شعار سال: همزمان با زمزمه‌های خروج امریکا از افغانستان و نمایان شدن به قدرت رسیدن طالبان در این کشور شاهد آن بودیم که فعالیت‌های امنیتی ترکیه و پاکستان هم در فضای رسمی و هم در فضای مجازی بشدت افزایش پیدا کرد. ترک‌ها پس از خروج امریکا از افغانستان به دنبال آن بودند که بتوانند جایگزین امریکا شده و افغانستان را به عنوان یک پایگاه جدید برای پیاده‌سازی اهداف خود انتخاب کرده بودند. نخستین نشانه این موضوع، تلاش بیش از اندازه ترکیه برای برگزاری دورن‌هایی گفتگو‌های صلح پیش از سقوط اشرف‌غنی، میان طالبان، امریکا، دولت افغانستان و سایر کشور‌ها بود و آن‌ها با نزدیک شدن به پاکستان تصور می‌کردند که این دور از گفتگو‌ها را برگزار کرده و نقشه خود را پیاده می‌کنند و در نقش پدرخوانده پیروز وارد افغانستان می‌شوند. طالبان که گویی از نیت ترک‌ها و پاکستانی‌ها با خبر شده بودند، نشست ترکیه را تحریم کرده و باعث برهم خوردن این نشست علی‌رغم تمام تدارکات و پیش‌بینی‌ها شدند که همین موضوع بشدت ترک‌ها و اسلام‌آباد را عصبانی کرد، اما آن‌ها راه خویشتنداری را پی گرفتند.

 

بلافاصله پس از سقوط افغانستان و روی کار آمدن حکومت طالبان، به ناگاه فضای مجازی در دنیا از این خبر پر شد؛ «ترکیه کنترل فرودگاه‌های افغانستان را در دست گرفت.» خبری دروغ، اما پر سروصدا، حتی رهبران ترکیه نیز این خبر کذب را تکرار می‌کردند و شاید به دنبال این بودند که علاقه روی زمین‌مانده‌شان را از طریق رسانه به طالبان رسانده و طالبان را راضی به همکاری در این امر کنند، اما حالا و پس از گذشت حدود هشت ماه از حکومت طالبان و علی‌رغم تکرار این خبر از سوی ترک‌ها، شاهد آن هستیم که ترکیه حضوری در میادین هوایی افغانستان ندارد و قطری هم که برای کمک به طالبان به میدان هوایی کابل آمده بود حالا از سوی رهبران طالبان تهدید به برنامه‌ریزی خروج می‌شود.

علاقه‌مندی دیگر ترکیه ورود سریع به افغانستان و سرمایه‌گذاری کلان در بخش معدنی این کشور بود، اما این درخواست ترک‌ها هم بی‌نتیجه باقی مانده است. همزمان پاکستان این گونه تصور می‌کرد که با روی کار آمدن طالبان، می‌تواند به عنوان پیروز وارد میدان شود و کار را به نفع خود تمام کرده و افغانستان حیاط خلوت پاکستان شود. اما با گذشت زمان مشخص شد این‌بار طالبان فضای دیگری را در پیش گرفته و راه را بر جولان بی‌موالات پاکستان بسته است. پاکستان نمی‌تواند این وضعیت را تحمل کند و راه را برای دیگر بازیگران عرصه افغانستان حتماً ناهموار خواهد کرد. پیش از این نیز در دوران مذاکرات صلح و حتی دوران باز پیرایی طالبان شاهد آن بوده‌ایم که پاکستان هر زمان منافعش با کمی خطر روبه‌رو شده سیاست صبر را کنار گذاشته و تصمیم به اقدامات تخریبی گرفته است. البته در این میان هرگز نباید نقش امریکا و انگلیس در پشتیبانی از سیاست خارجی پاکستان را دست‌کم گرفت. برخی کارشناسان پا را فراتر گذاشته و تحولات اخیر داخلی پاکستان را در امتداد نوع روابط چند ماه گذشته طالبان و اسلام‌آباد می‌دانند. به هر حال در قضایای اخیر میان ایران و افغانستان نمی‌توان نقش پاکستان را نادیده گرفت. آنچه در حال رخ دادن است تداعی‌گر اتفاقات تلخ مزارشریف در سال ۷۶ است؛ اتفاقی که به زعم کارشناسان و تنها بازمانده حادثه با نقش‌آفرینی عناصر همراه پاکستان اتفاق افتاد و نتیجه‌اش یک چیز بود؛ درگیر کردن جمهوری اسلامی ایران با طالبان و کشاندن پای ایران به جنگ ناتمام در افغانستان.

ترکیه، اما در سال‌های گذشته در موضوع افغانستان بیکار نبوده و همواره با مهره رهبران ازبک شمال افغانستان برخی منافع خود را در افغانستان تأمین کرده بود. در ماجرای بحران سوریه اخبار زیادی وجود داشت که ترک‌ها از طریق همین رهبران ازبک توانستند برخی جوانان هوادار این رهبران را جذب و برای مبارزه با دولت قانونی سوریه در کنار تروریست‌های بین‌المللی عازم ترکیه و سپس شمال سوریه کنند که مدارک زیادی از حضور این طیف از افغانستانی‌ها در سوریه وجود دارد.

اکنون پس از حاکمیت طالبان این رهبران ازبک فراری هنوز از پدرخوانده خود انتظار حمایت دارند و ترک‌ها نیز هنوز بر این اعتقادند که با کارت این رهبران می‌توانند بازی و منافع‌شان را تأمین کنند. یکی از اهداف اصلی ترک‌ها پس از ناکامی در حضور فعال و مؤثر در افغانستان پساامریکا، کشاندن برخی ناامنی‌ها به این کشور است تا از این طریق هم بر طالبان فشار وارد کنند و هم طرح‌های ناامن‌کننده خود برای مشغول‌سازی رقبا را پیاده سازند. رصد اطلاعاتی فضای مجازی و تحرکات چند هفته اخیر نشان می‌دهد که ترک‌ها یک بازی جدید چند لایه را آغاز کرده‌اند:

۱- لایه اول: تولید و انتشار گسترده ویدئو‌ها و تصاویر مستهجن از برخورد ایرانی‌ها و افغانستانی‌ها با هم با هدف تحریک احساسات عمومی علیه یکدیگر. رصد‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از این ویدئو‌ها در مناطق مرزی ترکیه و با به استخدام در آوردن مزدوران ایرانی و افغانستانی تولید و به سرعت در دستور کار انتشار قرار گرفته است.

۲- گسیل برخی نیرو‌های تندروی ازبک با سابقه تفکرات تکفیری و حتی حضور در صف داعش به کشور‌های منطقه از جمله جمهوری اسلامی ایران با هدف انجام عملیات تروریستی و متعاقب آن آغاز عملیات رسانه‌ای گسترده در امتداد لایه اول. عملیات تروریستی حرم مطهر رضوی در همین قالب صورت گرفته است. برخی منابع اطلاعاتی با بررسی ویدئو‌های صحنه جنایت جوان ازبک ترک‌تبار در حرم رضوی از حضوریک زن با سر و وضع متکدیانه خبر می‌دهند که در جا‌های مختلف حضور دارد و مدام صوت او در ویدئو‌ها وجود دارد که درخواستش کشتن تمام افغانستانی‌هاست!

۳- لایه سوم. تولید ویدئو‌هایی با زبان پشتو و انتشار به نام اعضای طالبان با محتوای تهدید ایران و ایرانی‌ها از سوی طالبان. بررسی اصوات پشتو در این ویدئو‌ها باز نشان می‌دهد که این نوع صحبت‌ها با ته‌لهجه ترکی (ازبک‌تباران) تولید شده و به سرعت در فضای مجازی منتشر شده تا این بار فضا از درگیری دو ملت به درگیری دو دولت کشیده شود.

۴- لایه چهارم آغاز عملیات‌های کور ناامن‌کننده علیه اهل‌سنت در افغانستان که باز ریشه‌های آن به برخی ازبک‌های همراه ترکیه و رهبران سابق افغانستان در شمال این کشور باز می‌گردد. درواقع ترکیه با طراحی این عملیات چندلایه در حال اجرای بازی جدید خود در افغانستان و تلاش برای حذف رقبای سیاسی، اقتصادی و امنیتی خود از زمین افغانستان است.



شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از روزنامه ایران، تاریخ انتشار: ۲۳ فروردین ۱۴۰۱، کد خبر: ۶۰۹۲۵۸، www.irannewspaper.ir