شهرستان دشتی به دلیل دارا بودن تنوع اقلیمی آب‌وهوای گرم خشک در کنار آب‌وهوای بندری و داشتن ساحل‌های ماسه‌ای تنوع گردشگری را برای میهمانان نوروزی از سراسر کشور فراهم نموده است.

بارندگی زمستانی سال 95 شهرستان دشتی را تبدیل به زیباترین شهرستان در میان شهرستان‌های استان بوشهر نموده است.

وجود مکان‌های گردشگری طبیعی مانند حاشیه رودخانه مند و همچنین دارا بودن و باقی ماندن بافت‌های روستایی در دشتی را به مکانی بی‌بدیل برای ورود گردشگران نوروزی تبدیل کرده است.

در این گزارش به معرفی برخی از مکان‌های دیدنی این شهرستان پرداخته می‌شود.

نواحی ساحلی

روستاهای ساحلی کبگان، لاور ساحلی، زیارت ساحلی، گلستان این شهرستان در دهستان کبگان قرار دارند، لاور ساحلی سابقه استقرار گمرک داشته و زیارت ساحلی دارای استخرهای بزرگ پرورش میگو است. در نوار ساحلی کوه مند آثار باستانی متعددی ازجمله نیایشگاه مند وجود دارد.

نیایشگاه مند

نیایشگاه مند مربوط به دوره اشکانیان – دوره ساسانیان است و در شهرستان دشتی، روستای وراوی واقع‌شده و این اثر در تاریخ ۲۷ تیر ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۰۹۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این اثر تاریخی باستانی در دامنه کوه مند و به فاصله ۳۰ کیلومتری خورموج، غرب روستای وراوی و زایر عباسی قرار دارد. در ارتفاع سنگی مشرف‌به رودخانه خشکی که بستر رودخانه قدیمی است آثار حجاری و کوه تراشی در دل صخره وجود دارد از بستر رودخانه راهی به ارتفاع ۶۰ متر که اولین مدخل آتشکده است، کشیده شده است.

در بستر رودخانه خشک فعلی آثار ساختمان‌ها و آبگردان‌ها و بندهایی در اراضی پای کوه و در اطراف مسیل وجود دارد که از وجود میدان بزرگی در جلوی کلات حکایت می‌کند که سطح آن با خاک و سنگ بالا آورده بوده‌اند. با توجه به وجود آثار آب‌انبار و بقایای درختانی از فاصله دویست متری پای کوه احتمال می‌رود در جلوی آتشکده میدانی وجود داشته و برای جلوگیری از نفوذ سیلاب‌های شدید در اطراف تپه، بندهای زیادی از سنگ و گچ ساخته بوده‌اند. بیش از نیم‌قرن پیش در جانب شمالی آتشکده و پشت کوه نیز آثار حفره‌ها و شاه‌نشین و درختانی وجود داشته است و ازآنجا راهی به آتشکده منتهی می‌شد که به‌مرورزمان براثر ریزش کوه آن آثار از بین رفته‌اند. گویا نقشه اصلی مقادیر کلات متأثر از مقابر فنیقی است و با توجه به طرز قرار گرفتن دخمه‌ها بر روی یکدیگر و کم شدن تدریجی ابعاد آن‌ها در طبقات بالاتر، همان نقشه زیگورات‌ها و میل‌های خاص مضرس است که اصلی ایلامی و بابلی دارد اما نقشه صلیبی دهلیزها نقشه هندی و ایرانی است. مقابر کلات دارای صفحه‌ای مستقل و در عین حال متأثر از تمدن‌های مختلف ایرانی و هندی و آشوری، فنیقی و ایلامی است.

کوه نمک دشتی

گنبد نمکی استان بوشهر در فاصله ۱۴۴ کیلومتری جنوب شرقی بندر بوشهر و ۶۴ کیلومتری شهر خورموج قرار دارد و بزرگ‌ترین و زیباترین گنبد نمکی جهان به شمار می‌آید.

وسعت گنبد در حدود سه هزار و ۶۶۶ هکتار بوده و ارتفاع قله آن هزار و ۴۹۰ متر از سطح دریا است و حداقل ارتفاع آن از سطح دریا نیز ۷۰ متر است.

تشکیل گنبد شمال غربی به جنوب شرقی بوده و از سمت غرب به روستای گنخک و روستای جاشک کشیده شده و از سمت شرق از روستای باغان تا روستای درویشی ادامه دارد.

راه دسترسی به گنبد از سمت شرقی از فاصله سه کیلومتری بعد از روستای گنخک از طریق جاده خاکی معدن قدیمی سنگ نمک که در منطقه فعالیت می‌کرده بوده و از سمت شرقی گنبد بعد از پل روستای کردلان جاده خاکی را به سمت گنبد پیش گرفته تا به پایی کوهپایه‌های گنبد برسیم.

آبشارهای طبیعی در مسیر طبیعی آب راه‌های گنبد و در کوهپایه‌های پایین‌دست به شکل‌های مختلف و در اندازه‌های متفاوت زیبای خاصی به منطقه بخشیده است و در فصل گرم به‌واسطه تبخیر زیاد آب، بلورهای نمکی ضخیمی در مسیر آبشارها ایجاد کرده که با لغزش آب بر روی بلورهای نمکی و تابش آفتاب منظره‌ای شگرف و زیبا ایجاد می‌شود.

یخچال‌های نمکی از جاذبه‌های خاص گنبد نمکی دشتی هستند که در سطح شیب‌دار و حرکت ثقلی توده‌های نمک و در جهت شیب گنبد و به‌صورت پلکانی تشکیل‌شده‌اند و در سطح خود با اشکالی زیبا و رنگ‌های متحیرکننده‌ای را به وجود آورده‌اند.

شهر کاکی

شهر کاکی در سال ۱۳۷۱ به شهر تبدیل شد و امروزه نقش خدماتی و کشاورزی دارد. قرار گرفتن این شهر در مسیر ارتباطی بوشهر – بندر کنگان به استقرار و توسعه این شهر کمک کرده است. این شهر به‌اتفاق خورموج که مرکز دشتی است، از قدیم از مراکز علمی ـ فرهنگی و حوزوی جنوب بوده و هم‌اکنون نیز سادات و علمای بزرگی چون سید محمدامین فاطمی و آیت‌الله سید حسین حسینی پور فاطمی را در خود جای‌داده است.

کاکى مرکز بلوک دشتى است که در زمان قديم به آن مان دستان مى‌گفتند. ماندستان از نام رودخانه مند يا ماند گرفته‌شده است. اين رودخانه در مناطقى که به خليج‌فارس مى‌ريزد به علت هموار و کم شيب بودن زمين، سرعت چندانى ندارد، لذا به نظر مى‌رسد آب رودخانه از حرکت بازایستاده (مانده) است. به همين جهت به اين رودخانه مند يا ماند نام داده‌اند و کناره‌‌هاى آن را که نزديک خليج‌فارس است ماندستان گفته‌اند. وجه تسميه ديگر ماندستان آن است که اين رودخانه و زمين‌هاى اطراف آن از نظر کشاورزى فايده چندانى ندارد و گويا رودخانه در آن حدود مانده است. مردم آن به زبان فارسی جنوبی و گویش دشتی خورموجی صحبت می‌کنند. خورموج یکی از مهم‌ترین مراکز منطقه تاریخی، فرهنگی و قومی دشتی قدیم است.

عمارت شیرینه

عمارت شیرینه در محلی موسوم به همین نام در دل کوه و در ۵ کیلومتری شرق خورموج احداث گردیده است. این بنا توسط محمدخان دشتی بنانهاده شده و با توجه به اینکه سرچشمه آب شیرینی در کنار عمارت قرار داشت مشهور به عمارت شیرینه گردید. قدمت این بنا به صدسال می‌رسد. عمارت شیرینه دارای دوطبقه بوده و از مصالح سنگ و گچ ساخته‌شده است. طبقه زیرین به دو بخش تقسیم می‌شود بخش مرکزی که به‌صورت یک سالن به ابعاد ۲۴ مترمربع است درگاه‌های به شکل هلالی به‌طور قرینه در دیوارهای شرقی و غربی ایجاد کرده‌اند که از طریق این درگاه‌ها به دهلیزی که به‌صورت کمربندی تمام سالن را دور می‌زند راه پیدا می‌کند.

سالن مرکزی درمجموع ۸ درگاه قوسی شکل دارد که به دهلیز ارتباط پیدا می‌کند. دالان مجاور سالن دارای ۳ متر عرض و ۶ دریچه نورگیر به‌صورت قرینه در سقف آن ایجاد کرده‌اند که نور لازم را در این بخش تأمین کرده است. ورودی دهلیز با سه پله به داخل بنا راه داشته و در جانب غربی دهلیز ایجادشده است. طبقه دوم که در حقیقت شاه نشین می‌باشد دارای تزئینات و الحاقات مخصوص به خود می‌باشد و در این قسمت قرینه‌سازی و تعادل و همچنین منظرسازی بسیار ماهرانه و استادانه بکار بسته‌شده مخصوصاً در شاه‌نشین مقرنس‌کاری و کاربندی و قرینه‌سازی در هلالی‌های گچ‌بری به‌خوبی بکار گرفته‌شده است عوامل تزئینی این بنا علاوه بر کاربندی‌ها و قاب‌های تزئینی زیر قوس‌های سقف و همچنین طاق‌نماهای تزئینی و طاقچه‌های متعدد که به‌صورت قرینه در دیوارهای جانبی شاه‌نشین بکار گرفته‌شده از انواع بدیع طاق و طاق‌نما ازجمله کلمبو که مخصوص آب‌انبارها و کاروانسراهاست در این بنا بکار رفته است. همچنین پوشش درگاه‌ها به‌صورت چپیله نیز از دیگر عوامل بارز این بنا است. طاق‌بین تویزه‌ها ترکیبی از خوانچه پوش است که مشابه آن را در مسجد جامع یزد و خانه سوکیاسیان اصفهان می‌بینیم.

قلعه داراب خان شُنبه

قلعه داراب خان مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان دشتی، روستای شنبه واقع‌شده و این اثر در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۸۴۰۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

قلعه داراب خان در شهر شنبه از توابع شهرستان دشتی در اثر سهل‌انگاری اداره كل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان در حال نابودی است و هرروز این اثر ملی یك گام به زوال نزدیک‌تر می‌شود.

این قلعه عظیم كه می‌توان آن را یك باغ ایرانی تمام‌عیار نامید هم‌اکنون دوران بسیاری بدی را سپری می‌کند.

به گفته برخی كارشناسان در حال حاضر این باغ ایرانی را فقط می‌توان در شیراز، اصفهان و ماهان كرمان مشاهده كرد.

علی‌رغم این‌که قلعه داراب خان شنبه در سال 1382 ثبت ملی شده اما سهل‌انگاری و كوتاهی میراث فرهنگی استان موجب شده تا عمر این قلعه به روزگار پایانی خود نزدیك شود.

با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از پایگاه خبری تحلیلی ترنم دشتی، تاریخ انتشار: 28 اسفند 1395، کد مطلب: 70041، www.tarnamedashti.ir