شعار سال: وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، همگام با برنامه ها، اقدامات، پیشرفتها و دستاوردهای خود در حوزه دفاعی و نظامی، در حوزه اقتصادی نیز به ویژه در شرایط تحریم همواره حامی و یاریگر اقتصاد کشور بوده است. در واقع، وزارت دفاع در کنار رسالت سنگین پشتیبانی و تامین نیازهای نیروهای مسلح در حوزه صنایع نظامی به عنوان پشتیبان دولت در بسیاری از حوزهها از جمله پتروشیمی، نفت، معادن، کمک به خودروسازی و صنایع پزشکی در کنار دولت قرار داشته و دارد.
برنامهها و دستاوردهای وزیر دفاع در حوزه اقتصادی
امیر سرتیپ دکتر محمدرضا آشتیانی، طی دو سال سکانداری وزارت دفاع تلاش کرده تا با توجه به اسناد بالادستی نظام و منویات رهبری، با تقویت روحیه و کار جهادی، نهادینه سازی کارآمدی و بهره وری در بخشهای تابع این وزارتخانه، از ظرفیتهای وزارت دفاع در حوزه اقتصادی و غیرنظامی به بهترین نحو ممکن استفاده نماید.
آشتیانی در زمان دریافت رای اعتماد از مجلس در حوزه خدمات رفاهی وزارت دفاع اعلام کرد که به دنبال کارآمدی در مدیریت سرمایه و بازدهی مطلوب منابع اقتصادی ساتا، ارتقاء سهم ساتا در تامین حقوق بازنشستگان از محل درآمدهای اقتصادی، تقویت شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی نیروهای مسلح با رویکرد توسعه داراییها و سرمایه گذاری است.
آشتیانی در برنامه چهارساله خود در مورد رویکرد در مشارکتهای چندجانبه؛ اعلام کرده که تقویت و توسعه فعالیتهای اقتصادی-سرمایه گذاری ساتا با تاکید بر حوزههای دارای مزیت است و در این میان بر ایفای نقش در توسعه زنجیرههای ارزش راهبردی کشور از طریق تاثیرگذاری بر جریان هدایت و سیاستگذاری صنایع مهم کشور به منظور ایجاد مزیتهای فناورانه در اقتصاد ملی تاکید کرده است. همچنین بر دستیابی به دانش طراحی پالایشگاه ها، پتروشیمیها و پتروپالایشگاهها و بومی سازی استانداردهای آن تصریح داشته است. آشتیانی رعایت سیاستهای ابلاغی اقتصاد مقاومتی و توجه ویژه به دانش بنیانی، هوشمندسازی و تاب آوری را در دستور کار قرار داده است.
وزیر دفاع، اهداف برنامهای خود را برای رویکرد در مشارکتهای چندجانبه؛ تکمیل طرحهای سرمایه گذاری ساتا در زنجیرههای ارزش ساز راهبردی کشور نظیر پتروشیمی، حوزههای بالادستی نفت و معدن، اعلام کرده است.
کارنامه کاری آشتیانی تاکنون نشان میدهد که در مسیر دستیابی به اهداف و برنامههای اعلامی خود موفق بوده است.
حمایت از بازنشستگان نظامی و افزایش بهره وری با تشکیل قرارگاه اقتصادی
قرارگاه اقتصادی وزارت دفاع با هدف تمرکز فعالیتهای اقتصادی در آذر ۱۴۰۰ با هدف هماهنگی بیشتر بین بخشهای اقتصادی و همچنین نظارت راهبردی بر فعالیتهای مذکور تشکیل شده و به دنبال قراردادن ظرفیتهای مولد و بالقوه در وزارت دفاع را به شکل مطلوب مدیریت و در ریل بهره وری است. پایش محیط اقتصادی داخلی و خارجی، شناسایی فرصتهای مرتبط با حوزه اقتصادی، سیاست گذاری اقتصادی در فعالیتهای غیر نظامی، تعیین عرصههای مجاز و اولویتهای سرمایه گذاری، ایفای نقش در فرآیند تعیین مدیران بنگاههای اقتصادی با رعایت تشریفات قانونی هر یک از بنگاه ها، هماهنگی بین بخشهای وزارت دفاع در جهت توسعه همکاریها و هم افزایی اقتصادی، هدایت، حمایت و تسهیل نمودن فعالیتهای اقتصادی در عرصههای ملی و فراملی، مشارکت با سایر دستگاهها و بخشهای خصوصی و نظارت راهبردی در عرصههای اقتصادی از جمله ماموریتهای قرارگاه اقتصادی وزارت دفاع به شمار میرود. در واقع، قرارگاه اقتصادی در وزارت دفاع یک مجموعه اقتصادی برای حمایت از بازنشستگان نظامی است.
عملکرد قابل دفاع وزارت دفاع در حوزه نفت و پتروشیمی
وزیر دفاع در نمایشگاه دستاوردهای دفاعی اظهار داشته بود که سطح وزارت دفاع انجام اَبَر پروژهها است. آشتیانی قرارگاه اقتصادی، نفت و مسکن را تشکیل داد و در این میان، وزارت دفاع با ۳۵۰۰ شرکت در بخش صنعتی و خصوصی کشور کار میکند که ۷۷۵ شرکت دانش بنیان هستند و با همکاری شرکتهای دانش بنیان در حوزههایی مثال ارتباطات، نفت و انرژی، نیرو، راه، خودرو، سلامت و تجهیزات پزشکی، امنیت غذایی کارهای بسیار بزرگی انجام داده است. وزارت دفاع ۱۰۰۰ میلیارد تومان با شرکتهای مختلف در حوزههای فوق و ۱۲ هزار میلیارد تومان با شرکتهای دانش بنیان قرارداد دارد.
شرکتهای زیر مجموعه وزارت دفاع با نهضت قطعه سازی در شاخه غیرنظامی با سرریزی و تسری دانش صنعت دفاعی در حوزه نفت، نیروگاه، گاز، پتروشیمی، خودرو، ریلی، بهداشت و سلامت، صنعت هوایی، دریایی و ارتباطات و مخابرات، راهکارهایی برای خروج از بنبست تحریمها فراهم آورده است.
آشتیانی در گفتگویی اعلام کرده که افزایش ۳ برابری در صادرات، افزایش ۲ برابری در تولید کالا و خدمات غیرنظامی و افزایش ۸۱ درصدی در تولیدات نظامی توسط شرکتهای زیرمجموعه وزارت دفاع و نیروهای مسلح در سال ۱۴۰۱ ثبت شده است.
هم اکنون وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح با دارا بودن ۸ هلدینگ بزرگ زیر مجموعه خود یکی از بزرگترین مجموعههای فعال در حوزه نفت و گاز کشور به شمار میآید. این زیرمجموعهها بیش از ۶۰ میلیارد یورو پروژه در حال اجرا دارند.
بخش اقتصادی وزارت دفاع با تدابیر وزیر دفاع طی دو سال گذشته در حوزههای مختلف صنعتی از جمله نفت و گاز و پتروشیمی و صنعت و معدن، اوج شکوفایی خود را تجربه کرده است. یکی از این موارد هلدینگ شستان (شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی نیروهای مسلح)، است.
شستان و هلدینگ غدیر
شستان، به عنوان یک برند معتبر به دنبال قرار گرفتن در بین سه شرکت سرمایه گذاری ایران است و ماموریت خود را ایجاد بالاترین ارزش و سود برای تامین منافع ذینفعان از طریق سرمایه گذاری، ایجاد و توسعه کسب و کارهای سودمند، استفاده از دانش سازمانی، فراسازمانی و فناوریهای روز تعریف کرده است.
شستان وظایف ذیل خود را این چنین تعریف کرده است: ۱-مطالعه و بررسی اقتصادی و سرمایه گذاری در طرحهای سودآور، ۲-سرمایه گذاری در توسعه و تکمیل زنجیره ارزش صنایع، ۳-استفاده از منابع بانکها و موسسات داخلی و خارجی جهت سرمایه گذاریهای سودآور، ۴- آینده پژوهی بازار سرمایه، فرصت یابی، فرصت سازی و مشارکت در طرحهای سودآور ملی و بین المللی.
شستان در حوزههای ۱-نفت، گاز و پتروشیمی، ۲-مالی، تجاری و بازرگانی، ۳-نیرو و انرژی، ۴- معدن و صنایع معدنی، سرمایه گذاری کرده و فعالیت دارد.
شستان هم اکنون سهام مدیریتی و مالکیت بخش ارزشمندی از صنایع پتروشیمی کشور از جمله پتروشیمیهای آریاساسول، بوشهر، مرجان، مخازن سبز پتروشیمی عسلویه، دماوند انرژی عسلویه، پتروپالایشگاه نگین بندرعباس و ... را در اختیار داشته و یکی از هلدینگهای بزرگ کشور در صنعت پتروشیمی است. شستان مصمم است با ورود به زنجیره ارزش محصولات تولیدی فعلی در صنایع پایین دستی پتروشیمی و جلوگیری از خام فروشی، دایره فعالیتهای خود در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی را گسترش دهد و به دنبال ساخت هاب سوم پتروشیمی کشور در منطقه کلیدی و ژئوپلیتیک مکران (چابهار) است و پروژههای توسعه نگین مکران، مجتمع پتروشیمی بدر شرق، پلی پروپیلن سپهر مکران را در دست اجرا دارد.
عملکرد مثبت ابرهلدینگ سرمایه گذاری غدیر از شرکتهای سازمان بازنشستگی وزارت دفاع، نشان دهنده اوج شکوفایی صنایع وزارت دفاع در دو سال اخیر و بخصوص در حوزههای نفت و گاز و پتروشیمی و صنعت و معدن است. شرکت سرمایه گذاری غدیر هم اکنون مالکیت ۱۳۰ شرکت را در اختیار دارد، که در حوزههای مختلف همچون صنایع پایین دستی نفت و گاز، صنایع پتروشیمی، تولید و انتقال برق، صنایع و معادن، خدمات حمل و نقل، تولید سیمان، ساختوساز و فناوری اطلاعات فعالیت میکنند. از شرکتها و هلدینگهایی که سرمایه گذاری غدیر سهام اکثریت آنها را در اختیار دارد، میتوان به: گروه گسترش نفت و گاز پارسیان، هلدینگ توسعه صنایع بهشهر، پتروشیمی پارس، شرکت پالایش نفت بندرعباس، شرکت بین المللی توسعه ساختمان، شرکت توسعه ساحل و فراساحل، نگین کیش، گسترش نوین ایرانیان، سرمایه گذاری برق و انرژی غدیر و صنایع و معادن غدیر اشاره کرد.
در ادامه به عملکرد دو مورد از شرکتهای حوزه پتروشیمی وزارت دفاع اشاره میشود.
شرکت مخازن سبز عسلویه:
احداث فاز نخست مخازن سبز پتروشیمی عسلویه با ۱۳ مخزن به ظرفیت ۳۶۱ هزار مترمکعب طی سالهای ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸ تکمیل شد و اسفند ۱۴۰۱ نیز با بهرهبرداری از مخازن نهگانه فاز دوم، مجموع ظرفیت ذخیره سازی فرآوردههای پتروشیمیایی در مخازن این شرکت از ۳۶۱ هزار مترمکعب به ۷۷۵ هزار مترمکعب افزایش یافته و میزان سرمایهگذاری انجامشده در فاز اول و دوم به بیش از ۳۵۰ میلیون دلار رسیده است.
افتتاح مخازن ۹ گانه در اسفند ۱۴۰۱ و افزایش بیش از ۲ برابری ظرفیت انبارش محصولات پتروشیمیایی این شرکت با توجه به وجود فضای کافی انبارش محصول، این اطمینان را به شرکتهای تولیدی میدهد که درصورت ایجاد خلل در بارگیری و صادرات، بدون وقفه به تولید و انبار کردن محصولات در مخازن سبز ادامه دهند.
این اقدام تقویت جایگاه راهبردی شرکت مخازن سبز در صنعت پتروشیمی را درپی داشته و نقش شستان به عنوان یکی از سرمایهگذاران و بازیگران اصلی صنعت پتروشیمی را نیز پررنگتر و عمیقتر از گذشته نموده است.
شرکت مخازن سبز پتروشیمی عسلویه در سال ۱۴۰۱ افزایش ۱۰ درصدی میزان محصول انبارش شده نسبت به سال ۱۴۰۰ داشته و این شرکت در مجموع در سال ۱۴۰۱ بیش از ۵ میلیون مترمکعب محصولات پتروشیمیایی تولیدی کشور را انبار و سپس به پایانه، جهت بارگیری در کشتی و صادرات ارسال نموده است. متانول ۵۴ درصد، ۳۵ درصد LPG و ۱۱ درصد از این محصولات را اتیلن گلایکول تشکیل داده است و در سال جدید نیز با ۲۲ مخزن درحال ارائه خدمات است. ۲ مخزن اتیلنگلایکل پتروشیمی بوشهر و ۲ مخزن متانول آپادانا نیز براساس پیشرفت فیزیکی واحدهای تولیدی درحال ساخت هستند.
از محل ۱۳ مخزن فعال در سالهای گذشته درآمد شرکت سالیانه بالغ بر ۴۴ میلیون دلار بود. با بهره برداری از ۱۳ مخزن فاز دوم، درآمد شرکت به سالیانه بالغ بر ۹۵ میلیون دلار افزایش پیدا خواهد کرد. نکته مهم، در بخش تامین، بیش از ۸۰ درصد کالا و تجهیزات پروژه از سازندگان و تامین کنندگان داخلی تامین شده و ۸۰ درصد جذب و اشتغال شرکت متعلق به نیروهای بومی بوده است.
مجتمع پتروشیمی کیان
مجتمع پتروشیمی کیان در سه قطعه زمین به مساحت تقریبی ۷۵ هکتار در فاز دوم پتروشیمی منطقه ویژه اقتصادی پارس عسلویه احداث و پس از بهره برداری کامل یکی از بزرگترین مجتمعهای پتروشیمی کشور و از افتخارات وزارت دفاع خواهد بود. این مجتمع با دریافت خوراکهای مانند اتان، برش سه کربنه و نفتای سبک از مجتمعهای پالایش گاز منطقه پارس جنوبی و واحدهای پتروشیمی مختلف منطقه ویژه اقتصادی پارس، طیف گستردهای از محصولات میانی و نهایی همچون الفین، انواع پلی اتیلن سنگین و سبک را تولید خواهد کرد. مجموع ظرفیت تولید واحد فرآیندی الفین، استخراج بنزن، بوتادین و هیدرو دی آلکیلاسیون در فاز نخست پتروشیمی کیان سالانه بیش از ۲ میلیون تن است و ۱۲۶۰ هزار تن اتیلن، ۳۲۷ هزار تن پروپیلن، ۲۰۲ هزار تن بنزن، ۱۷۷ هزار تن بوتادین و ۴۵ هزار تن نفت کوره در این واحد تولید میشود. همچنین ۲۶۵ هزار تن اتیل بنزن/ استایرن مونومر، ۱۵۰ هزار تن پروپیلن اکساید، ۱۵۰ هزار تن نرمال بوتانول، ۱۰۰ هزار تن دواتیل هگزانول و ۲۵ هزار تن ایزوبوتانول نیز در فاز دوم این طرح تولید میشود.
مجموع سرمایهگذاری فازهای یک و دو طرح پتروشیمی کیان حدود ۳.۵ میلیارد یورو است که از محل آورده سهامداران و از بازار سرمایه و فاینانس تأمین میشود. ارزش فروش محصولات نیز ۲ میلیارد و ۸۸۴ میلیون دلار در سال پیشبینی شده است. پتروشیمی کیان در افق ۱۴۰۴ به بهره برداری کامل خواهد رسید و شرکت گسترش نفت و گاز پارسیان ۵۸ درصد سهام پتروشیمی کیان را در اختیار دارد.
کارآمدی شرکتهای زیر مجموعه وزارت دفاع در تحقق اقتصاد دانش بنیان
شرکتهای زیرمجموعه وزارت دفاع تفاهم نامهها و قراردادهای متعددی را برای فعالیت در حوزه نفت و پتروشیمی امضا کرده اند. امضای تفاهمنامه پژوهشگاه صنعت نفت، قرارگاه اقتصادی وزارت دفاع و اپنا (مؤسسههای پژوهشی و دانش بنیان صنایع نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی) یکی از این موارد است. مصطفی محمد نجار، رئیس قرارگاه اقتصادی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در این زمینه اعلام کرده است؛ در سالهای اخیر وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح بیشترین ظرفیتهای خود را در صنعت نفت و گاز کشور فعال کرده است. هدف از این تفاهمنامه با همکاری پژوهشگاه صنعت نفت و اپنا حرکت به سمت تکمیل زنجیره ارزش افزوده در صنعت پتروشیمی در سالهای آینده است، ضمن آنکه ما هم اکنون در حوزه بالادست نیز با ورود به توسعه چند میدان نفت و گاز گامهای مهمی در بخش بالادستی صنعت نفت برداشته ایم. با همکاری پژوهشگاه صنعت نفت روند توسعه و ساخت این پروژهها با روند بهتری پیش میروند.
مورد دیگر تفاهمنامه همکاری میان دانشگاه آزاد واحد علوموتحقیقات و قرارگاه اقتصادی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، در راستای تحقق اهداف اقتصاد دانشبنیان و به منظور توسعه همکاریهای مشترک علمی، آموزشی، پژوهشی و اجرایی است.
در دو سال گذشته، بخش اقتصادی وزارت دفاع به خصوص در حوزه پتروشیمی، تولید اوره و پلیمر، شاهد شکوفایی در تولید، افزایش سود، رضایت سهامداران و بازنشستگان و دولت بوده است. دلایل این موفقیتها نیز انتصاب مدیران عامل و اعضای هیات مدیره کارآمد متخصص و متعهد جهادی بوده است، هرچند باید در برخی شرکتهای زیرمجموعه که کارآمدی لازم را نداشته اند، بازنگری صورت بگیرد.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری نفت ما، تاریخ انتشار:۲۲ مرداد ۱۴۰۲، کدخبر:۱۵۷۴۹۰، www.naftema.com