شعار سال: گاز هلیوم یک سرمایه ملی است که در حال حاضر به میزان مطلوب از آن بهره‌برداری نمی‌شود. این گاز در سال ۱۸۶۸ توسط فرانسوی‌ها کشف و در سال ۱۸۹۵ مخازن زیرزمینی آن توسط سوئدی‌ها شناسایی شد. در سال ۱۹۰۳ نیز منابع بزرگ هلیوم جهان مورد بهره‌برداری قرار گرفت و در سال ۱۹۲۱ اولین کشتی هوایی با گاز هلیوم به پرواز درآمد.

 پیش‌بینی می‌شود ذخایر مشترک هلیوم ایران با قطر حدود ۲۵ تا ۴۰ درصد ذخایر هلیوم دنیا باشد. جالب اینکه حدود ۱۲۰ سال از شروع استفاده از هلیوم در جهان می‌گذرد، اما هنوز امکان استحصال آن در ایران وجود ندارد.

این گاز خواص بی‌نظیری دارد، در فشار معمولی در دمای صفر مطلق مایع بوده و نقطه جوش آن ۲۶۹- درجه سانتی‌گراد است. یکی از اولین مصارف هلیوم، استفاده از خاصیت سبکی و بالا برنده بودن آن است. این گاز کاربرد‌های بسیار مهمی در دستگاه‌هایی نظیر MRI بیمارستان‌ها و آنالایزر‌های صنایع نفت و‌گاز و پتروشیمی برای نشت‌یابی و ... دارد.

با توجه به عدم امکان تولید داخل این گاز، سالانه مقادیر زیادی هلیوم جهت تامین نیاز داخل از کشور‌هایی، چون امارات، قطر، ترکیه و چین وارد کشور می‌شود.

گاز هلیوم بیشتر به عنوان محصول جانبی در زمان استخراج گاز طبیعی قابل استحصال است. در مخازن گاز پارس جنوبی هنگام خروج گاز طبیعی، مقداری هلیوم نیز خارج می‌شود که باید آن را از گاز طبیعی که بیشتر آن را متان تشکیل داده جدا کرد. متاسفانه در علم کرایوژنیک (فوق‌سردشناسی)، کشور ما پیشرفت چشمگیری نداشته و ایران در عمل متخصصان چندانی در این حوزه ندارد.

قطر طی سه سال گذشته، چهار کارخانه تولید هلیوم راه‌اندازی کرده و به سرعت در حال تولید هلیوم است. قابل ذکر است مخازن هلیوم ایران با قطر مشترک بوده و قطر با تمام توان در حال برداشت از این ثروت است.

مساله هلیوم از بحث خام‌فروشی نیز گذشته و عملاً هلیوم مخازن ایران به عنوان سرمایه ملی به هوا می‌رود.

مهراد عباد

پایگاه تحلیلی خبری شعار سال برگرفته از مجمع فعالان اقتصادی