شعارسال:کمک‌های نقدی ایران به سایر کشورها دربرخی مقاطع مانند دولت نهم و دهم، حساب‌شده نبوده است. این نقدی است که طهماسب مظاهری وزیر اقتصاد دولت اصلاحات به روابط اقتصادی ایران و دیگر کشورها وارد می‌کند و می‌گوید: اگر کمک‌های نقدی ایران به سایر کشورها درقالب وام‌های کوتاه‌مدت یا خطوط اعتباری انجام می‌شد، کشور به راحتی می‌توانست با آن کشورها تسویه‌حساب مالی انجام دهد اما در دولت گذشته کمک‌های بلاعوض و وام‌های بدون پشتوانه بانکی به سایر کشورها پرداخت شده و حالا نمی‌توانیم منابع مالی‌مان را از آن کشورها پس بگیریم.

 البته غلامرضا مصباحی‌مقدم رئیس پیشین کمیسیون طرح تحول اقتصادی تأکید می‌کند کمک‌های مالی به سایر کشورها درهمه جای جهان‌باب است و در رژیم گذشته نیز محمدرضا شاه بنا به منافع شخصی خود کمک‌هایی به سایر کشورها داشته است اما در سال‌های پس از انقلاب کمک‌های شخصی قطع شد و کمک‌ها براساس منافع ملی انجام شد. البته این کمک‌ها درقالب بودجه سالیانه با سقف مشخص که قبلا حدودا ٥٠‌میلیون دلار یا معادل ٥٠‌میلیارد تومان بود، توسط وزارت خارجه انجام می‌شد.

*بذل و بخشش‌های احمدی‌نژاد به خارجی‌ها

طهماسب مظاهری که در میزگرد «بررسی روابط اقتصادی ایران با سایر کشورها» سخن می‌گفت، به بررسی عملکرد دولت‌های بعد از انقلاب پرداخت و گفت: بعد از انقلاب دولت مهندس موسوی به جهت وقوع جنگ امکان رابطه اقتصادی با سایر کشورها را چندان نداشت. در دولت سازندگی، مرحوم‌ هاشمی‌رفسنجانی تأکید زیادی به ایجاد روابط اقتصادی با سایر کشورها به‌خصوص کشورهای آفریقایی و شوروی سابق داشت و سفرهای فراوانی انجام داد و در انتهای دولت بحث ساماندهی این روابط درچارچوب بنیاد آفریقا مطرح شد، در دولت آقای خاتمی این ساماندهی شکل مدون‌تری به ‌خود گرفت، اما در دولت آقای احمدی‌نژاد موضوع به حالت نابسامان بازگشت و عملا تصمیمات شخصی گرفته می‌شد و در دولت آقای روحانی بنابر آن است که ساماندهی مجدد صورت گیرد. مظاهری دراین نشست از نحوه کمک‌های نقدی دولت گذشته به سایر کشورها انتقاد کرد و گفت: وعده‌های آقای احمدی‌نژاد برای کشورهای آفریقایی توقع ایجاد کرد. درسفر اخیری که با آقای ظریف به آفریقا داشتیم، درخواست‌هایی مطرح بود که در زمان آقای احمدی‌نژاد قول داده شده بود که ما برای یک کشور ساختمان وزارت خارجه و پارلمان بسازیم که می‌خواستند کلنگش را آقای ظریف بزند و هزینه ٥میلیون دلاری‌اش به‌عنوان هدیه و کمک بلاعوض محسوب شود. رئیس پیشین بانک مرکزی می‌گوید: وعده‌هایی از این دست در دولت قبل بسیار بوده است. وعده‌هایی که عموما عملیاتی نشده و همین مسأله روابط سیاسی ما با آن کشورها را تحت‌تأثیر قرار داد. مظاهری به ماجرای پروژه تونل انزاب در تاجیکستان هم اشاره کرد و گفت: این تونل با اعتبار ٤٠‌میلیون دلاری ایران احداث شد و موقع افتتاح آقای احمدی‌نژاد درسخنرانی گفت، این تونل هدیه‌ای است ازطرف مردم ایران به مردم تاجیکستان و رئیس‌جمهوری تاجیکستان هم بلافاصله پشت تریبون گفت؛ هدیه‌تان را قبول می‌کنیم؛ بعد که ما برای بازپرداخت وام اقدام کردیم، گفتند هدیه را که پس نمی‌گیرند و هنوز این پول که درقالب وام پرداخت شده بود، برنگشته است.

*دستور احمدی‌نژاد برای کمک به لبنان

مظاهری درباره کمک‌های ایران به لبنان هم گفت: در دولت قبل آقای احمدی‌نژاد به من دستور داد که از اعتبارات بانک مرکزی ٥٠‌میلیون دلار به لبنان کمک کنم که من گفتم این کار فقط با مصوبه مجلس یا دستور رهبری ممکن است و بعد گفتند کمک نکن ولی ٥٠‌میلیون دلار در بانک مرکزی لبنان سپرده‌گذاری کن که باز هم گفتم به دلیل آن‌که بانک مرکزی لبنان اعتبار لازم برای بازپرداخت سپرده را ندارد، نمی‌شود، این کار را نمی‌کنم که بعد از من کردند.

غلامرضا مصباحی‌مقدم نیز رئیس پیشین کمیسیون طرح تحول اقتصادی از دیگر سخنرانان این میزگرد بود. او درباره کمک‌های ایران به لبنان گفت: این کمک‌ها در جهت دفاع از امنیت کشور و خط مقدم مقابله با اسراییل بوده است و البته سهم ایران در کمک به لبنان ناچیز است و حتی یک‌بار سیدحسن نصراله گفت مقداری که ایران به حزب‌الله کمک می‌کند چند برابرش را از اتباع لبنانی خارج این کشور و سایر شیعیان دریافت می‌کنیم و امکان ندارد دولت ایران بتواند کمکی خارج از ردیف بودجه مصوب که رقمی محدود به حدود ٥٠‌میلیون دلار است به خارج از کشور کند و اگر هم بکند موجب پیگرد خواهد بود.

*کمک به کشورهای دیگر در قالب خدمات مهندسی

اما کمک‌های صورت‌گرفته در طول سال‌های گذشته صرف نظر از منافع سیاسی و امنیتی هیچ تأثیری در توسعه اقتصادی کشور نداشته و به‌زعم کارشناسان نیازمند بازنگری است. مصباحی‌مقدم در این‌باره می‌گوید: روابط اقتصادی ما با سایر کشورها به‌خصوص کشورهای جهان سوم باید در قالب صدور خدمات فنی و مهندسی انجام شود تا هم به توسعه آنها کمک کند هم رونق اقتصادی و اشتغال در کشور خودمان را به همراه داشته باشد. مظاهری در توضیح شیوه روابط اقتصادی ایران با سایر کشورها گفت: شیوه نخست کمک بلاعوض است؛ دوم پرداخت وام دولت به دولت است که تضمین بانکی ندارد، روش سوم پرداخت وام بانکی است و شیوه چهارم گشایش خطوط اعتباری کوتاه‌مدت و میان‌مدت جهت خرید کالاست. در میان این چهار گروه بهترین نوع رابطه روش دوم و سوم است که موجب رشد اقتصادی داخلی می‌شود و پول کشور هم نمی‌سوزد.

*کمک غیرنقدی و شفاف

کمک‌های خارجی باید شفاف و غیرنقدی باشد. این نکته‌ای است که مهدی پازوکی اقتصاددان درباره شیوه کمک به کشورهای خارجی می‌گوید و به «شهروند» توضیح می‌دهد: اقتصاد ایران از بی‌نظمی شدیدی رنج می‌برد. بی‌نظمی در نظام اداری، مالی و اداری طی سال‌های گذشته به بی‌نظمی در کمک‌های اقتصادی ایران به دیگر کشورها و حتی بی‌نظمی در سرمایه‌گذاری منجر شده است. بسیاری از سرمایه‌گذاری‌هایی که در سال‌های گذشته صورت گرفته، هیچ توجیه و منطق اقتصادی نداشته است.

او با انتقاد از این‌که دولت فعلی چرا گزارشی از پرت منابع و بی‌نظمی‌های مالی و سرمایه‌گذاری دولت قبلی ارایه نداده است، بار دیگر لزوم شفاف‌سازی در اقتصاد ایران را مورد تأکید قرار داد و گفت: چرا باید کشورهایی که دریافت‌کننده کمک از دارایی‌های ملت ایران هستند، به خوبی درجریان رقم و جزییات این کمک‌ها قرار داشته باشند اما این اطلاعات برای مردم ایران محرمانه تلقی شود. این کمک‌ها باید شفاف باشد تا فساد مالی به بار نیاورد و مشخص باشد منابع دقیقا درچه بخش‌هایی هزینه شده است.

او می‌گوید: کمک‌های نقدی درهمه جای دنیا منسوخ شده است و حمایت کشورها و انجام پروژه‌ها تحت نظارت دولت‌ها بدون این‌که دلاری پول نقد بپردازند، صورت می‌گیرد و این کمک‌ها بیشتر درقالب صدور خدمات است. این درحالی است که ما همچنان شاهد انتقال پول به برخی از کشورها به صورت چمدانی هستیم که این روش فسادآور است.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت فرارو، تاریخ انتشار: 11بهمن1395، کدخبر: 304412: www.fararu.com