وی ادامه داد: بنابراین تعریف ابتدایی و قانونی شهر به عنوان فضایی که جمعیت مشخصی دارد، ملاک جامعی نخواهد بود.
یوسفی با اشاره به اینکه تعریف شهر به شدت جای بحث دارد، تصریح کرد: ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در شهر به هم وابسته بوده و در هم تنیده میشوند، به همین دلیل گفته میشود شهر بازنمای جامعه است.
وی با بیان اینکه شهر یک واقعیت اجتماعی یکپارچه است، خاطرنشان کرد: به واقع شهر یک واقعیت است و در دل آن واقعیت خصوصیاتی وجود دارد که شهر را از روستا و آن شهر را از شهرهای دیگر متمایز میکند.
این جامعهشناس با اشاره به اینکه توسعه، یک تغییر برنامهریزی شده در جهت بهبود است، گفت: بنابراین هر تغییری توسعه تلقی نشده بلکه شاید مخرب هم باشد، توسعه یک بهبود همهجانبه و در برگیرندهی همه ابعاد است.
وی با بیان اینکه توسعه در سطح خرد باید به ارتقای زندگی شهرنشینان منجر شود، عنوان کرد: سطح بالاتر توسعه بهبود در ساختارها، دستگاهها و مقررات است که باید این بهبودی را در سطح ساختاری و سازمانی هم ببینیم؛ امکان ندارد شهری از این نظر توسعه یافته باشد، اما کیفیت زندگی شهروندانش مطلوب نباشد.
یوسفی توازن شهری را تعادل میان چهار حوزه حیات اجتماعی عنوان کرد و گفت: شهر یک نظام اجتماعی است که چهار حیات دارد. حیات اول قلمرو اقتصادی است و از این منظر باید فعالیت اقتصادی روان در شهر وجود داشته باشد.
وی ادامه داد: قلمرو سیاسی و مدیریتی حیات دوم شهر بوده و نظام حاکم بر شهر بخش دیگری از حیات شهر است، سومین حیات شهر قلمرو فرهنگی شهر و ارزشها، فرهنگها سوگیریهای یک شهر است که موجب تفاوت آن با روستاها و شهرهای دیگر میشود.
استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد چهارمین حیات اجتماعی شهر را قلمرو اجتماعی برشمرد و افزود: این حیات قلمرو مناسبات، روابط، احساسات و قلمرو و ساحت تعاملات بوده و حیات و نظام توسعه پویای شهر به این چهار خرده نظام و وجود توازن و تعادل در آنها وابسته است.
وی تصریح کرد: هرگاه یکی از این نظامها بر دیگر نظامها غلبه پیدا کند عدم تعادل و توازن در شهر به وجود آمده و سبب وجود مشکلات در شهر میشود بنابراین توازن به معنای وجود یک نوع تعادل و همافزایی در درون شهر است.
وی با تاکید بر اینکه توازن شهری در گرو تعادل میان چهار خرده نظام حیات اجتماعی شهر است، تصریح کرد: در جامعهشناسی برای درک بهتر هر یک از این خرده نظامها عنصر اصلی و سازنده هر خرده نظام به جای آن بررسی میشود، عنصر سازنده حیات اقتصادی ثروت، حیات سیاسی قدرت، حیات فرهنگی معرفت و دانش و حیات اجتماعی تعهد و احساس است.
عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد اضافه کرد: بنابراین توازن یعنی تعادل میان ثروت، قدرت، معرفت، آگاهی و احساس وجود داشته باشد.
یوسفی با اشاره به اینکه توسعه متوازن شهری به معنای بهبودی متعادل در همه ابعاد شهر است، اظهار کرد: در شهر مشهد هم عدم تعادلی شدید در میان این چهار خرده نظام وجود دارد و هم در میان سطح زندگی مردم عدم تعادل مشاهده میشود و مشهد از یک توسعهنیافتگی و عدم توازن در توسعه شهری رنج میبرد.
وی با بیان اینکه هویت شهری مشهد بسیار آسیبدیده است، تصریح کرد: شهر مشهد از نظر کالبدی فاقد هویتی روشن است و فضا و هویت مشهد در آن دیده نمیشود، باید شهر را نجات داد و جلوی تخریب هویت شهر را گرفت.
یوسفی با اشاره به اینکه عدالت شهری در سایه توازن تضمین میشود، خاطرنشان کرد: یکی از الزامات آن از نظر سیاسی و مدیریتی، مدیریت یکپارچه و همافزاست و تنها یک اراده سیاسی واحد و یکپارچه میتواند شهری با این ویژگیها را تضمین کند.
وی ادامه داد: مشهد مزید بر دیگر مشکلات مدیریتی که سایر شهرها با آن روبهرو هستند با یک حاکمیت چندگانه نیز مواجه است و علاوه بر دستگاههای دولتی حداقل یک دولت نیرومند دیگر نیز در آن وجود دارد.
استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه مالکیت 60 درصد از زمینهای مشهد در اختیار آستان قدس است، تصریح کرد: هیچ جای دیگر ایران چنین وضعی ندارد که شهر دو نگاه مدیریتی و دو حاکم داشته باشد و این علاوه بر چندگانگی مدیریت دولتی است.
وی با اشاره به اینکه بیشترین تراکم آسیبهای اجتماعی و ناهنجاریها مربوط به مشهد است، خاطرنشان کرد: مشهد شهری پر از آسیب و ناهنجاری است و تراکم این آسیبها در شهر نیز در منطقه ثامن است.
یوسفی افزود: بخشی از آن به دلیل فرسودگی این منطقه است و بخشی نیز به دلیل ناپایداری جمعیتی است که در آن جا وجود دارد، هنگامی که منطقهای جمعیت ناپایدار و موقت داشته باشد، به دلیل اینکه بخش بیشتری از آسیبهای اجتماعی توسط کنترلهای غیررسمی اهالی و ساکنین رفع میشود، نظارت اجتماعی در آن ناحیه پایین آمده و آسیبهای اجتماعی بالا میرود.
وی با بیان اینکه بیشترین تراکم حاشیهنشینی در مشهد است، عنوان کرد: حدود یک میلیون از جمعیت سه میلیونی مشهد حاشیه نشین بوده و بیش از 20 درصد از بزهکاری در مشهد در یک درصد از شهر انجام میشود که در نقاط حاشیهای هستند.
با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، تاریخ انتشار: 8 اسفند 1395، کدخبر: 95120805130، www.isna.ir