آیت الله سید محمد سعیدی ، روز گذشته در دیدار اعضای ستاد کنگره معماری و شهرسازی با تاکید بر این که حفظ هویت و بافت دینی و فرهنگی قم نیازمند همت و دغدغه مندی مردم و مسئولان است، اظهار داشت: غرب می‌داند تا زمانی که مردم نسبت به میراث خود اهمیت قائلند، هیچگاه فرهنگ سطحی و غیر دینی غرب را نمی‌پذیرند، از این رو مردم ما باید بدانند ساخت و سازهای نامرتبط با دین و سنت ما، تنها صرف ساختن یک بنا نیست، بلکه ترویج فرهنگی غلط و ضربه زدن به فرهنگ خودشان است.

عیسی رضایی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قم نیز با ابراز تاسف از این بابت که پس از پیروزی انقلاب اسلامی آشفتگی معماری و شهرسازی در کل ایران به خصوص در برخی از شهرهای بزرگ اتفاق افتاد و این مسئله برای نظام جمهوری اسلامی ایران زیبنده نیست، خاطرنشان کرد: همه باید دست به دست هم دهیم تا بافت معماری و شهرسازی قم تحت تاثیر معماری غربی و غیراسلامی قرار نگیرد.

آنچه مسلم است این که در طول سال های اخیر – چه در دولت قبل و چه دولت فعلی- کم نبوده اند مسئولان و مدیرانی در قم که در واکنش به گلایه ها و انتقادات علما و مراجع تقلید نسبت به کمرنگ شدن معماری اسلامی در این کلانشهر مذهبی، بر لزوم توجه به رفع این دغدغه تاکید کرده اند.

با این حال اما متاسفانه آن اقدام و عمل لازم همچنان صورت نگرفته که شاهد مثالش رشد و توسعه بیش از پیش نوع خاصی از ساخت و ساز معروف به معماری رومی در قم است که نه فقط در مناطق به اصطلاح بالای شهر همچون سالاریه و زنبیل آباد بلکه حتی در مناطق کمتر برخورداری همچون نیروگاه نیز به طور برجسته قابل رؤیت است.

آنچه مسلم و قابل بیان است این که از دیرباز معماری اسلامی، هنری کاربردی بوده که نه تنها در اماکن دینی چون مساجد مورد استفاده قرار می گرفته بلکه از مولفه های آن در ساخت مدارس، ضریح ها و قصرها و حتی خانه ها و حمام ها نیز بهره برداری می شده است.

از سویی التفات داریم که بر اساس آموزه‌های شرع مقدس اسلام، شهر به عنوان محل آسايش انسان بايد عاری از هر نوع آلودگی و مزاحمت باشد؛ خواه این مزاحمت جسم او را تهدید کند و یا روح و روانش را؛ طبعاً وقتی شهر چنین باید باشد به طریق اولی ، مسکن آدمی نیز باید دارای چنین خصایصی باشد.

در این میان، جای بسی تاسف است كه در جامعه اسلامی بسياری از سنت‌های اسلامی در شهرسازی تا حدودی مورد غفلت واقع شده و شهرها حتی شهرهای مذهبی کمی تا قسمتی، رنگ و جلوه ی غربی به خود گرفته اند.

آن چه مهم است این که مسئولان و مردم باید به هوش باشند خدای ناکرده گرایش ما به سمت شهرسازی مدرن و چشم نواز به گونه ای نباشد که بعد ها در دامی بیفتیم که امروز بسیاری از شهرهای کشور مسلمان و تاریخی ترکیه به جهت از دست دادن معماری اسلامی خود و حرکت بر قاعده کشورهای غربی به آن دچار شده اند.

به طور ویژه باید توجه داشت رواج پدیده ای به نام معماری رومی، دامی است که گرچه شاید در بدو امر جذابیتی برای عده ای از مردم به همراه داشته باشد اما در درون آن، خطر و تهدیدی نهفته است که بیش از هر چیز هویت شهر اسلامی را نشانه گرفته است؛ این مساله البته در کلان مقوله سبک زندگی می تواند یک تهدید جدی از جنس جنگ نرم باشد و به همان نسبت بی توجهی متولیان امر و از قضا خود مردم ، خطری مضاعف در این میان.

جالب این که به اذعان مهندسان و کارشناسان امر، نماهای شیشه‌ای، فلزی و به خصوص رومی نه تنها کاربردشان از نظر فرهنگی توجیهی ندارد بلکه از حیث شاخصه های فنی و معمارانه هم برای کشور و به ویژه شهر قم مناسب نیستند.

در مواجهه با چنین تغییر رویکرد و ذائقه ای ، به تعبیر یکی از اساتید حوزه باید کاری کرد که مردم نسبت به تاریخ و معماری‌شان احساس مثبتی داشته و تعصبی معقول و مطلوب نسبت به آثار قدیمی و هویتی خویش پیدا کنند.

صدالبته این کار محقق نمی شود مگر آن که در عرصه فرهنگی و آموزشی با چاشنی فعالیت های رسانه ای، شاهد اقدام و عملی در خور و به هنگام باشیم و خود مسئولان نیز از طریق اهرم های نظارتی و قانونی مانع از ترویج معماری غربی چه از نوع رومی و چه غیررومی آن شوند.

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری تحلیلی کریمه، تاریخ انتشار: 29 آذر 1395، کدخبر: 42446، www.karimeeh.ir