پنجشنبه ۳۰ فروردين ۱۴۰۳ - 2024 April 18 
بسیاری او را به‌عنوان یک چهره تئاتری می‌شناسند و اگرچه به گفته خودش به دلایل مختلف چندسالی می‌شد که نمایشی روی صحنه نبرده اما هیچگاه از صحنه تئاتر هم دور نبوده است. حسین مسافر آستانه سال‌ها در عرصه نمایش فعالیت کرد اما این روزها یک مسئولیت سینمایی دارد. او با روی کار آمدن دولت یازدهم با حکم حجت‌الله ایوبی رئیس سازمان سینمایی، مدیرعامل مؤسسه رسانههای تصویری شد. مؤسسه‌ای که وظیفه توزیع و پخش آثار ویدئویی را در شبکه نمایش خانگی بر عهده دارد. مهر ماه امسال سومین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم یاس به دبیری مسافر آستانه در مازندران برگزار می‌شود. یک بعدازظهر تابستانی میزبان او در روزنامه ایران بودیم تا برایمان از شبکه نمایش خانگی و جشنواره فیلم یاس بگوید. مشروح این گفت و گو را در ادامه می خوانید:
* آقای مسافرآستانه! یکی از سؤالاتی که در ذهن بسیاری از مخاطبان آثار تصویری خارج از سیستم سینما و تلویزیون کشور مطرح بوده و هست، بحث بودجه مؤسسه رسانههای تصویری است. به واقع بودجه این مؤسسه از چه منابعی تأمین می‌شود؟
برخی تکالیف از سوی سازمان امور سینمایی به مؤسسات وابسته و زیرمجموعه از جمله مؤسسه رسانههای تصویری اعلام می‌شود. بر اساس آن تکالیف مدیریت هر مؤسسه باید طرح و برنامه‌هایش را برای تحقق اهداف مورد نظر ارائه بدهد. هر میزانی از آن طرح و برنامه‌ها که در جلسات سازمان سینمایی مصوب شد، بر اساس همان مصوبه بودجه تعلق خواهد گرفت و مجموعه این ارقام بودجه سالانه مؤسسه را رقم خواهد زد. هر مؤسسه‌ای اساسنامه‌ای دارد و ما هم در مؤسسه رسانههای تصویری بر اساس اهداف اساسنامه برنامه‌هایی را مصوب می‌کنیم که بابت آنها بودجه‌ای را دریافت می‌کنیم. مهم‌ترین وظیفه مؤسسه رسانههای تصویری فعالیت در حوزه نمایش خانگی است و تعدادی از فیلم‌هایی که در راستای اهداف فرهنگی نظام تولید می‌شوند را مورد حمایت قرار می‌دهیم و حق پخش آن آثار را خریداری می‌کنیم. یکی از اهدافی که در این راستا داریم و در آینده نزدیک آن را محقق خواهیم کرد، پخش فیلم‌ها از طریقvod است. پخش مویرگی که این روزها از طریق سوپرمارکت‌ها انجام می‌شود، آرام آرام باید به سمت تکنولوژی جدید و فضاهای مجازی حرکت کند. از طریق این سیستم خانواده‌ها می‌توانند بسیاری از فیلم‌های ایرانی و خارجی مجوز‌دار را ببینند.
همچنین تلاش می‌کنیم فرصت‌ها و تهدیدهای برنامه‌مان را بررسی کنیم. یکی از این برنامه‌ها برگزاری جشنواره‌ای مختص به فیلم‌های ویدئویی است به نام جشنواره فیلم یاس که برای نمایش خانگی تولید می‌شوند. این جشنواره سال گذشته و امسال با مشارکت استانداری مازندران برگزار شد.
*جشنواره یاس هم در راستای همان وظایفی است که به شما محول شده است؟
بله، فیلم‌هایی که در عرصه شبکه نمایش خانگی تولید می‌شوند، به حال خود رها شده بودند. این فیلم‌ها باید در جشنواره‌ای مورد کارشناسی و ارزیابی قرار گرفته و برترین‌های آن مشخص شوند تا انگیزه فیلمسازان حوزه برای ارتقای آثارشان بیشتر شود.
*آیا مؤسسه رسانههای تصویری توانایی حمایت مالی از این فیلم‌ها را دارد؟
بر اساس سیاست‌های جدید در سازمان سینمایی وظیفه تولید و مشارکت در تولید از روی دوش مؤسسه برداشته شد و قرار بر این است که حمایت از هر نوع فیلمی فقط در یک نهاد سینمایی صورت بگیرد و آن نهاد هم مؤسسه فارابی است. پس از تولید، بخش فروش و خرید حق پخش خانگی و تلویزیونی و خارجی و بین‌المللی آثار نمایشی از جمله فیلم‌هایی سینمایی و ویدئویی برعهده ماست.
*شما یک چهره تئاتری هستید که در شوراهای بازبینی بوده‌اید، کارهای زیادی دیده‌اید و بازی و کار خوب را از کار غیرخوب تشخیص می‌دهید. اگرچه در مؤسسه وظیفه تولید ندارید اما به‌نظر می‌رسد باید با حساسیت بیشتری از آثاری حمایت کنید که کمتر با ضعف محتوایی و... مواجه باشد. اما عملاً می‌بینیم که این طور نیست.
درست می‌گویید، تولید نکردن به منزله در جریان تولید قرار نگرفتن نیست. طبیعتاً سعی می‌کنیم در جریان تولید آثار قرار بگیریم و حتماً نقطه نظرهایی را هم در جهت ارتقای کیفی کارها خواهیم داشت ضمن اینکه مهم‌ترین دستاورد ما در برگزاری جشنواره یاس این است تا شاهد تولید آثار ارزشمند باشیم که در جشنواره مورد داوری قرار بگیرند.
*طی سال‌های اخیر شاهد بودیم آثار ضعیف که کمترین ویژگی فرهنگی را نداشتند، به خانواده‌ها عرضه شدند. البته در حال حاضر هم متأسفانه از این دست آثار می‌بینیم.
بله، اما تعدادش کمتر شده است. شورای نظارت و ارزشیابی در سازمان سینمایی هم مکلف شده که به هر اثری که تولید می‌شود، پروانه نمایش ندهد و حقوق مردم و خانواده‌ها را در نظر بگیرند.
*این روزها همه با اینترنت سروکار دارند و فیلم‌های خارجی را دانلود می‌کنند یا گوشه و کنار خیابان این آثار به فروش می‌رسند. دسترسی به فیلم‌های خارجی کار سختی نیست. از طرفی مؤسسه رسانههای تصویری نیز پخش آثار خارجی را به صورت دوبله و البته ممیزی شده برعهده دارد. وقتی این دسترسی‌ها وجود دارد و مردم رغبت کمتری برای خرید آثار خارجی مؤسسه دارند، چه الزامی برای سرمایه‌گذاری روی آثار خارجی هست؟
آثار خارجی علاقه‌مندان خاص خودش را می‌طلبد اما عرضه این آثار هم شرایط خاصی دارد. به نظرم بهتر است آثار خارجی برای پخش انتخاب شوند که دچار کمترین جرح و تعدیل باشند. امیدوارم در شورای نظارت این اقدام با دقت بیشتری انجام گیرد. حتماً شورای نظارت حقوق مادی و معنوی مخاطب را در نظر می‌گیرد تا مردم به ما بیش از پیش اعتماد کنند.
*حتی در برخی موارد در آثار خارجی دوبله‌های ضعیفی را می‌بینیم که مورد تأیید استادان دوبله نیست.
همین طور است، دو ماه پیش کارگروه خاصی برای نظارت روی دوبله فیلم‌ها تشکیل شد.
*شاهد بودیم آثاری در یک استودیوی خانگی یا حتی در یک خانه با کیفیت پایین دوبله شده‌اند.
از این پس فیلم‌هایی که به هر‌شکلی دوبله شده‌اند، پروانه نمایش نخواهند گرفت مگر اینکه به شکل قاچاق و غیرقانونی توزیع شوند. فیلم‌هایی که پروانه نمایش می‌گیرند حتماً باید حداقل ضوابط و استانداردها را رعایت کنند و دوبله هم یکی از مهم‌ترین این اتفاقات است.
*آیا به درآمدزایی برای مؤسسه اندیشیده‌اید؟
فعالیت در حوزه نمایش خانگی ضمن اینکه یک فعالیت فرهنگی است، یک فعالیت اقتصادی هم محسوب می‌شود. یکی از ایرادهایی که در دوره‌های گذشته به همکاران من وارد می‌کردند این بود که با حمایت‌های دولتی، گوی رقابت را از بخش خصوصی ربوده‌اید و بخش خصوصی را با ضرر و زیان زیادی مواجه کرده‌اند. از وقتی به مؤسسه آمدم تضمین کردم که حقوق بخش خصوصی را حتماً در نظر می‌گیرم. به این شکل که اجازه بدهیم توزیع آثاری را که می‌توانند فروش خوبی داشته باشند بخش خصوصی انجام دهد و ما از فیلم‌های فرهنگی حمایت کنیم که شاید فروش بالایی نداشته باشد.
من کارفرهنگی و فیلمسازها را مورد حمایت قرار می‌دهم و چندان به فروش توجهی ندارم البته نمی‌شود به بحث اقتصادی بی‌توجهی کرد اما هیچگاه اولویت من نبوده ضمن اینکه قاچاق این آثار بحثی است که تولیدکنندگان ما را به زانو درآورده است و تهیه کننده‌ها ضرر و زیان بالایی داده‌اند آن هم فقط به این دلیل که فیلم شان قبل از اینکه در بازار توزیع شود، از طریق سارقان فرهنگی به سرقت رفته و با نازل‌ترین قیمت به مردم فروخته شده است. تلاش ما این است که در این خصوص فرهنگ سازی کنیم، یعنی ارتقای آگاهی‌های بومی برای نخریدن آثار از طرق غیرقانونی. مردم ما متدین هستند و اگر بدانند با خرید آثار از طرق غیرقانونی حقوق صاحب اثر نادیده گرفته می‌شود، کمتر دست به این کار می‌زنند. از طرف دیگر هم باید تدبیری برای مبارزه با قاچاق و سرقت آثار فرهنگی اندیشید و ستاد صیانتی شکل بگیرد.
ما در راستای مبارزه با فروش غیرقانونی محصولات رویکرد جدیدی را پیش گرفته‌ایم. این روزها تکنولوژی پیشرفت کرده و همه از اینترنت استفاده زیادی می‌کنیم. اگرچه در این راه مشکلات زیادی را دیدیم اما با سعه صدری که وزیر ارتباطات جناب واعظی و جناب جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی داشتند، بالاخره شیوه جدید ما به نتیجه رسید و vod بزودی راه‌اندازی خواهد شد.
*در خصوص سیستم vod قدری بیشتر توضیح دهید؟
Vod سیستم ارائه انواع فیلم‌های سینمایی از طریق تلویزیون‌های خانگی است. تلویزیون‌های هوشمند جدید که طی یکی، دو سال اخیر تولید شده‌اند این سیستم را دارند و تلویزیون‌های دیگر از طریق دستگاه‌های دیجیتال می‌توانند این سیستم را دریافت کنند.
فعلاً در حال مذاکره با تولیدکنندگان دستگاه‌های دیجیتال هستیم. حتی پیشنهاد من این است که دستگاه‌های دیجیتال مجهز به این سیستم را به‌طور رایگان در اختیار مردم قرار دهیم و تولید کنندگان هزینه‌شان را از طریق پولی که مردم بابت انتخاب فیلم‌ها می‌پردازند، تأمین کنند یا اینکه اگر تولید کنندگان به دنبال بازده اقتصادی هستند، آن را با حداقل قیمت عرضه کنند تا مردم با تلویزیون‌های قدیمی هم سیستم vod را دریافت کنند. مهم‌ترین مزیت این طرح حذف قاچاق خواهد بود.
این طرح ضمن اینکه بازده اقتصادی خوبی برای صاحبان محتوا و اپراتورهای مخابراتی دارد، برای مردم هم از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است و دیگر تولید و تکثیر غیرمجاز را نخواهیم دید.
*به فکر درآمدزایی بیشتر برای مؤسسه نیستید؟
بله، اما این درآمدزایی نباید در اولویت باشد. اگر وضع تولید و دریافت اقتصادی را بهبود ببخشیم، قطعاً خدمت بزرگتری به سینما می‌کنیم.
سینما به درآمد و اقتصاد وابسته است و نمی‌توان گفت ما فقط یک فعالیت فرهنگی صرف انجام می‌دهیم. کار فرهنگی تحقق پیدا نخواهد کرد مگر اینکه فعالیت اقتصادی آن را تکمیل کند. ما هم سعی می‌کنیم با حمایت از فیلم‌های باکیفیت درآمدها را ارتقا ببخشیم.
خصوصاً با vod این اتفاق خواهد افتاد. مثلاً اگر فیلم جدیدی توزیع شود، پس از یک هفته پیدا کردن آن فیلم سخت می‌شود اما vod یک فروشگاه جدید است.
در حال حاضر هم به دنبال تأمین محتوا هستیم و از صاحبان محتوا خواهش می‌کنیم فیلمشان را در این فروشگاه بگذارند و از عواید فروشش بهره‌مند شوند. تا پاییز امسال این طرح به سرانجام خواهد رسید و مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت.
با
وجود پیشینه تئاتری چقدر مسیر ورود تئاتری‌ها را به آثار تولید شده این مؤسسه
هموار کردید؟
این راه باز است، کسانی که از حوزه تئاتر وارد این عرصه شدند،
تعدادشان کم
نیست و سینما از تجربیات آنها بهره‌مند شده است. نیاز نیست من راه را هموار
کنم سینما آنهایی که شایستگی‌اش را دارند جذب می‌کند و حتی تحولی را در
برخی آثار سینمایی به دلیل وجود تئاتری‌ها شاهد هستیم.
*به جشنواره فیلم یاس بپردازیم. این جشنواره چه کمکی به ارتقای سطح کیفی آثار ویدئویی می‌کند مگر نه اینکه طی چند روز فیلم‌ها نمایش داده می‌شوند و عده‌ای هم جایزه‌ای می‌گیرند و جشنواره به پایان می‌رسد؟
معیار داوری و قضاوت در جشنواره یاس ارتقای کیفی و محتوایی آثار است. هر‌کسی که اثری را تولید می‌کند، ترجیح می‌دهد اثرش در جشنواره باشد از طرفی تولیدکنندگان وقتی می‌بینند، آثارشان توسط داوران متخصص و کارشناس ارزیابی می‌شود، تلاش می‌کنند برای اعتبار خودشان هم که شده، آثار بهتری را به تولید برسانند.
در گذشته برخی می‌دانستند آثارشان مورد ارزیابی قرار نمی‌گیرد، از این فرصت استفاده کردند و آثار ضعیف و سخیفی را ساختند. گاهی حتی کسانی که تولید‌کننده این آثار سخیف بودند، افراد شناخته شده‌ای نبودند.
خوشبختانه تولیداتی که حالا انجام می‌شود، قابل مقایسه با سال‌های گذشته نیست. این نظر کارشناسانی است که این حوزه را تعقیب می‌کنند، مردم هم راضی‌تر هستند. مردم دیدن هر نوع فیلم خارجی را به دیدن این آثار ویدئویی ترجیح می‌دادند اما الان این‌گونه نیست و نگاهشان تغییر کرده است. حالا شاید برخی از گفته من چنین برداشت کنند که حتماً میزان فروش آثار ویدئویی بالا رفته است اما میزان فروش بالا نرفته چرا‌که متأسفانه همچنان فروش غیرقانونی را شاهد هستیم. البته ستاد صیانت از آثار فرهنگی نیز فعالیت‌هایی دارد وvod نیز امید ما برای جلوگیری و کاهش فروش غیرقانونی این آثار است.
*حمایت از برگزیدگان جشنواره به چه صورت خواهد بود؟
در پاسخ این سؤال اجازه بدهید ابتدا بخش‌های مختلف را عنوان کنم. مسابقه ایران، فیلم‌های پویانمایی، سینما ویدئو، مسابقه طرح و ایده فیلمنامه. یکی از ضرورت‌های ارتقای آثار توجه بخش طرح و ایده است. مسابقه مواد تبلیغی و مسابقه بین‌الملل از دیگر بخش‌های جشنواره هستند. یکی از بخش‌های مسابقه بین‌الملل،بخش آسیا است چرا که فیلم های آسیایی با فرهنگ ما سنخیت بیشتری دارد و خانواده‌ها می‌توانند این آثار را ببینند و با آنها همذات پنداری کنند. اما درباره حمایت‌هایی که صورت می‌گیرد، باید بگویم اگر می‌خواهیم شاهد رشد این آثار باشیم باید از فیلمنامه شروع کنیم چرا که عنصر مهمی است و کارشناسان بسیاری گفته‌اند که مشکل اصلی آثار نمایشی ما فیلمنامه است. به همین دلیل طرح و ایده فیلمنامه را به مسابقه گذاشتیم و منتخبین این بخش برای تبدیل ایده به فیلمنامه مورد حمایت قرار می‌گیرند. یعنی با طرح و ایده منتخب قرارداد بسته می‌شود تا تبدیل به فیلمنامه شود اگر فیلمنامه خوبی از آن ایده به دست آمد، مجدداً قرارداد تولید بسته می‌شود.
عمدتاً فیلمنامه نویسان ما انگیزه کمرنگی برای رسیدن کارشان به تولید دارند اما اگر بدانند اثرشان به تولید می‌رسد، حتماً دقت بیشتری خواهند کرد. بنابراین بواسطه این جشنواره از طرح و ایده تا تولید از آثار حمایت می‌شود.
*در این جشنواره چه دستاوردهایی داشتید؟
سال گذشته جشنواره فیلم یاس را با یک دوره تنفس نسبت به دوره قبلش برگزار کردیم. به این شکل که جشنواره یک دوره برگزار و بعد تعطیل شد و پس از آمدن من به مؤسسه دوباره این جشنواره پا گرفت. برای این جشنواره اهمیت زیادی قائل هستم چون نقش و تأثیر زیادی در رونق کیفی آثار شبکه نمایش خانگی دارد. برخی آثار داشتیم که در شبکه نمایش خانگی توزیع شدند اما توسط کارشناسان مورد ارزیابی قرار نگرفته بودند. یکسری هم فیلم‌های جدید داشتیم که نیازمند عبور از فیلتر نگاه کارشناسی بودند. بنابراین در دوره گذشته در مسابقه سینمای ایران دو بخش خاطره یاس‌ها و رویش یاس‌ها را داشتیم. امسال در بخش سینمای ایران فقط یک بخش داریم و آن هم فیلم هایی است که تولید شده‌اند ولی هنوز وارد گردونه پخش در حوزه نمایش خانگی نشدند.
اینجا لازم می‌دانم به نکته‌ای اشاره کنم. یک اشتباه فرهنگی در حال رخ دادن است. برای کارگردانان جوان هر مرحله از فیلمسازی این‌گونه تلقی می‌شود که راه عبور و رسیدن به مرحله بعدی است. مستند کوتاه می‌سازند که مستند بلند بسازند، مستند بلند می‌سازند، که فیلم ویدئویی بسازند ویدئویی می‌سازند که وارد سینما بشوند اما هر کدام از این حوزه‌ها به شکل مستقل از دیگری خودش از اهمیت بالایی برخوردار است. در سایر کشورهای صاحب سبک دنیا می‌بینیم که فیلمسازان مستند، فقط مستند کار می‌کنند و با 30 سال سابقه فیلمسازی در عرصه مستند نامی از خودشان باقی می‌گذارند و در بسیاری از کشورهای دنیا عرض اندام کردند.
به نظر من این یک اشتباه است. جوانترها باید بدانند هیچکدام از عرصه‌های فیلمسازی پله‌ای برای ورود به عرصه بعدی نیست.
اساساً ساخت و تولید فیلم بلند سینمایی مهم تر از دیگر بخش‌ها نیست و هر کدام از عرصه‌های فیلم کوتاه و مستند و... کارکرد خودش را دارد.
این نگاه غلط فرهنگی باید اصلاح شود و هر کدام از این عرصه‌ها را پله عرصه بعدی نبینیم
*آیا مایلید برای هر دوره از جشنواره دستاورد جدیدی داشته باشید یا اینکه یک مسیر ثابت را برای جشنواره در پیش خواهید گرفت؟
این جشنواره نسبت به نیازهای روز تغییر می‌کند و نمی‌تواند جشنواره کلیشه‌ای باشد که هر ساله تکرار می‌شود و با تکیه بر شورای کارشناسی سعی می‌کند طرح و برنامه هایش را به روز و آنها را اجرا کند.
*آثار شرکت کننده در جشنواره بر اساس چه پارامترهایی گزینش می‌شوند و نحوه دسترسی به فیلم‌های شرکت کننده چگونه خواهد بود؟
پارامترهای گزینشی همان فاکتورهایی است که موازین تولید فیلم را در کشور ما در برمی گیرد. آثار باید از نظر فنی، هنری و محتوایی حائز ارزش باشد.
اگر چه من فکر می‌کنم در شورای پروانه نمایش دقت لازم انجام می‌گیرد و همین کار داوران ما را سخت تر می‌کند چرا که ممکن است با آثار خوب زیادی مواجه شوند. به نظرم با وجود این جشنواره طی سال‌های آینده شاهد رشد و تعالی شبکه نمایش خانگی خواهیم بود. زمان برگزاری جشنواره طبق جدولی فیلم‌ها را به نمایش می‌گذاریم تا مردم فیلم‌ها را ببینند.چون در کل کشور از جمله در استان مازندران سالن سینما کم داریم، تعدادی از فیلم‌ها را در فضاهای باز بویژه سواحل خزر به نمایش می‌گذاریم.
*تغییرات جشنواره امسال نسبت به سال گذشته چگونه خواهد بود؟
به بخش بین‌الملل بخش چشم انداز آسیا اضافه شده است. یک بخش فیلم اولی‌ها هم اضافه شده است.
قبلاً فیلم‌های اول در کنار دیگر فیلم‌ها ارزیابی می‌شدند اما متوجه موضوعاتی در این عرصه شدیم.
مثلا یک بازیگر خوب براحتی حضور در فیلم یک کارگردان اولی را نمی‌پذیرد مگر اینکه دستمزد بالایی بگیرد. دلیل را جویا شدم، متوجه شدم بازیگران می‌گویند اگر در فیلم یک کارگردان کاراولی بازی کنم، چیزی نصیبمان نمی‌شود مثلاً حتی اگر خوب هم بازی کنیم در مسابقات دیده نمی‌شویم و...
کارگردان اولی‌ها از نظر تهیه کننده‌ها هم چندان مورد استقبال قرار نمی‌گیرند. من برای جبران این موضوع بخش مستقلی را برای فیلم اولی‌ها گذاشتم. این بخش سه جایزه دارد. بهترین کارگردانی، بهترین فیلم (جدای از بخش مسابقه ایران) و بهترین فیلمنامه. ضمن اینکه بازیگران و سایر عوامل فیلم در بخش سینمای ایران مورد داروی قرار می‌گیرند.
*برای سؤال پایانی می‌خواهم بدانم دور شدن از تئاتر و پذیرفتن یک مسئولیت سینمایی برایتان سخت نبود؟
من بنا به دلایل مختلفی چند سالی نتوانستم تئاتر کار کنم اما وقتی پیشنهاد مسئولیت مؤسسه به من شد، ابتدا نپذیرفتم و سعی کردم تحقیقات و مطالعه درباره مؤسسه داشته باشم. پس از تحقیقات متوجه شدم، می‌توانم خدماتی را برای مؤسسه رسانههای تصویری داشته باشم و نهایتاً این مسئولیت را پذیرفتم. البته من با تئاتر بیگانه نشدم و مشغله زیادم در مؤسسه باعث دوری ام از تئاتر نشد. در این چند سال تئاتر کار نکردم اما تئاترهای بسیاری دیدم و به کارهای زیادی مشاوره دادم و با دست اندرکاران تئاتر در ارتباط هستم و امیدوارم چه در این مسئولیت بمانم و چه نمانم، فرصتی دست بدهد که دوباره تئاتر کار کنم.
با اندكي اضافه و تلخيص برگرفته از روزنامه ايران، سال بيست و يكم، شماره 6015، دوشنبه 9 شهريور 1394، صفحه8
