شعار سال: برخی از کشاورزان منطقه مسیر جریان کانال انتقال آب زاب به دریاچه ارومیه را به‌سمت زمین‌هایشان تغییر دادند.

همانگونه که پیش‌بینی می‌شد جامعه محلی و کشاورزان اطراف کانال انتقال آب رودخانه زاب به دریاچه ارومیه در روز روشن دست به کار شده و با استقرار موتور پمپ‌های ۶ اینچی، بخشی از آبی که قرار بود حقابه دریاچه ارومیه را تأمین کند برداشت کردند! پروژه انتقال آب زاب قرار است بخشی از حقابه دریاچه ارومیه را که توسط کشاورزان مصرف می‌شود، جبران کند، اما کشاورزان منطقه برای مصرف این سهم هم برنامه‌ریزی کردند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی با تأیید انتقال غیرمجاز آب اطراف کانال توسط کشاورزان می‌گوید: شامگاه دوشنبه تا ساعت ۲ نیمه شب در منطقه حضور داشته و ۲ موتور پمپ در کنار کانال انتقال آب رودخانه زاب کشف و شناسایی کردیم. هم‌اکنون نیز تمام موتور پمپ‌ها به دستور مقام قضایی ضبط شده و هیچ انتقال غیرمجاز آبی در منطقه صورت نمی‌گیرد.

طرح انتقال آب زاب به دریاچه ارومیه پیوست زیست محیطی نداشت. کارشناسان از همان ابتدا اعلام کردند که دریاچه ارومیه قربانی سدسازی، انتقال آب و گسترش زمین‌های کشاورزی است. آن‌ها یادآور شدند که احیای دریاچه ارومیه با همان زخمی که باعث خشکیدگی آن شده بود؛ یعنی سازه‌سازی و انتقال آب امکان‌پذیر نیست، اما علی سلاجقه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور اعلام کرد که تونل انتقال آب در مرحله‌ای است که برای جلوگیری از هدررفت هزینه‌های انجام گرفته، چاره‌ای جز تکمیل ندارد. کارشناسان آن روز یک هشدار دیگر هم دادند. کشاورزان مسیر اجازه نخواهند داد آب زاب از طریق تونل به دریاچه ارومیه برسد و دوباره دست به کار نصب موتورپمپ در این مسیر خواهند شد. پیش‌بینی آن‌ها خیلی زود بوقوع پیوست.

فیلم‌ها و عکس‌های منتشر شده در فضای مجازی حکایت از حجم گسترده آب‌ربایی در اطراف کانال انتقال آب به زاب دارد! پروژه‌ای عظیم از انتقال آب به دریاچه ارومیه که طبق اطلاعات رسانه‌ها، بیش از ۳ هزار میلیارد تومان اعتبار برای احداث آن هزینه شده و اگر با حساب و کتاب امروز محاسبه شود ۱۲ هزار میلیارد تومان برای این پروژه اعتبار تخصیص داده شده است. طرحی که در آن آب از مخزن سد کانی سیب وارد تونل انتقال ۳۶ کیلومتری شده، پس از ورود به کانال ۱۱ کیلومتری و گذر از رودخانه گدار و طی ۲۸ کیلومتر مسیر رودخانه، وارد پهنه آبی دریاچه ارومیه می‌شود.

اما گویا کشاورزان و جامعه محلی با نادیده گرفتن چنین پروژه عظیم و پرهزینه‌ای برای نجات جان دریاچه ارومیه، عزمشان را جزم کرده‌اند تا مسیر بخشی از ۳۰۰ میلیون متر مکعب آبی را که با هزینه‌های گزاف قرار است وارد دریاچه شود تغییر داده و به صورت غیرقانونی به سمت زمین‌های کشاورزی خود هدایت کنند. این درحالی است که خشک شدن دریاچه ارومیه در نهایت به خشک شدن زمین‌های کشاورزی اطراف دریاچه خواهد انجامید!

برخورد جدی با متخلفان

«سعید شهند» مدیر کل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان غربی، درهمین باره می‌گوید: اداره محیط زیست استان به شدت با هرگونه برداشت غیرمجاز در منطقه و کانال آب و مسیری که آب به دریاچه ارومیه می‌ریزد مقابله کرده و اجازه هیچ گونه برداشت آبی را به کشاورزان و جامعه محلی نخواهد داد. انتقال مسیر آب در اطراف کانال جرم محسوب شده و مطابق مقررات و قوانین با متخلفان مقابله خواهد شد.

طبق گفته این مقام مسئول، گشت و کنترل در منطقه به صورت شبانه‌روزی در جریان بوده و همکاران با استقرار در پاسگاه محیطبانی و با کمک دوربین‌های مداربسته منطقه را به صورت ۲۴ ساعته پایش می‌کنند. در حال حاضر نیز هیچ موتور پمپی همجوار کانال آب وجود نداشته و هیچ برداشت غیرمجازی از آب مشاهده نشده است. این اقدامات با همکاری سازمان آب منطقه‌ای استان، اداره محیط زیست، دستگاه محترم قضایی، نظارت عالیه استاندار محترم استان و دبیر کارگروه ستاد احیای دریاچه ارومیه در حال انجام است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان غربی از انتشار اطلاعیه و برگزاری جلساتی با شورا‌های روستا‌های اطراف کانال آب خبر داده و تأکید می‌کند کشاورزان باید همراهی کرده و قوانین و مقررات مرتبط با انتقال آب را رعایت کنند تا این اقدام عظیم زیست محیطی به نحو شایسته انجام شده و آب با کمترین تلفات به دریاچه ارومیه برسد.

دزدی شرم آور آب

«محمد درویش» فعال محیط زیست نسبت به رخداد فاجعه‌ای دیگر در حوضه آبخیز دریاچه ارومیه هشدار داده و می‌گوید: پیشتر درباره انتقال غیرمجاز آب در سرشاخه‌های کر و سیوند در استان فارس هشدار داده و گفته بودم که چگونه موتور پمپ‌ها حقابه بختگان، طشک و کمجان را در بالادست سد‌های درودزن، ملاصدرا و سیوند به بهانه ایجاد خانه باغ می‌ربایند.

این فعال محیط زیست پیشتر به سرنوشت طرح‌های انتقال آب از سرشاخه‌های دز به سمت زاینده رود - چشمه لنگان و خدنگستان- در منطقه فریدون شهر اصفهان نیز اشاره کرده بود؛ طرح‌هایی از انتقال آب که عملاً به افزایش بارگذاری در بالادست سد زاینده‌رود منجر شده و در نتیجه آن چندین هزار هکتار بر وسعت اراضی کشاورزی افزوده شد. ماجرایی مشابه که در مورد طرح کوهرنگ نیز رخ داد؛ آن زمان دولت میلیارد‌ها تومان خرج انتقال آب از سرشاخه‌های کارون به زاینده رود کرده بود، اما کشاورزان در منطقه سامان و نواحی اطرافش میلیون‌ها مترمکعب از آب زاینده‌رود را برداشت کرده و برای توسعه باغ‌های بادام و هلو استفاده کردند. در پایین دست زاینده‌رود هم حدود یک هفته است که کشاورزان اجازه دریافت حقابه به تالاب بین‌المللی گاوخونی را نداده و به رغم اینکه از بهمن ماه تا به امروز به شکلی استثنایی آب در زاینده‌رود جاری است، اما گاوخونی را تشنه نگه داشته‌اند. درست همان بلایی که سر جازموریان در کرمان، سیستان و بلوچستان، آلماگل و آجی گل در گلستان آمد.

با این توصیفات آیا زمان آن فرا نرسیده که مسئولان به دزدی بی‌شرمانه آب حساس‌تر شده و با این اقدام غیرقانونی مقابله جدی‌تری به‌عمل آورند؟ چرا با متخلفان برخورد جدی‌تری انجام نمی‌شود تا فردا روز با این آب دزدی، باغی مجلل ساخته نشده و طبق گفته محمد درویش، سیاهه‌ای جدید به دزدی شرم‌آور آب از طبیعت افزوده نشود.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری سلامت نیوز، تاریخ انتشار: ۱۶ فروردین ۱۴۰۲، کدخبر: ۳۵۳۶۷۷، www.salamatnews.com