هزینه یک میلیاردی برای نمایش هنر ایران در مخروبه ونیز!

آنچه بیش از همه محل تأمل بود، محل میزبانی آثار ایرانی بود؛ محلی که یک مخروبه واقعی بود. آن گونه که مدیرکل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفته، برای اجاره این محل یک میلیارد تومان هزینه شده که در نوع خود، یک شاهکار مدیریتی است. پنجاه‌ و ششمین بینال ونیز در شرایطی با حضور طیف وسیعی از آثار متعلق به هنرمندان کشورمان برگزار شد که حداقل تدبیر ممکن برای ارائه نمایشگاه در محیطی مناسب و دارای استانداردهای حداقلی در نظر گرفته نشده بود و سوله میزبان آثار ایران، شبیه یک مخروبه بوده که با فاکتور میلیاردی همراه شده است.

شعار سال : «بینال ونیز / Venice Biennale» یا همان دوسالانه ونیز، یکی از بزرگ‌ترین و به زعم برخی نیز بزرگ ترین نمایشگاه هنرهای تجسمی است که از 1895 تاکنون پابرجا مانده و در عرصه هنرهای تجسمی، معماری، موسیقی و ... برپا می‌شود و یکی از مهم‌ترین عرصه‌ها برای عرضه تازه ترین آثار هنری جهان تلقی می‌شود.

نمایشگاه ونیز در اصل برای جشن گرفتن بیست‌وپنجمین سالگرد ازدواج پادشاه اومبرتو اول و ملکه مارگریتا راه‌اندازی شد. یک سال پس از آن، شورای برگزاری به این نتیجه رسید که بهتر است بخشی را به حضور هنرمندان خارجی اختصاص دهند. اولین دوره این نمایشگاه هنری که روز 30 آوریل 1895 با حضور شاه و ملکه برپا شد، 224 هزار بازدیدکننده داشت.

*نمایی از پاویون فرانسه در بینال ونیز

این رویداد در دهه‌های اول قرن بیستم هواداران بیشتر و بیشتری را به خود جذب کرد و بسیاری از کشورها اقدام به برپایی غرفه‌های ملی خود در آن کردند. اولین کشوری که غرفه‌اش را راه‌اندازی کرد، بلژیک بود. از دهه 1930 به بعد، بخش‌های مختلف سینما، ‌تئاتر و موسیقی هم به مجموعه فستیوال‌های ونیز اضافه شدند.

*نمایی از پاویون هلند در بینال ونیز

»جیاردینی» و «آرسنال» از مهم‌ترین محل‌های برگزاری این نمایشگاه هستند. جیاردینی در اصل از سال 1895 به‌عنوان جایگاه برپایی غرفه‌های خارجی انتخاب شد. تعداد شرکت‌کنندگان بین‌المللی در این سالن ابتدا 29 کشور بود که هر سال رو به افزایش است. چین سال 2005 برای اولین‌بار در این نمایشگاه صاحب غرفه شد و سپس کشورهای آفریقایی، مکزیک، امارات و هند به او پیوستند.

*نمایی از پاویون ژاپن در بینال ونیز

پنجاه و ششمین دوره این دوسالانه نیز که از نهم می (19 اردیبهشت‌ ماه) آغاز به کار کرده بود، 22 نوامبر (یک آذر ماه) به پایان رسید؛ اما ایران در این دوره چگونه حاضر شده بود؟ پاسخ را می‌توان در یک واژه خلاصه کرد: «فاجعه».

در این دوره هرچند چهره‌های مطرحی نظیر محمد احصایی، محمود بخشی، جمشید بایرامی و سمیرا علی‌خانزاده چهار هنرمندی هستند که به انتخاب دولت در بخش Iranian highlights حضور داشتند. در کنار این هنرمندان، چهره‌هایی نیز بودند که انتظار می‌رود با اینکه نام آور نیستند، انتظار می‌رفت مبنای انتخاب آثارشان برای چنین عرصه‌ای، تفاوت و برجستگی‌های ملموس باشد، هرچند در این زمینه سلیقه نقش آفرین است و نمی‌توان سلیقه را در انتخاب نادیده گرفت یا سرکوب کرد.

*سه نما از پاویون رومانی در بینال ونیز

امین آقایی، قدرت‌الله عاقلی، شهریار احمدی، پرستو آهوان، فرهاد اهرارنیا، نازگل انصاری‌نیا، رضا آرامش، علیرضا آستانه، سونیا بالاسانیان، مهدی فرهادیان، شادی قدیریان، بابک گل‌کار، قاسم حاجی‌زاده، سهند حسامیان، پوران جین‌چی، بابک کاظمی، احمد مرشدلو، فرهاد مشیری، مهرداد محب‌علی، سارا رهبر، میترا تبریزیان، پرویز تناولی، نیوشا توکلیان و صادق تیرافکن (ایران)، لیدا عبدل، شمیسا حسنی و محسن تاشا وحیدی (افغانستان)، بانی عبیدی، هما ملجی، عمران قریشی، رشید رانا و سایرا واسیم (پاکستان)، عادل عابدین، وفا بلال، آزاد ناناکی، ولید سیتی (عراق)، رشاد الاکبروف و سیتارا ابراهیموف (جمهوری آذربایجان) و شیلپا گوپتا، عمر کنوار، ریاض کومو، تی‌وی سنتوش و هما آپادیای (هند) هنرمندانی هستند که در بخش «بازی بزرگ» از طرف ایران در دوسالانه ونیز حضور یافتند که حضور برخی تام‌ها قابل تأمل است.

*نمایی از پاویون ترکیه در بینال ونیز

در این میان اما آنچه بیش از همه محل تأمل بود، محل میزبانی آثار ایرانی بود؛ محلی که یک مخروبه واقعی بود. آن گونه که مجید مدیرکل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفته، برای اجاره این محل یک میلیارد تومان هزینه شده که در نوع خود، یک شاهکار مدیریتی محسوب می‌شود. نکته جالب اینکه بنیاد تازه تأسیس فیضی‌نیا به شکل خصوصی در بینال ونیر شرکت کرده بود و دفتر هنرهای تجسمی وزارت ارشاد با همکاری این بنیاد خصوصی در این رخداد هنری حضور یافت.

*پاویون مشترک سرزمین‌های نوردیک (مجموع کشورهای شمال اروپا و اقیانوس اطلس) در بینال ونیز

در واقع اساساً دولت ایران حضور مستقیمی در بنیال ونیز نداشته، بلکه از طریق بخش خصوصی در این نمایشگاه شرکت کرده اما عنوانی که برای مجموعه مورد اشاره در نظر گرفته شده، «ایران» است و نه بخشی از «بخش خصوص هنر ایران» و از این منظر توقع می‌رفت هم لااقل محل برگزاری نمایشگاه، کیفیت چینش و عرضه آثار و البته انتخاب‌ها با وزن هنر ایران نسبتی منطقی داشته باشد و ایران حضوری کاریکاتوری و صرفاً اقتصادی در این ونیز نداشته باشد.

*نمایی از پاویون امارات متحده عربی در بینال ونیز

برای درک فاجعه نیز کافی است تصاویری که از پاویون ایران در ذیل می‌بینید را با تصاویر پاویون سایر کشورها مقایسه نمود تا دریافت ایران در چه سطح نازلی در این رویداد حضور پیدا کرده و معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بعد از دستاوردها در حوزه موسیقی و تئاتر، این بار در عرصه هنرهای تجسمی چه شگفتی را بر جای گذاشته است. در این میان آنچه انتظار نمی‌رود، پاسخگویی علی مرادخانی معاون هنری وزارت ارشاد و همکارانش است، کما اینکه درباره وضعیت موسیقی و تئاتر، مرادخانی و همکارانش پاسخگوی اوضاع کنونی نیستند.

چند نما از پاویون ایران و بازی با حیثیت هنر ایرانی: