پایگاه تحلیلی خبری شعار سال

سرویس ویژه نمایندگی لنز و عدسی های عینک ایتالیا در ایران با نام تجاری LTL فعال شد اینجا را ببینید  /  سرویس ویژه بانک پاسارگارد فعال شد / سرویس ویژه شورای انجمنهای علمی ایران را از اینجا ببینید       
کد خبر: ۴۳۴۰۳
تاریخ انتشار : ۱۱ دی ۱۳۹۵ - ۰۸:۴۹
يوسف خان گرجي از فتحعلي شاه تقاضا نمود كه براي مركز قشون عراق عجم، قلعه اي نظامي احداث نمايد. پس از موافقت شاه، محل فعلي شهر به علت موقعيت جغرافيائي و نظامي مناسب تشخيص داده شده و قلعه يا دژ نظامي سلطان آباد احداث شد.این دژ ابتدا بنام قلعه سلطان آباد پس از آن به نام سلطان آباد، سپس بنام عراق و سرانجام در سال ۱۳۱۶ هـ.ق به نام اراك ناميده شد.

شعار سال:

تاسیس شهر اراک متاثر از دو عامل نظامی و اقتصادی بوده است. 

* عامل نظامی :

يوسف خان گرجي از فتحعلي شاه تقاضا نمود كه براي مركز قشون عراق عجم، قلعه اي نظامي احداث نمايد. پس از موافقت شاه، محل فعلي شهر به علت موقعيت جغرافيائي و نظامي(سوق الجيشي) مناسب تشخيص داده شد(محل شهر از سه طرف به وسيله كوه ها و از طرف شمال بوسيله درياچه نمك و دشت فراهان احاطه شده است).

از طرف ديگر چون در آن زمان مساله سربازگيري به شكل امروزي نبوده و در موقع لزوم از مردم روستاها به عنوان داوطلب و چريك و مزدور استفاده مي كردند. بنابراين ساخت قلعه در منطقه عراق مركزي ،ضروري بنظر مي رسيد. گذشته از مسائل فوق براي اداره منطقه از لحاظ اداري و كاركنان حكومتي پايگاه و مركزي لازم بود ، لذا قلعه يا دژ نظامي سلطان آباد احداث شد.این دژ ابتدا بنام قلعه سلطان آباد پس از آن به نام سلطان آباد، سپس بنام عراق و سرانجام در سال ۱۳۱۶ هـ.ق به نام اراك ناميده شد.

* عامل اقتصادي :

نواحي وسيع منطقه عراق از مناطق پرجمعيت و حاصلخيز ايران و اين محدوده داراي بلوكات ششگانه بوده است.بلوك فراهان، بلوك شراء بلوك برچلو، بلوك وفس، بلوك سربند و بلوك كزار كه حدود يك هزار روستا را شامل بوده و داراي محصولات كشاورزي فراوان به علاوه مركز بافت قالي كه از لحاظ اقتصادي و مرغوبي شهرت جهاني داشته كه حتي نام ساروق در اكثر كشورهاي اروپائي و امريكا با قاليچه ايران همراه بوده است.

بنابراين روستائيان منطقه براي مبادله كالاهاي خود مي بايست حدود ۱۰۰ كيلومتر پياده و يا با چهارپايان طي طريق كنند تا بتوانند محصولات كشاورزي و يا صنعتي خود را به بازار فروش شهرهاي مجاور برسانند لذا لازم بود كه در مركز اين ناحيه وسيع، شهري بوجود آيد كه محل مبادله كالا و محصولات كشاورزي روستائيان باشد و چون خط كاروان رو تهران، قصر شيرين، خسروي از اين منطقه عبور مي كرد ( فراهان، ساروق، خنداب و ميلاگرد ) و بوسيله اين راه عراق با اكثر شهرها ارتباط پيدا مي كرد. گو اينكه در گذشته هاي دور شهرهائي مانند كرج، دلف آباد و دسگترده مركز مبادله كالا بوده اند. مساله جمع آوري ماليات بخصوص صنعت فرش حائز اهميت بوده بطوريكه پس از مدت كوتاهي كه از بناي شهر گذشت حدود ۳۰ كمپاني خارجي كه از همه مهمتر كمپاني زيگلر انگليسي بود كه مركز آن در منچستر و شعبه آن در سلطان آباد داير و پس از مدتي اداره گمرك جهت تسهيل امر صادرات در شهر بوجود آمد بطوريكه طبق نوشته ظل السلطان حاكم عراق در سال حدود دويست هزار ليره ارز بخار صادرات فرش وارد اين شهر مي شده است.


تاريخ بناي شهر اراك طبق نوشته شادروان استاد دهگان

« در محل فعلي شهر اراك ده بزرگي به نام دستگرده يا دستجرده وجود داشته است و از آثار آن ده قناتي به نام قنات ده كه در جنوب اراك جاري باقيمانده است. تاريخ خرابي دستگرده تاكنون معلوم نگرديده است و عده ای اين خرابي را هم به حساب خرابي هاي افاغنه مي گذارند». در اوايل دولت زنديه ۹ روستا يا قلعه در محل ده يا شهر سابق ساخته شده است كه اسامي آنها بدين قرار است: ۱- قلعه قادر ۲- قلعه نو ۳- قلعه طهماسب ۴- قلعه باباخان ۵- قلعه آسميع ۶- ده حصار ۷- ده كهنه ۸- قلعه سليم ۹- ده آزادمرادآباد اين ۹ قلعه يا روستا در دو طرف رودخانه شهر در ضلع جنوبي اراك بوده اند.

خرابه هاي قلعه نو در جنوب شهر باقيست، قلعه حاج طهماسب در شرق قلعه نو، قلعه سليم درشمال شهر و در كنار زمين هاي و رزنه بوده است. قلعه خان باباخان در منتها عليه خيابان عباس آباد. قلعه آزاد مراد آباد در نزديكي زمين هاي ورزنه، قلعه آسميع ( آقاسميع ) در نواحي پل گردو (پل راه آهن) در جنوب شرقي شهر. حصار در غرب اراك كنار رودخانه، ده كهنه نزديك حصار و قلعه قادر نزديك كره رود.اين نه روستا در دو طرف رودخانه قرار داشته اند. بدين ترتيب: حصار، ده كهنه، و قلعه هاي سليم و آزادمراداباد در غرب رودخانه، قلعه نو و بقيه در شرق رودخانه.

يكي از عواملي كه در اكثر روستاهي ايران موجب اختلافات و چند دستگي بين روستائيان بوده ،تقسيم آب مي باشد. روستاهاي نه گانه هم از اين بليه اجتماعي مستثني نبوده اند. تا اينكه همانطور كه در قبل اشاره شد، محمد يوسف خان گرجي مامور ساختن قلعه اي نظامي مي گردد. اين قلعه با نقشه قبلي و انديشيده بوده است و از نوع شهرهاي شطرنجي مي باشد و در آن پيش بيني هاي لازم براي اسكان مامورين دولتي و ساير افراد و سرويس ها و خدمات متداول آن روزي شده بود.

تا اينكه بناي ساختمان شهر باتمام مي رسد. در آن هنگام سپهدار روستاهاي نه گانه را ويران و تمام اهالي را در شهر جديد اسكان مي دهد، در استقرار اهالي جدائي مكاني گذشته كاملاً رعايت شده است باين ترتيب كه اگر بازار را بجاي رودخانه فرض كنيم، اهالي حصار و ده كهنه و قلعه هاي سليم و آزادمرادآباد در قسمت غرب بازار (محله حصار) و ساكنين ساير قلعه ها را در قسمت شرق بازار به نام (محله قلعه) اسكان مي دهد. ناگفته نماند كه گهگاهي بين ساكنين دو محله جديد اختلافات قديمي ظاهر گشته و موجب ناراحتي هائي شده است.

تاريخ بناي شهر طبق سنگ نوشته هاي سر در بازار و جلو مدرسه سپهداري كه هر دو از بین رفته اند جمله «نمود يوسف ثاني بناي مصر جديد» مي باشد كه با حساب جمل برابر با ۱۲۳۱ هجري و قمري و ۱۸۰۸ ميلادي مي باشد. اضافه مي كنم كه بناي شهري انديشيده مشتمل بر بناي بزرگ اراك دولتي شامل كليه ادارات آن روز، مدارس متعدد، تعداد زيادي مسجد و حمام و كوچه و اماكن مسكوني به علاوه دو بازار عمود بر هم و تيمچه هاي متعدد و برج و بارو و تمام تاسيسات شهري در مدت چند سال ساخته شده و تاريخ فوق سال اتمام بنا مي باشد.

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از وبلاگ فراهان آنلاین، تاریخ 27 دی 87، کد مطلب: 748: www.farahan-online.blogfa.com

اخبار مرتبط
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار
پربازدیدترین
پربحث ترین