این یخچال به عنوان بنایی دست ساز، زمانی محل استفاده مردم این دیار از گنجینه ارزشمند آب گوارا و یخ های آن در فصل گرم تابستان بود و خنکای آن دل هر انسانی را صفا می بخشید.

در چندین و چند دهه پیش با توجه به عدم وجود امکانات لازم برای تولید یا نگهداری یخ در فصول مختلف سال، یخ های مورد نیاز در فصل زمستان در این مکان تولید و برای استفاده در تابستان مورد استفاده قرار می گرفت.

این یخچال قدیمی از نوع یخچال های زیر زمینی بوده که اغلب در مناطق سردسیر و کوهستانی ساخته شده و معماری آن به شکلی است که بخش عمده ای از بدنه آن برای حفاظت از یخ و آب موجود در آن در زیر زمین احداث شده است.

یخچال تاریخی مرادیان مراغه به شماره 23042 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و هم اکنون با مالکیت اداره اوقاف این شهرستان اداره می شود.

با وجود احیا و مرمت این اثر تاریخی در سال های گذشته، این بنای دوره قاجاریه تبدیل به سفره خانه سنتی و محلی برای گذران اوقات و صرف غذا برای گردشگران شده است.

*** اثر ملی یخچال مرادیان در آستانه تخریب

یخچال تاریخی مرادیان که باید امروز به عنوان اثری ماندگار از پیشینیان صیانت می شد، امروز نه تنها به جای سفره خانه ای سنتی و گردشگری که به قهوه خانه ای مملو از دود دخانیات تبدیل شده است.

اثری که باید خشت خشت آن با ظرافت نگهداری می شد، اکنون به خرابه ای آجری شباهت پیدا کرده تا بنایی فاخر از دوران گذشته؛ لیکن تاوان این کم توجهی را نسبت به این نوع ابنیه تاریخی را نسل های آینده خواهند داد.

آجرهای مرمت شده سال های گذشته این بنا که باید استحکام بخش این اثر تاریخی باشد؛ بر اثر باد و باران کنده شده و در گوشه و کنار رها شده است.

وجود پارکی در کنار این اثر تاریخی می توانست محلی مناسب برای بهره مندی گردشگران و توریست های داخلی و خارجی باشد اما متاسفانه این بنا نه تنها جلوه ای زیبا از یک اثر تاریخی نداشته بلکه در مواجهه با آن فقط چهره ای دود آلود از یک قهوه خانه فرسوده مشاهده می شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مراغه در گفت و گو با ایرنا با اشاره به قدمت و ارزش تاریخی و اجتماعی یخچال مرادیان گفت: این اثر ثبت شده در فهرست آثار ملی در سال 91 توسط این سازمان مرمت شده است.

یعقوب طالبی افزود: با توجه به موقوفه بودن یخچال مرادیان، این اثر هم اکنون در اختیار اداره اوقاف و امور خیریه این شهرستان بوده و برای ایجاد سفره خانه سنتی به بخش خصوصی اجاره داده شده است.

وی ادامه داد: با توجه به کاربری این اثر تاریخی، متاسفانه در سال های اخیر به دلیل استفاده نامناسب از این اثر ملی به عنوان قهوه خانه، تبدیل آن به محلی برای استعمال قلیان و دخانیات و نیز نبود توجه و عدم بکارگیری تدابیر لازم برای حفظ استحکام، موجب تخریب و از بین رفتن آثار معماری موجود این اثر شده است.

وی اضافه کرد: در راستای حفاظت از این اثر تاریخی، مکاتبات لازم با دادستانی و اداره اوقاف برای توقف فعالیت بخش خصوصی در این اثر ملی انجام شده و هم اکنون بر اساس دستور قضائی و قانونی فعالیت این واحد صنفی و سفره خانه یا به عبارت بهتر قهوه خانه در این محل غیرقانونی است.

وی گفت: برای پیشگیری از تخریب بیشتر این بنای تاریخی، باید از وارد آمدن هرگونه آسیب به معماری و ساختمان این بنا به دلیل استفاده های نامناسب صنفی و اقتصادی جلوگیری شود.

رئیس اداره اوقاف و امور خیریه مراغه با اشاره به وضعیت این اثر تاریخی می گوید: با وجود موقوفه بودن این اثر، هم اکنون دارای متولی شخصی بوده و تمامی امور مالی و قراردادی در خصوص این اثر تاریخی را مدیریت می کند.

حجت الاسلام فریدون مطهری افزود: با توجه به شخصی بودن مدیریت و متولی این اثر تاریخی هیچ نظارتی از سوی این اداره بر اساس قانون نمی تواند انجام شود.

با وجود تاکیدات مسئولان شهری بر توقف استفاده نامناسب و غیر اصولی از اثر تاریخی یخچال مرادیان، در واپسین روزهای سال و در آستانه سال جدید و اوج حضور گردشگران داخل و خارجی در قالب مسافران نوروزی، اقدام مناسبی برای حفاظت و صیانت از آثار معنوی و تاریخی این کهن شهر ضروری تر از هر زمان دیگری است.

ایجاد رویه های مناسب قانونی و قاطعیت در حفاظت از آثار تاریخی، نوید آینده ای درخشان برای توسعه گردشگری بر پایه آثار تاریخی و میراث فرهنگی را برای آیندگان و توسعه شهر تاریخی مراغه به دنبال خواهد داشت.

شهرستان مراغه با حدود 515 اثر تاریخی و تپه های شناسایی شده جزو 10 شهر دارای بافت غنی تاریخی و فرهنگی در کشور محسوب می شود که حدود 300 اثر تاریخی آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

شهرستان مراغه با حدود 250 هزار نفر جمعیت در 127 کیلومتری تبریز، مرکز آذربایجان شرقی واقع است.

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، تاریخ انتشار: 10 اسفند 1395، کدخبر: 82447400، www.irna.ir