست قرار دارند. این مساله‌ای است که دولت و مجلس باید طی بیش از ۱۰ سالی که از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها گذشته نسبت به غربالگری یارانه بگیران و اصلاح روند پرداخت یارانه نقدی اقدام می‌کردند، ولی در همه این سال‌ها به جای این کار صرفا بهانه‌هایی از این دست مطرح شده که آمار دقیقی از وضعیت درآمدی مردم وجود ندارد که بتوان چنین اقدامی را صورت داد.
پس نقش دولت و مجلس و دستگاه‌های نظارتی و آماری در کشور چیست؟ وقتی بانک اطلاعاتی کاربردی و مناسبی از وضعیت درآمدی مردم وجود ندارد یعنی یا مردم برای اعلام درآمد خود به مجموعه دولت اعتماد ندارد یا دولت علاقه‌ای برای این اقدام نداشته که بخواهد در ۱۰ سالی که این طرح را اجرا کرده جامعه هدف را ساماندهی کند.
در هر دوره از فعالیت دولت ها، وزرا و مسئولان مرتبط با موضوع، از لزوم اصلاح جامعه هدف یارانه بگیران و همچنین افزایش نرخ یارانه سخن می‌گویند و وعده می‌دهند و در آخر می‌بینیم که نه تنها این وضعیت تغییری نکرده که همان روال قبلی ادامه پیدا کرده است.
حجت عبدالملکی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گفت‌وگوی ویژه خبری گفته است: «هدفمندکردن یارانه‌ها یعنی پرداخت نابرابر یارانه. یعنی کسانی نباید بگیرند، کسانی کمتر و کسانی بیشتر بگیرند. قانون ناقص اجرا شده و اکثر جامعه یک عدد یکنواخت را دریافت می‌کنند. البته یارانه معیشتی از سال گذشته اندکی تفاوت ایجاد کرد. عمده این اتفاق معطل همان بانک اطلاعات رفاهی است و جزء برنامه‌های ماست که به سمت توزیع هدفمند یارانه حرکت کنیم. این‌ها سیاست‌هایی است که صرفا در اختیار ما نیست و هیات دولت باید درباره‌اش تصمیم بگیرد، اما به طور کلی این جهت‌گیری را داریم که کسانی که نیازمندی بیشتری دارند یارانه بیشتری دریافت کنند.»
عبدالملکی اولین نفری نیست که این حرف را می‌زند و قطعا آخرین هم نخواهد بود، چون تجربه سال‌های گذشته نشان داده دولت‌ها فقط در ابتدای ورود درباره موضوعات مورد توجه جامعه صحبت می‌کنند تا بتوانند اعتماد آن‌ها را جلب کنند و بعد از آن دیگر خبری از این صحبت‌ها نخواهد بود و طبق روال امور برپایه منافع گروهی یا حداقل، گذران روز‌ها و ماه‌ها و سال‌ها بدون اتخاذ تصمیمات کاربردی پیش می‌رود!

 

بیش از ۱۰ سال است که رقم یارانه نقدی ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی تغییر نکرده و تعداد جمعیت دریافت کننده هم تقریبا ثابت بوده است، بر همین اساس می‌توان گفت که با توجه به اینکه دولت‌ها اعلام کرده اند ماهانه ۳۵۰۰ تا ۳۷۰۰ میلیارد تومان پرداخت یارانه صورت گرفته با حساب و کتاب ساده می‌توان درک کرد که در این ۱۰ سال بیش از ۴۲۰ هزار میلیارد تومان برای یارانه هزینه شده است! نتیجه این اتفاق چه بوده است؟ این که مبالغ فراوانی که میشد صرف بهبود زیرساخت‌ها و ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی شود، صرف پرداخت یارانه نقدی به خانواده‌ها شد و به دلیل بی ارزش شدن پول ملی، امروز یارانه از یک دبه ماست ارزش کمتری دارد!
این تنها بخشی از سرمایه‌های کشور است که با کج سلیقگی بدون هیچ نتیجه‌ای به هدر رفته است و صد‌ها از این نمونه‌ها در کشور وجود دارد. سازمان‌های زیادی هستند که سالانه بودجه‌هایی چند صد میلیاردی بدون یک ریالی خروجی می‌گیرند حتی مالیات هم نمی‌دهند و آن‌ها هم در این دست از هدررفت سرمایه‌های کشور قرار دارند، به عبارت دیگر اگر سرمایه‌های کشور تحت برنامه ریزی مدون و شفاف هزینه می‌شد امروز بخش بزرگی از مردم دهک‌های پایین که در فقر دست و پا می‌زنند می‌توانستند از زندگی بهتری برخوردار باشند.


شعارسال، بااندکی تلخیص و اضافات برگرفته از مردم‌سالاری آنلاین، تاریخ انتشار: ۱۰ شهریور ۱۴۰۰، کدخبر: ۱۵۵۳۷۲، mardomsalari.ir